یک پژوهشگر هنر با اعتقاد بر اینکه «آثار هنری که انعکاس آنها نسبت به رویدادها غیرمستقیم و آرام تر است، در تاریخ هنر نیز ماندگارتر می شوند»، خاطرنشان کرد که برخی از آثار هنری بلافاصله و در واکنش به رویدادهای اجتماعی مهم خلق می شوند، اما با گذشت از آن برهه تاریخی از اهمیتشان کاسته می شود؛ به این خاطر که موضع گیری صریح، سریع و مستقیمی داشتند و بعضا تکنیک ها و ظرایف هنری در آنها کمتر دیده می شد.

سجاد باغبان مدیر گالری ساربان و پژوهشگر هنر در گفت وگویی با ایسنا درباره نقش هنرمندان در همراهی با رویدادهای اجتماعی و تاثیر این رویدادها در آثاری که خلق می کنند، اظهار کرد: به طور کلی در عرصه هنرهای تجسمی یا هنرهای زیبا به دلیل ماهیت این رسانه ها، نباید انتظار واکنش های سریع را داشته باشیم؛ چراکه اغلب واکنش های هنرمندان این حوزه به حوادث و رویدادها دارای فرآیندی طولانی مدت و آرام تر است.

او ادامه داد: در واقع می توان گفت که اغلب آثاری که به واسطه واکنش های بلافاصله ای خلق نشدند، در طول زمان تبدیل به آثار ماندگار در تاریخ هنر شده اند. به عنوان مثال «سوم ماه می» از فرانسیسکو گویا (نقاش اسپانیایی)، اثری است که شاید در زمانه خودش، در واکنش بلافاصله به حال و هوای اجتماعی آن دوره نبوده و حتی در زمان خلق نیز پژواک چندانی نداشته است، اما در طول در تاریخ بسیار تاثیرگذار و ماندگار شده است.

در اثر «سوم ماه می» شهروندان مادریدی توسط سربازان امپراطوری فرانسه در خلال سال های اشغال اسپانیا به دست ناپلئون به تصویر کشیده شده است. این اثر را می توان از نخستین آثار نقاشی انقلابی برشمرد.

باغبان همچنین درباره واکنش هنرمندان تجسمی کشورمان به رویدادهای معاصر، با تاکید بر اینکه «آثار هنری که انعکاس آنها نسبت به رویدادها غیرمستقیم و آرام تر است، در تاریخ هنر نیز ماندگارتر می شوند»، خاطرنشان کرد: مصداق این موضوع را می توان در دو رویداد مهم تاریخ معاصر کشورمان یعنی پیروزی انقلاب و جنگ تحمیلی نیز پیدا کرد. در آن دوران دو دسته آثار وجود داشتند. برخی آثار همان زمان و به صورت مستقیم و صریح خلق شدند که در آن زمان بسیار تاثیرگذار بودند، اما با گذشت از آن برهه تاریخی از اهمیت آن ها کاسته شد؛ به این خاطر که موضع گیری صریح، سریع و مستقیمی داشتند و بعضا تکنیک ها و ظرایف هنری نیز در آنها کمتر دیده می شد.

او ادامه داد: یکی از ویژگی های مهم آثار دارای ارزش هنری، ایهام، ابهام و استعاره است. در این میان باید به این نکته توجه داشت که اثری که می خواهد در لحظه تاثیرگذار باشد، به جای استفاده از نمادها، صریح و مستقیم خلق می شود؛ بنابراین طبیعتا این صراحت در لحظه تاثیرگذار است، اما در ماندگاری یک اثر تاثیر چندانی ندارد؛ البته این موضوع در تمام عرصه های هنری مصداق دارد. به عنوان مثال در حوزه سینما، بسیاری از فیلم هایی که در زمان جنگ ساخته می شدند آنقدر تصویر اغراق شده ای از جنگ، موقعیت ایرانی ها و عراقی ها ارائه می کردند که الان با توجه به روابطی که بعد از صدام با کشور و ملت عراق داریم، غیرقابل پخش شده اند؛ چراکه آن زمان آن تصاویر کاربرد داشتند، اما الان قابل استفاده نیستند.

این پژوهشگر هنر خاطرنشان کرد: این در حالی است که در همان دوره نیز فیلم هایی ساخته شدند که دارای ارزش هنری بودند و همچنان مورد توجه هستند. فیلم هایی همانند «روبان قرمز»، «بوی پیراهن یوسف» و … که بیشتر به فرم های هنری از جنگ پرداخته بودند. بنابراین این فیلم ها از همان زمان تا سال های بعد کارایی داشته، دارند و در آینده نیز می توانند برای مخاطب جذاب باشند. در عرصه نقاشی نیز می توان به آثار آقای کاظم چلیپا در دوران جنگ اشاره کرد که با وجود آنکه در زمان جنگ خلق شدند، اما به دلیلی نمادپردازی های هنری، هنوز هم قابل توجه اند.

از آثار انقلابی کاظم چلیپا، هنرمند نقاش

باغبان همچنین در پاسخ به این پرسش که با توجه به اینکه برخی از آثار سینمایی به صورت سفارشی تولید می شوند و به همین خاطر هم از نظر هنری دارای ارزش نیستند، چقدر این رویکرد در عرصه هنرهای تجسمی نیز مصداق دارد، اظهار کرد: اینکه برخی تمایل دارند هنر را در مقطعی از تاریخ در خدمت هدفشان قرار بدهند، همواره وجود داشته است؛ اما ذات هنرهای تجسمی به خاطر شیوه رسانه ای آرامی که دارد، کمتر تن به این ویژگی ها داده است. به هر حال طبیعتا تاثیرگذاری که یک فیلم سینمایی می تواند روی توده های مردم داشته باشد، هیچ گاه با یک اثر نقاشی قابل مقایسه نیست و این امر به ماهیت رسانه ای این دو هنر برمی گردد.

مدیر گالری «ساربان» یادآور شد: به راحتی نمی توان ارزیابی کرد که تا چه اندازه دغدغه های اجتماعی در آثار هنرمندان عرصه هنرهای تجسمی تاثیرگذار است و این موضوع نیاز به زمان دارد؛ اینکه بتوان در طول تاریخ آثار هنری خلق شده در یک دوره را مورد بررسی قرار داد. به طور کلی هنرمندان این عرصه به رویدادهای اجتماعی واکنش نشان می دهند که البته این موضوع مطلق نیست. در این میان به شخصه طرفدار این هستم که این واکنش ها بهتر است با طمانینه باشند؛ چراکه ذات این عرصه اینچنین نیست که سریع خلق شود و سریع هم تاثیر بگذارد.

انتهای پیام