در پنجمین سالگرد خروج نظامیان آمریکا از پایگاه نظامی «ماناس» (گانسی) واقع در نزدیکی شهر «بیشکک» تاریخچه و دلایل تخلیه آن خالی از لطف نیست.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس در بیشکک، به مناسبت پنجمین سالگرد خروج نظامیان آمریکا از پایگاه نظامی «ماناس» (گانسی) واقع در نزدیکی شهر «بیشکک» تاریخچه و دلایل تخلیه آن را بررسی می کنیم.

جزئیات درباره این پایگاه از طریق نامه های مخفی مقامات رسمی قرقیزستان و آمریکا که چندی پیش توسط «Wiki Leaks» منتشر شد، گردآوری شده است.

مقدمه

۱۱ جولای پنجمین سالگرد خروج نظامیان آمریکایی از قرقیزستان است.در تاریخ ۱۱ جولای سال ۲۰۱۴ به درخواست دولت قرقیزستان پایگاه نظامی آمریکا به طور کامل تعطیل شد.

اولین نظامیان آمریکا در سال ۲۰۰۱ به قرقیزستان وارد شدند و «واشنگتن» پس از حوادث ۱۱ سپتامبر خواستار برگزاری عملیات ضدتروریستی در منطقه شد و «عسگر آقایف» رئیس جمهور وقت کشور مجوز افتتاح پایگاه نظامی را صادر کرد.

در تاریخ ۳ فوریه سال ۲۰۰۹ «قرمان بیک باکیف» رئیس جمهور سابق قرقیزستان در خصوص این پایگاه نظامی اقدامات اشتباهی را انجام داد که منجر به سرنگونی وی شد.

باکیف در ماه فوریه سال ۲۰۰۹ با «دمیتری مدودف» رئیس جمهور روسیه در «کرملین» دیدار کرد و در چارچوب این گفت وگوها «مسکو» از سرمایه گذاری ۲ میلیارد دلاری روس ها در قرقیزستان خبر داد.

در پشت پرده، رؤسای جمهوری قرقیزستان و روسیه خروج نظامیان آمریکا از خاک قرقیزستان را بررسی کردند و اینجا چانه زنی بزرگ بین المللی شکل گرفت.

در همین سفر در قالب نشست مطبوعاتی باکیف در پاسخ به سؤال خبرنگاران درباره آینده پایگاه نظامی ماناس گفت: آمریکا باید از این پایگاه خارج شود!

همچنین باکیف از وجود مشکلات زیاد در ارتباط با حضور نظامیان آمریکا در خاک قرقیزستان از جمله کشتن ساکنان محلی صحبت کرد.

این صحبت ها پس از انجام مذاکرات طولانی با مقامات روسیه و آمریکا مطرح شد.

۲ اکتبر سال ۲۰۰۸

«میدت صادرکولاف» رئیس سابق دستگاه ریاست جمهوری قرقیزستان در نامه ای مخفی به «تاتیان گفلیر والکاف» سفیر آمریکا در «بیشکک» از فشار مسکو به دولت این کشور درباره حضور نظامیان آمریکایی در خاک قرقیزها نوشت.

به نظر صادرکولاف، این صحبت ها به دلیل تحولات در گرجستان و حمایت از «تفلیس» توسط آمریکا انجام شد.

علاوه بر این صادرکولاف از احتمال انتقاد شدید «اسلام کریم اف» رئیس جمهور وقت ازبکستان در نشست آتی سران کشورهای سازمان همسود به دلیل حمایت روسیه از دیدگاه «تاشکند» در ارتباط با مسائل آبی در آسیای مرکزی خبر داد.

صادرکولاف درخواست دخالت نظامیان آمریکایی در این موضوع در صورت تشدید وضعیت را نمود و این کار تنها گزینه برای نجات بیشکک بود.

پس از برگزاری نشست سران سازمان همسود، صادرکولاف به سفیر آمریکا باز هم نامه ای را ارسال کرد و مقاومت قرقیزستان در برابر رئیس جمهور ازبکستان را گزارش داد.

سپس «ریچارد باوچیر» مشاور وقت وزیر امور خارجه آمریکا در مسائل آسیای جنوبی و مرکزی برای مقابله با تهدیدات مربوط به خروج نظامیان آمریکایی از قرقیزستان وارد بیشکک شد.

۱۴ ژانویه سال ۲۰۰۹

بعد از این موضوع «دنیار اوسناف» رئیس جدید دستگاه ریاست جمهوری قرقیزستان در نامه ای به سفیر آمریکا از تصمیم بیشکک برای تعطیلی پایگاه ماناس در ازای سرمایه گذاری ۲٫۵ میلیارد دلاری مسکو خبر داد.

در این نامه آمده است: باکیف آماده رد پیشنهاد مسکو در صورت پرداخت ۵۰۰ میلیون دلار سالانه طی ۱۰ سال توسط آمریکا به بیشکک برای کرایه زمین است.

سفیر آمریکا این اقدامات را به عنوان استراتژی دولت قرقیزستان برای به دست آوردن سود بیشتر دانست و پیشنهاد ارسال تیم دیپلمات های واشنگتن به بیشکک برای حفظ پایگاه را داد.

۲۱ ژانویه سال ۲۰۰۹

«دیوید پتروس» رئیس ستاد مرکزی نیروهای مسلح آمریکا وارد بیشکک شد و از تصمیم سفیر آمریکا در خصوص عدم مذاکره با مقامات عالی رتبه قرقیز در خصوص پایگاه مذکور خبر داد و در گزارشی نوشت: به نظر ما وضعیت پایگاه بی ثبات است و اگر بیشکک سود اقتصادی دریافت نکند پایگاه باز هم در خطر خواهد ماند.

۲۳ ژانویه سال ۲۰۰۹

سفیر آمریکا در گزارشی مخفی از تمدید حضور نظامیان این کشور در پایگاه ماناس به مدت ۲ ماه خبر داد و واشنگتن در این مدت کمک های مالی به بیشکک را برای حفظ پایگاه افزایش داد.

۲۹ ژانویه سال ۲۰۰۹

«ولنتین ولاس اف» سفیر روسیه در قرقیزستان با کمک ۲٫۵ میلیارد دلاری مسکو به بیشکک موافقت کرد و از امضای این توافقنامه در تاریخ ۳ فوریه سال ۲۰۰۹ هنگام سفر باکیف به روسیه خبر داد.

۳۰ ژانویه سال ۲۰۰۹

«ضمیرا صدیقاوا» سفیر قرقیزستان در آمریکا در گزارش مخفی از تصمیم باکیف برای تعطیلی پایگاه ماناس در ازای سرمایه گذاری روسیه خبر داد اما به گفته وی فرصت جهت حفظ پایگاه توسط واشنگتن در صورت ارائه سود اقتصادی بیشتر به بیشکک وجود دارد و اگر پیشنهاد آمریکا از تاریخ سوم فوریه سال ۲۰۰۹ به تأخیر افتد قیمت حضور نظامیان در خاک قرقیز به طور قابل توجهی افزایش می یابد.

۲ فوریه سال ۲۰۰۹

سفیر آمریکا در قرقیزستان با دنیار اوسناف دیدار کرد و رئیس دستگاه ریاست جمهوری درخواست های ذیل برای حفظ پایگاه ماناس را به دیپلمات های آمریکایی داد:

- آمریکا بدهی خارجی قرقیزستان به ارزش ۱٫۸ میلیارد دلار را پرداخت کند.

- آمریکا ۱۵۰ میلیون دلار به دولت قرقیزستان برای کرایه پایگاه پرداخت نماید.

- پایگاه آمریکایی تبدیل به مرکز حمل ونقل شده و باید تحت نظر سرویس های امنیتی قرقیزستان باشد.

- پایگاه از بیشکک به شهر «اوش» منتقل شود.

- ۲ میلیارد دلار توسط آمریکا برای ساخت کریدور انرژی «جنوب- شمال» به قرقیزستان داده شود.

- آمریکا وام ۵۰۰ میلیون دلاری به قرقیزستان بدهد.

- آمریکا ۲ میلیون دلار به خانواده های شهروندان کشته شده توسط سربازان آمریکایی اختصاص دهد.

اوسناف بر رعایت این درخواست ها تأکید کرده و گفت وگوی تلفنی باکیف و «هیلاری کلینتون» وزیر وقت امور خارجه آمریکا پس از دیدن درخواست های ذکر شده اعلام کرد باید با مقامات قرقیز مذاکره کند.

۳ فوریه سال ۲۰۰۹

اما در ۳ فوریه سال ۲۰۰۹ باکیف رسما در شهر مسکو در قالب دیدار با دمیتری مدودف رئیس جمهور وقت روسیه از آمادگی بیشکک برای اخراج نظامیان آمریکایی خبر داد.

۵ فوریه سال ۲۰۰۹

سفیر آمریکا در قرقیزستان نتایج گفت وگوهای رؤسای جمهور روسیه و قرقیزستان در شهر مسکو را بررسی کرد و در گزارشی مخفی این اظهارات را بخشی از برنامه انتخابات ریاست جمهوری در قرقیزستان اعلام کرد زیرا بیشکک علاقه مند به استفاده از ۴۵۰ میلیون دلار روسیه برای هزینه های دوره تبلیغاتی انتخاباتی است.

سفیر در گزارش خود از عدم توانایی آمریکا برای اختصاص بیشتر از ۲٫۵ میلیارد دلار خبر داد اما گفت برگزاری انتخابات با ۴۵۰ دلار قابل انجام است و این مبلغ را واشنگتن تقبل می کند و البته مجموعه پیشنهادات این کشور برای حفظ پایگاه ماناس در حال آماده شدن است.

۱۲ فوریه سال ۲۰۰۹

سفیر آمریکا واشنگتن پیشنهاد داد برای مذاکره با باکیف و همزمان گفت وگوی مستقیم با «مسکو» تلاش کند. به گفته وی آمریکایی ها باید به روسیه خروج از پایگاه در سال ۲۰۱۱ را تضمین کند.

به نظر این دیپلمات ماناس برای باکیف به ابزاری برای چانه زنی و دریافت سود اقتصادی تبدیل شده و واشنگتن باید با استفاده از فرصت این پایگاه را بخرد.

۱۷ فوریه سال ۲۰۰۹

«مورت بیک امان عالی اف» مشاور جدید رئیس جمهور قرقیزستان وقت در نامه به سفیر آمریکا از علاقه مندی باکیف برای پایان دادن به موضوع پایگاه خبر داد.

وی نوشت: باکیف برای انجام مذاکره با آمریکا عجله دارد و از دریافت کمک های روسیه نیز ناامید شده و احتمالا واشنگتن نیز درخواست های قبلی بیشکک را قبول نخواهد کرد.

۲۵ فوریه سال ۲۰۰۹

سفیر آمریکا با رئیس دستگاه ریاست جمهوری و مشاوران رئیس جمهور وقت قرقیزستان دیدار کرد و در آن مقامات قرقیز بر ممنوعیت حمل ونقل تجهیزات نظامی از طریق ماناس و تبدیل آن به مرکز لجستیک تاکید کردند.

همچنین مشاوران رئیس جمهور بر حضور مقامات قرقیزستان، روسیه و آمریکا در گفت وگوهای رسمی تأکید کردند و خروج نظامیان و فعالیت شهروندان غیرنظامی در پایگاه به عنوان شروط اصلی معرفی شدند.

۲ آوریل سال ۲۰۰۹

مذاکرات رسمی به رهبری «جکسون دونالد» سفیر وقت آمریکا در قرقیزستان و مقامات بیشکک آغاز شد.

همزمان در نتیجه نشست قرقیزی-روسی، روسیه با ۲٫۵ میلیارد دلار کمک های مالی به قرقیزستان موافقت کرد که قرار بود ۱٫۷ میلیارد دلار برای ساخت نیروگاه برق- آبی «قمبراتا- ۱»، ۳۰۰ میلیون دلار برای انجمن دولتی توسعه، ۱۵۰ میلیون دلار برای برنامه های اجتماعی مصرف شود.

اما انجمن دولتی توسعه قرقیزستان به رهبری «ماکسیم باکیف» فرزند رئیس جمهور به منبع درآمد خانواده باکیف تبدیل شد و دولت بر فعالیت این انجمن نظارت نمی کرد و کمک های مالی روسیه به جیب یک خانواده رفت.

پس از آن روسیه به استفاده نادرست از ۴۵۰ میلیون دلار اعتراض کرد و از عدم انتقال کمک های مالی باقی مانده خبر داد.

همزمان «رابرت گیبس» معاون وزیر امور خارجه آمریکا در اطلاعیه رسمی از علاقه مندی واشنگتن برای حفظ پایگاه خبر داد و بر انجام مذاکرات با قرقیزستان و اختصاص کمک های مالی به بیشکک از جمله وام و یارانه برای توسعه زیرساخت ها تأکید کرد.

۲۲ ژوئن سال ۲۰۰۹

قرقیزستان و آمریکا پایگاه نظامی ماناس را به مرکز حمل ونقل تبدیل کردند اما نظامیان در ماناس ماندند و تنها اسم این مؤسسه تغییر کرد.

۲۳ ژوئن سال ۲۰۰۹

باکیف در انتخابات ریاست جمهوری مجددا پیروز شد.

مسکو در خصوص این تحولات اظهار نظر نکرده اما رسانه های تحت نظارت روسیه به طور فعال مطالبی درباره جرائم فرزند باکیف و طرفداران آنها منتشر می کردند.

روابط بین مقامات ارشد قرقیزستان و روسیه سردتر شد و چند ماه بعد مسکو مالیات جدیدی بر صادرات نفت به بیشکک تصویب کرد و این حوادث منجر به افزایش قیمت بنزین در بازارهای قرقیز شد.

۷ آوریل سال ۲۰۱۰

مدودف از فعالیت های دولت قرقیزستان و عدم توانایی باکیف برای توسعه اجتماعی-اقتصادی انتقاد کرد.

«ولادیمیر پوتین» نخست وزیر روسیه نیز به نوبه خود از تکرار سرنوشت عسکر آقایف رئیس جمهور سابق قرقیزستان توسط باکیف خبر داد.

۷ آوریل سال ۲۰۱۰ در قرقیزستان انقلابی به وقوع پیوست و در نتیجه آن دولت باکیف سرنگون شده و روسیه بلافاصله دولت جدید قرقیز را به رسمیت شناخت و مدودف از اختصاص کمک های مالی به بیشکک خبر داد.

در پیام رسمی روسیه آمده است: برای برقراری روابط با دولت موقت قرقیزستان کمک های همه جانبه می کنیم تا مسائل اجتماعی- اقتصادی مردم این کشور حل شود.

در سال ۲۰۱۱ «آلماس بیک آتامبایف» رئیس جمهور جدید قرقیزستان به عنوان یکی از اولین دستورات خود دستور اخراج آمریکایی ها از پایگاه نظامی ماناس را صادر کرد و بر این اساس نظامیان آمریکایی باید تا سال ۲۰۱۴ به طور کامل خاک قرقیزستان را ترک می کردند.

پروسه خروج نظامیان آمریکا در تاریخ ۱۱ ژوئن سال ۲۰۱۴ به اتمام رسید.

همچنین در سال ۲۰۱۲ بین قرقیزستان و روسیه قرارداد کمک ۲ میلیارد دلاری برای ساخت نیروگاه برق آبی قمبر اتا- ۱ از طرف مسکو به امضا رسید.

از طرفی روسیه حق تأسیس پایگاه نظامی خود در شهر «قند» قرقیزستان را دریافت کرد و بیشکک برای این اقدامات قیمت های پایینی را پیشنهاد داد.

در سال ۲۰۱۵ موضوع پایگاه ماناس بسته شد و قرقیزستان به اتحادیه اقتصادی اوراسیا پیوست و توافقنامه حضور نظامیان روس در شهر قند تا سال ۲۰۳۲ تمدید شد.

در ماه دسامبر سال ۲۰۱۵ آتامبایف از عدم توانایی روسیه برای ساخت نیروگاه مذکور به دلیل بحران مالی خبر داد و دستور جست وجوی سرمایه گذار جدید برای این پروژه را صادر کرد.

انتهای پیام/ح