به گزارش خبرگزاری مهر، کرسی علمی ترویجی اثبات تشیع عقیدتی بعد از رحلت پیامبر (ص) یکشنبه ۱۵ دی ماه توسط گروه کلام پژوهشکده حکمت و دین پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با حضور اساتید و صاحبنظران این حوزه در قم برگزار شد.

حجت الاسلام محمدصفر جبرئیلی در ابتدای ارائه خود بیان کرد: شیعه در فرهنگ تشیع و در تفاهم و درک غیر شیعیان، در قرن های نخستین اسلام و در زمان ائمه علیهم السلام بر کسی اطلاق می شد که علاوه بر محبت قلبی به خاندان پیامبر و اعتقاد به حقانیت آنان و صدق دعوتشان یک شرط اساسی و حتمی دیگر داشت و آن «پیوستگی و ارتباط فکری و عملی» با امام بود، این پیوستگی که در فرهنگ شیعه «ولایت» نامیده می شود موجب می شود تا شیعیان در فعالیتی که به ابتکار و رهبری امام در جهت بازیافتن حق غصب شده و تشکیل نظام علوی و اسلامی در سطح مختلف فکری، سیاسی و احیانا نظامی انجام می گرفت شرکت داشته باشند. شیعه کسی است که اسلام را از دریچه فکر امیرالمؤمنین می بیند و با طرفداری و هواخواهی از آن حضرت، او را در برخورداری از مقام امامت و خلافت بر دیگران شایسته تر دانسته و در مقام عمل هم او را مفترض الطاعه می داند.

وی در ادامه به تشریح سیر تطور شیعه پرداخت و گفت: همه دیدگاه های همسو بر ظهور تشیع در مدینه و در سقیفه اتفاق نظر دارند تشیع را ادامه اسلام و عربی المولد می دانند اختلاف در سیر تطور و به تعبیر دیگر گونه شناسی تشیع وشیعیان است آیا از همان ابتدا تشیع اعتقادی مطرح بوده است؟ آیا در همان روزهای آغازین ظهور، تشیع اعتقادی و سیاسی به صورت توأمان حضور داشته است؟ یا در مرحله اول گونه سیاسی سپس اجتماعی و در مراحل بعدی گونه اعتقادی آن به ظهور رسیده است.

الف: عبدالله الفیاض، تاریخ الامامیه واسلافهم من الشیعه، منشورات الاعلمی للمطبوعات ،۱۳۹۵ ق، الثانیه.

۱- تشیع روحی؛ بعداز رحلت پیامبراکرم «انه یقوم علی الاعتقاد بإمامه علی المفروضه من الله»

۲- تشیع سیاسی؛ بعداز خلافت امام درسال ۳۵ ق «النصره والاتباع لعلی دون الالتزام بالنص علی امامته الدینیه»

ب: سید حسین مدرسی طباطبایی؛ مکتب درفرایند تکامل

۱- سیاسی واجتماعی (ص ۲۹-۳۰)

۲- مذهبی وعلمی (ص ۳۷،۳۹، ۳۸)

۳- معنوی (ص ۴۰)

ج: عبدالمجید مبلغی، سیر تطور هویت یابی شیعیان تا پایان مکتب شیعی بغداد، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۹۸٫

۱- شیعه سیاسی؛ از امام علی تا واقعه عاشورا

۲- شیعه اجتماعی؛ از کربلا تا کاظمین

۳- شیعه اعتقادی؛ از عهد صادقین تا آغاز غیبت صغری

۴- شیعه هویتی؛ آغاز غیبت صغری تا تأسیس حوزه نجف

د: دیدگاه شهید محمدباقر الصدر (نشأه التشیع والشیعه، ص و آیت الله سید علی خامنه ای (آثار مختلف ایشان ازجمله دو امام مجاهد، ص ۸۸) این دو معتقدند تشیع از همان آغاز عقیدتی و سیاسی بوده است.

عضو هیأت علمی گروه کلام پژوهشگاه ملاک تشیع اعتقادی در نیمه اول قرن اول (۱۱-۴۰ ق) را اینگونه برشمرد: در زمان امام علی علیه السلام یعنی در فاصله بیست و پنج سال میان سقیفه و خلافت حضرت، صحابه خاص ایشان که معتقد بودند حکومت حق برترین و فداکارترین مسلمان یعنی علی بن ابی طالب است و تصریح پیامبر اکرم به جانشینی او را از یاد نبرده و در نخستین روزهای پس از سقیفه نیز با صراحت مخالفت خود را نسبت به برندگان خلافت و وفاداری خود را به امام اعلام کردند بعدها که مصلحت بزرگ و مهمی امام را وادار به سکوت و حتی همکاری با خلفای نخستین کرد، این افراد نیز در روند معمولی و عادی جامعه اسلامی قرار گرفتند؛ اما هیچ گاه رأی، نظر و تشخیص درست خود را از دست نداده و همواره پیرو آن حضرت باقی ماندند و به همین علت به حق نام «شیعه علی» را به خود گرفتند و بدان نام مشهور شدند. چهره های معروف و افتخارآمیزی همچون سلمان، ابوذر، عمار، مقداد، حذیفه و…. که به تأیید شواهد و قرائن روایی و تاریخی، اندیشه شیعی یعنی اعتقاد به لزوم پیروی از امام به عنوان پیشوای فکری و نیز رهبر سیاسی که از طرف خدا تعیین و توسط پیامبر معرفی شده است را همواره به شیوه های مصلحت آمیز و حکمت آمیز، میان مردم اشاعه داده و تدریجا بر جمع خود می افزودند البته طرح ویژگی های چون «عصمت» و «علم غیب» و «نص» بعدها در زمان صادقین علیهما السلام تبیین و تثبیت شد.



حجت الاسلام محمدصفر جبرئیلی قرائن اثباتی تشیع را در ۱۰ عنوان نام برد:

۱- شهادت و ایمان به اماره امیرالمومنین

۲.و صایت امیرالمومنین از پیامبر

۳- مفترض الطاعه بودن امام

۴- تقدیم امام بر دیگران (حق بودن امام برای امامت و خلافت نه احق بودن حضرت)

۵- اعتراف به فضائل انحصاری امام (اسبق اسلاما….)

۶- امام وارث علم الانبیاء

۷- تمسک به فقه اهل بیت

۸- روایات پیامبر اکرم و امام علی و ائمه علیهم السلام درباره اشخاص

· ارکان اربعه

· امرنی الله بحب اربعه

· استقرت الارص بسبع

· لو علم ابوذر مافی قلب سلمان لقتله

· من الذین لم یبدلوا ولم یغیروا

۹- کاربرد واژه های مخلط ومستقیم برای افراد

۱۰- دسته بندی اصحاب امام به پایداران و رجوع کنندگان

وی همچنین قرائن سلبی را نیز در ۴ عنوان بر شمرد:

۱- ناحق دانستن دیگران برای امامت وخلافت

۲- انکار خلافه ابی بکر (الذین انکروا خلافه ابی بکر)

۳- نقد صحابه (خلفا ومعاویه)

۴- لعن مخالفان امام

در ادامه این کرسی علمی نعمت الله صفری فروشانی و دکتر محمد جاودان به نقد مطالب ارائه شده پرداختند که گزارش آن به زودی منتشر خواهد شد.