به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، آمریکا و سپس روسیه توقف اجرای تعهدات خویش در چارچوب پیمان مربوط به نابودی موشک های برد کوتاه و متوسط و امکان تولید تسلیحات نظامی جدید را اعلام کردند. اقدامات صورت گرفته از سوی دو کشور صرفا شامل پیمان موشکی نشده، بلکه به روی کل سیستم کنترل تسلیحات که بعد از پایان جنگ سرد بوجود آمده بود، تاثیر منفی خواهد گذاشت. مسئله کنترل تسلیحات به دلیل فرسودگی آن و روی کار آمدن دولتی در ایالات متحده که آن را مفید نمی داند، در حال از بین رفتن است.

مسابقه تسلیحاتی جدید در اروپا تنها در صورتی قابل اجتناب است که کشورهای اروپایی با استقرار موشک های هسته ای آمریکا در خاکشان مخالفت کنند. ضمن اینکه کنگره آمریکا نیز تمایلی برای تأمین مالی چنین طرح هایی را ندارد.

روزنامه «کامرسانت»، چاپ مسکو، با عنوان این مسئله و تشریح مباحثات صورت گرفته در نشست ویژه رئیس جمهوری، وزیر خارجه و دفاع روسیه در روز شنبه، یادآور شد، مقامات واشنگتن در اول فوریه (۱۲بهمن ماه) خروج آمریکا از پیمان نابودی موشک های برد کوتاه و متوسط را اعلام کرد. «مایک پامپئو» وزیر خارجه این کشور اعلام کرد که رژیم کنترل تسلیحات باید واقع بینانه باشد. وی آمادگی واشنگتن برای مذاکرات جدید با حضور همه کشورهای علاقه مند به این مسئله را اعلام کرد. بعد از آن «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا هم گفت که مایل است تا توافقنامه جدیدی در این زمینه امضاء کند که پاسخگوی نیازهای آمریکا و متحدانش باشد.

به عقیده «فئودور لوکیانوف» رئیس شورای سیاست دفاعی و خارجی روسیه، این درخواست ها منطقی نیستند، برای اینکه در جهان واقعیات جدیدی حاکم شده است. البته لازم است بر سر میز مذاکره نشست و رژیم کنترل تسلیحاتی که مورد رضایت همه طرفین باشد را بررسی کرد. ولی در جهان کنونی چنین مذاکراتی انجام نمی شود و طرف آمریکایی تلاش می کند دیدگاه خود را به دیگران تحمیل کند. در همین راستا در حال حاضر روابط آمریکا با روسیه تیره است و چین نیز به طور کلی از بررسی این مسئله خودداری می کند و مخالف پیمان موشکی چندجانبه است.

این کارشناس دلیل وضعیت کنونی را اینگونه ارزیابی کرده که نظم جهانی حاکم بر دهه ۶۰الی ۸۰دیگر تغییر یافته است. از توافقات کلیدی دوران جنگ سرد تنها توافقنامه مربوط به تولید سلاح های شیمیایی و میکروبی در معرض خطر قرار ندارد. ضمن اینکه اجرای آن بعد از «قضیه مسمومیت اسکریپال» و حملات شیمیایی در سوریه که غرب دمشق، مسکو و تهران را در آنها مقصر معرفی می کند، مورد سئوال قرار گرفته است.

اتحادیه اروپا نیز مخالف درگیر شدن در مسابقه تسلیحاتی جدید است

به نوشته کامرسانت، پس از امضای پیمان نابود سازی موشک های برد کوتاه متوسط در سال ۱۹۸۷اتحاد جماهیر شوروی ۱۸۴۶موشک و طرف آمریکایی ۸۴۶موشک خود را اکثر آنها در خاک اروپا مستقر شده بودند را از بین بردند. مسئله اینجاست که آیا اکنون مسابقه تسلیحاتی جدیدی در اروپا آغاز خواهد شد؟

کشورهای اروپایی ازهم اکنون اظهارات مختلفی درباره وضعیت به وجود آمده درباره پیمان موشکی ارائه کرده اند و مایل نیستند که به وضعیت جنگ سرد بازنگردند. «هایکوماس» وزیر امور خارجه آلمان گفته است: «اگر نتوانیم پیمان نابودی موشک ها را نجات دهیم، ولی قطعا باید بتوانیم مانع از آغاز مسابقه تسلیحاتی جدید شویم.»

«فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز تاکید کرده که برای کشورهای اروپایی بسیار مهم است که پیمان موشک های برد متوسط و متوسط حفظ شده و به طور کامل رعایت شود، چرا که این مسئله برای تامین منافع امنیتی اروپا لازم است. تنها کشوری که آمادگی خود برای استقرار موشک های آمریکایی را اعلام کرده، لهستان است.

این روزنامه در آخر یادآور شد که مجلس نمایندگان کنگره آمریکا نیز در حال حاضر توسط دموکرات ها کنترل می شود و نه تنها قصد ندارد هزینه تولیدات تسلیحات نظامی جدید مورد نظر دولت ترامپ را بپردازد، بلکه مایل است طرح های قدیمی در این زمینه را نیز کاهش دهد.

در قانون بودجه ارائه شده از سوی کنگره آمریکا یادآوری شده که رئیس جمهوری برای مدرنیزه سازی زرادخانه های هسته ای طی ده سال آینده درخواست ۴۹۴میلیارد دلار کرده که در ۳۰سال آینده ۱٫۲تریلیون دلار خواهد شد. این بودجه باید به شدت کاهش یابد و آمریکا نمی تواند به خود اجازه دهد که چنین هزینه ای را بپردازد.

آمریکا سعی دارد ثبات راهبردی جهانی را صرفا به نفع خود تغییر دهد

کارشناسان در گفت وگو با روزنامه «نیزاویسیمایا گازیتا» یادآور شده اند که در حال حاضر واشنگتن مایل است تا نظریه توازن نیروها و بازدارندگی، به نحوی که منافع بیشتری برای آمریکا داشته باشد مورد تجدید نظر قرار بگیرد و به همین دلیل هم آنها قصد دارند از اجرای تعهدات خویش در قبال پیمان نابودی موشک های برد کوتاه و متوسط خودداری کنند. البته نباید انتظار تجدیدنظر در این توافقنامه را داشت.

«ماکسیم سوچکوف» کارشناس شورای امور بین الملل روسیه و مدیر دفتر نشریه «المانیتور» در مسکو معتقد است، تصمیم دونالد ترامپ درباره پیمان موشکی، در حقیقت در راستای همان شعار معروف «آمریکا قبل از همه» است و دقیقا در این جهت گیری حرکت می کند که نظریه توازن نیروها و بازدارندگی با شروط جدیدی که بیشتر به نفع آمریکا باشد تغییر کند و از سوی دیگر، آزادی عمل بیشتری به دولت آمریکا برای تقویت توان نظامی و سیاسی این کشور در جهان بدهد.

این کارشناس معتقد نیست که امضای دوباره توافقنامه و تغییر شروط آن ممکن باشد. همانطور که پیش از این اعلام شده، دولت آمریکا قصد دارد نقش آفرینان جدیدی را نیز وارد این ماجرا کند که مسلما در وهله نخست صحبت بر سر چین است. سوچکوف گفت: «صحبت درباره امکان امضای سند جدیدی در این باره بسیار بعید است. من فکر نمی کنم که روسیه انگیزهای برای متمایل کردن چین برای انجام تعهداتی بر اساس شروط طرف آمریکایی را داشته باشد. هرچند مسئله ضرورت جذب چین به توافقات در این زمینه، واقع بینانه است.»

روزنامه «آر.ب.کا» روسیه در تحلیلی با یادآوری اینکه پیمان مربوط به نابودی موشک های دارای برد کوتاه و متوسط، دقیقا ۳۰سال قبل و در سال ۱۹۸۷در واشنگتن توسط میخائیل گورباچف رهبر اتحاد جماهیر شوروی و «رونالد ریگان» رئیس جمهوری آمریکا به امضاء رسید، چند سناریوی احتمالی توسعه اوضاع پیرامون این مسئله را بررسی کرده است.

سناریوی اول: حفظ پیمان موشکی که احتمال آن بسیار ضعیف است

به عقیده کارشناسان، از لحاظ تئوری آمریکا و روسیه هنوز ۶ماه فرصت دارند تا درباره سرنوشت این توافقنامه دوجانبه به سازش برسند، البته در شرایط کنونی ادامه حیات پیمان موشکی بعید به نظر می رسد.

«آندری کارتونوف» مدیرکل شورای روابط بین الملل روسیه به این روزنامه گفته، واشنگتن از وضعیت کنونی پیمان موشک های برد کوتاه و متوسط رضایت ندارد و ولادیمیر پوتین هم به طور واضح فهمانده است که قصد ندارد هیچ امتیاز مضاعفی به طرف آمریکایی بدهد.

«فئودور لوکیانوف» رئیس شورای سیاست دفاعی و خارجی روسیه نیز با این دیدگاه هم عقیده است و یادآور شده که ضرب الاجل تعیین شده از سوی واشنگتن و پاسخ منفی مسکو به آن، تقریبا به طور کامل مشخص کرده که سرنوشت پیمان موشکی را دیگر باید حل شده دانست. به عقیده وی، مذاکرات پیرامون پیمان موشکی از دو جنبه دشوارتر از گذشته شده است: نخست، سطح اعتماد و درک متقابل بین مقامات سیاسی و نظامی روسیه و آمریکا حتی در مقایسه با دوران جنگ سرد به شدت کاهش یافته و دوم اینکه، پیش زمینه های جهانی تغییرات قابل توجهی یافته، هرچند روسیه و آمریکا همچنان دو قدرت اصلی هسته ای بشمار رفته و سلاح های اتمی آنها بیش از مجموع سایر کشورهاست.

سناریوی دوم: گسترش شرکت کنندگان در پیمان موشکی جدید

به نوشته این روزنامه، اگر پیمان موشک های برد کوتاه و متوسط در شکل کنونی آن حفظ نشود، امکان گزینه دیگری وجود دارد و آن تجدید نظر در این توافقنامه و به احتمال زیاد گسترش آن است. این مسئله ای است که «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا نیز روز جمعه از آن صحبت کرده و تمایل خود برای انعقاد پیمان موشکی جدید را اعلام کرد.

البته کارشناسان و سیاستمداران در مسکو و واشنگتن نیز پیش از این پیشنهاد گسترش این توافقنامه را مطرح کرده بودند. ولادیمیر پوتین در سال ۲۰۰۷از ابتکارعمل جهانی شدن تعهدات درباره نابودی موشک های برد کوتاه و متوسط سخن گفت. چنین پیشنهادی دقیقا در دیدار وزرای خارجه و دفاع روسیه و آمریکا مطرح گردید و این نظریه از سوی طرف آمریکایی نیز مورد حمایت قرار گرفته بود. به دنبال آن مقامات مسکو بارها امکان گسترش مفاد پیمان موشکی با افزایش کشورهای متعهد به آن را در نشست های بین المللی مطرح کردند، ولی این ابتکارعمل مورد توجه زیادی قرار نگرفت.

در سال ۲۰۱۱جان بولتون که اکنون مشاور رئیس جمهوری آمریکا در مسائل امنیت ملی است، مسئله تجدیدنظر در پیمان موشک های برد کوتاه و متوسط را مطرح کرد. به عقیده وی، کشورهای چین و ایران نیز باید در چارچوب این توافقات قرار داشته باشند.

به گفته برخی منابع خبری، در ماه دسامبر سال گذشته مسکو تلاش کرد تا چین را نیز به مذاکره درباره پیمان موشکی وارد کند. امکان این مسئله در مذاکرات غیرعلنی مسکو و واشنگتن مطرح گردید ولی مقامات پکن برای پیوستن به این مذاکرات تردید نشان دادند.

کارتونوف معتقد است، هم روسیه و هم آمریکا علاقه مند هستند که مسئله کنترل تسلیحات هسته ای جهانی شود. البته گسترش پیمان موشک های برد کوتاه و متوسط در شکل کنونی آن بعید است و چین با آن موافقت نخواهد کرد. به گفته وی، جایگزین آن می تواند پیشنهاد محدود شدن تولید موشک های برد کوتاه و متوسط در شکل وسیع آن و نه صرفا موشک های استقرار زمینی باشد.

سناریوی سوم: روی آوردن روسیه و آمریکا به تولید تسلیحات نظامی جدید

در ملاقات پوتین با وزرای خارجه و دفاع روسیه در کرملین، پیشنهاد پاسخگویی به اقدام آمریکا مطرح شد و آن ساخت موشک های کروز دریایی «کالیبر» استقرار زمینی وهمچنین تولید موشک های جدید مافوق صوت دارای برد متوسط بود. ضمن اینکه پوتین تاکید کرد که روسیه نباید به مسابقه تسلیحاتی کشیده شود.

آندری فورولوف" سردبیر مجله «صادرات تسلیحات» روسیه معتقد است، تولید نمونه های زمینی موشک های کالیبر برای روسیه مشکلی ندارد. ساخت موشک های مافوق صوت استقرار زمینی نیز از قبل صورت گرفته و تنها برد آنها باید تغییر کند. صحبت بر سر تسلیحات جدید مدرنی است که می تواند نگرانی های زیادی را به وجود آورد.

این کارشناس یادآور شد، اگر تولید این تسلیحات نظامی آغاز شود، تولید آنها هزینه زیادی خواهد داشت، ضمن اینکه طرف آمریکایی نیز شروع به تولید موشک های بالستیک جدید خواهد کرد و این مسئله خطر تکرار وضعیت اواسط قرن گذشته و جنگ سرد بین دو کشور را به وجود می آورد. به گفته وی، البته مسابقه تسلیحاتی به نوعی بین دو کشور از قبل آغاز شده، ولی عامل چین نیز در وضعیت کنونی تاثیر گذار است. آمریکا باید در آن واحد هم به روسیه، هم به چین و هم به ایران نگاه داشته باشد. به همین دلیل هم از قبل در بودجه نظامی آمریکا ۵۸میلیون دلار برای کار به روی برنامه های ساخت موشک های برد متوسط استقرار زمینی در نظر گرفته شده است.

روسیه نیز از قبل خود را برای خروج احتمالی آمریکا از توان موشکی آماده کرده، البته تلاش کرده تا وارد مسابقه تسلیحاتی نشود. برای این منظور، هزینه های نظامی روسیه طی سال های اخیر در سطح ۵۰میلیارد دلار حفظ شده، در حالیکه بودجه نظامی آمریکا برای سال ۲۰۱۹، ۷۱۶میلیارد دلار است که ۱۴برابر بیشتر از آن است.

انتهای پیام/