به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، سعادت نهایی انسان نه در این دنیا بلکه در جهان آخرت رقم خواهد خورد. انسان باید در این دنیا با عمر خود به عنوان بزرگ ترین سرمایه در جهت تأمین سعادت آخرتش تلاش کند. خداوند متعال نیز از لطف و رحمت خود، فرصت های نابی را پیش روی او گذاشته است که بی توجهی در استفاده درست از این فرصت ها نه تنها موجب خسران انسان می شود بلکه می تواند به تهدیدی برای آخرتش تبدیل شود.

در روایت ذیل از امام باقر علیه السلام ضمن تشریح این فرصت ها، خطر تبدیل آنها به تهدید جدی سعادت انسان را مورد بررسی قرار می دهیم.

سه منت و سه فرصت

امام باقر علیه السلام می فرماید: «إن الله تبارک و تعالی یقول یا ابن آدم تطولت علیک بثلاث سترت علیک ما لو یعلم به أهلک ما واروک و أوسعت علیک فاستقرضت منک فلم تقدم خیرا و جعلت لک نظرة عند موتک فی ثلثک فلم تقدم خیرا؛ [۱]

خدای تبارک و تعالی می فرماید: ای فرزند آدم! با سه چیز بر تو منت نهاده ام: کارهایی از تو پرده پوشی کردم که اگر خانواده تو از آن آگاه می شد پرده پوشی نمی کرد؛ و گشایش به تو دادم و از تو قرض خواستم اما چیزی پیش پای خود نفرستادی؛ و هنگام مرگ، اختیار یک سوم دارایی ات را به تو دادم اما تو به کار خیری اقدام نکردی.»

پرده پوشی خدای مهربان

گرچه عمر انسان، بزرگ ترین سرمایه او برای تلاش در جهت آبادانی آخرتش است، اما اگر آبروی انسان در این دنیا خدشه دار شود بسیاری از آسایش ها و آرامش ها از او گرفته می شود و زندگی او در همین دنیا به جهنم تبدیل شده و خطر ناامیدی و فرو رفتن در منجلاب تباهی ها به شدت او را تهدید خواهد کرد.

به همین خاطر است که آبروی مؤمنان و انسان های نیکوکار نزد خدای متعال بسیار مهم و محترم شمرده شده است تا جایی که حتی خود آنها نیز مجاز به آسیب زدن عمدی به آبروی خود نیستند؛ چنانکه امیرالمؤمنین علیه السلام می فرمایند: «و لا تجعل عرضک غرضا لنبال [القوم] القول؛ [۲] آبرو و اعتبار خودت را آماج تیرهای حرف مردم قرار مده.»

بر این اساس، پرده پوشی خداوند مهربان نسبت به گناهان و رفتارها و بلکه افکار زشت و نادرست انسان، لطفی بزرگ و فرصتی برای اصلاح و زدودن زشتی های رفتاری اوست؛ البته به شرطی این فرصت، برای سعادت انسان مفید خواهد بود که موجب غفلت و جرأت یافتن بیشتر او نشود.

در صورتی که این لطف خدا، به انسان جرأت بدهد تا بار گناهان خود را سنگین تر کند به تهدیدی جدی برای او تبدیل می شود تا جایی که دیگر نه به فکر جبران می افتد و نه فرصتی برای جبران دارد.

نعمت؛ فرصت یا تهدید

وسعت در نعمت ها، بهترین فرصت برای بهره برداری از آنها در جهت آبادانی آخرت است. امام علی علیه السلام به کسانی که از فرصت خدادادی ثروت و توانمندی خود در جهت توشه برداری برای آخرت خود استفاده می کنند تبریک گفته و می فرماید: «طوبی لمن أحسن إلی العباد و تزود للمعاد؛[۳] خوشا به حال آنکه به بندگان خدا نیکی کند و برای آخرت خود زاد و توشه برگیرد.»

در غیر این صورت، این نعمت ها به وبال و دردسر برای او تبدیل می شوند؛ چنانکه امیرالمؤمنین علیه السلام هنگام توصیه به فرزند خویش امام حسن علیه السلام می فرماید: «فلا تحملن علی ظهرک فوق طاقتک فیکون ثقل ذلک وبالا علیک؛ [۴] پس بیش از قدرتت بر خود بار مکن، که سنگینی اش وزر و وبالت شود.»

در ادامه، مولای متقیان، راهکار رهایی از چنین سنگینی بار مسئولیت و دردسری را این چنین تشریح می کنند: «اگر محتاجی را یافتی که قدرت بر دوش نهادن زاد و توشه ات را تا قیامت دارد و در فردای محشر که به آن توشه نیازمند شدی در اختیارت بگذارد، وجودش را غنیمت بدان و زاد و توشه ات را بر دوشش بگذار، و در حالی که قدرت اضافه کردن زاد و توشه را بر دوشش داری تا می توانی اضافه کن، چه بسا با از دست رفتن فرصت، چنین شخصی را بجویی و نیابی. به روز داشتن دارایی اگر کسی از تو وام خواست وامش بده تا در روز تنگدستی ات ادا کند.»[۵]

وصیت؛ فرصت یا تهدید

یکی دیگر از فرصت های نابی که خدای متعال برای مؤمنان در جهت آبادانی آخرتشان قرار داده است، وصیت کردن است. این در حالی است که بسیاری از افراد از این فرصت خود استفاده نمی کنند و زمینه حسرت خود در آخرت را به وجود می آوردند. بدتر اینکه؛ عدم استفاده از یک سوم مال برای وصیت در راه خیر، حتی در شرایطی می تواند به ختم عمر او با گناه بینجامد چنان که امام باقر علیه السلام در روایت دیگری در همین زمینه می فرماید: «من لم یوص عند موته لذوی قرابته ممن لا یرثه فقد ختم عمله بمعصیة؛ [۶] هر کس هنگام مرگ خود برای خویشاوندانش که از او ارث نمی برند وصیت نکند عمل خود را به معصیتی ختم کرده است.» از خدای متعال می خواهیم که بتوانیم ضمن استفاده بهینه از تمام فرصت هایی که در اختیار ما قرار داده است از بهترین عاقبت و سعادت اخروی و رضای پروردگار بهره مند شویم.

* حجت الاسلام محسن رفیعی استاد حوزه علمیه

===========

پی نوشت:

[۱] محمد بن علی ابن بابویه، الخصال (جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامی: قم، ۱۴۱۶)، ج ۱, ۱۳۶, حدیث ۱۵۰.

[۲] محمد بن حسین شریف الرضی، نهج البلاغة (صبحی صالح) (موسسة دار الهجرة: قم، ۱۴۱۴)، ۴۵۹, نامه ۶۹.

[۳] علی بن محمد لیثی واسطی، عیون الحکم و المواعظ (موسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، سازمان چاپ و نشر: قم، ۱۳۷۶)، ۳۱۳, حدیث ۵۴۶۹.

[۴] شریف الرضی، نهج البلاغة (صبحی صالح)، ص۳۹۸، نامه ۳۱.

[۵] «و إذا وجدت من أهل الفاقة من یحمل لک زادک إلی یوم القیامة فیوافیک به غدا حیث تحتاج إلیه فاغتنمه و حمله إیاه و أکثر من تزویده و أنت قادر علیه فلعلک تطلبه فلا تجده و اغتنم من استقرضک فی حال غناک لیجعل قضاءه لک فی یوم عسرتک» [نهج البلاغه، ص۳۹۸، نامه ۳۱.]

[۶] محمد بن حسن طوسی، تهذیب الأحکام (دار الکتب الإسلامیة: تهران، ۱۳۶۵)، ج ۹, ۱۷۴, حدیث ۸.

انتهای پیام/