تسنیم | فرهنگی و هنری | یکشنبه، 21 فروردین 1401 - 14:40

برخی از روایات وارده درباره اماکن مقدس نشانگر این حقیقت است که بهشت، باطن و ملکوت آن ها است بنابراین بهشت و دیگر حقایق اخروی را باید فوق نظام دنیوی دانست.

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، بهشت، آیت رضوان و رحمت بی انتهای حق و دار نعیم الهی است که در آن از هیچ نعمتی فروگذار نشده است.
قرآن کریم در آیات فراوانی به ترسیم چهره دلربای بهشت پرداخته و البته مطالبی را بیان می کند که برای همگان قابل درک باشد وگرنه نظام آخرت با نظام دنیایی تفاوت های اساسی دارد و نعمت‏ هایی که خدا در بهشت فراهم آورده از فهم و ادراک بشر خارج بوده، کسی بر آن ها آگاه نیست؛ چنان که خود می فرماید: «هیچ کس نمی داند که پاداش نیکوکاری اش چه نعمت‏ ها و لذّت‏ های روشنی بخش دل و دیده است و برایش چه ذخیره شده است».
حجت الاسلام حمیدرضا شاکرین، عضو هیئت علمی گروه منطق فهم دین پژوهشکده حکمت و دین پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در سلسله یادداشت هایی که در اختیار تسنیم قرار داده است به شماری از ویژگی هایی که از قرآن کریم و دیگر متون دینی درباره بهشت و بهشتیان به دست می آید پرداخته است که بخش دوم آن را در ادامه می خوانیم:
در شماری از احادیث آمده است که «سدرة المنتهی»، «جنّة المأوی»، «عرش»، «کرسی»، «معراج» و «ملکوت» همه کنار هم؛ یعنی همه در آسمان‏ ها قرار گرفته است.
بنابراین می توان گفت که بهشت نزد سدرة المنتهی و نزد عرش است.
همچنین روایات فراوانی دلالت دارد که معنای محسوس و ظاهری این مفاهیم مراد نیست.1 بنابراین:
اولا: نباید بهشت و جهنّم و بسیاری از معارف قطعی اسلام را در چهارچوب مکان دنیایی ارزیابی کرد.
آن ها حقایقی آسمانی بوده و اندیشه ای آسمانی می‏ طلبد.
این نگرش آسمانی ویژه اهل ایمان است و کفرپیشگان از ساحت آن دورند.
قرآن مجید از این حقیقت پرده برداشته و اعلام می دارد که هرگز برای نامحرمان درهای آسمان گشوده نخواهد شد: (إنّ الذین کذّبوا بایاتنا واستکبروا عنها لا تفتّح لهم أبواب السّماء ولا یدخلون الجنّة)2
ثانیا: مراد از آسمان‏ ها مقام یا مقام‏ های عالی انسانیت است که بهشت را در خود جای داده است، نه این فضای بی‏کران و جای گردش کهکشان‏ ها و اجرام مادی؛ چه آن که اگر مراد از آسمان، جهان اجرام باشد، امروزه کافران آن را گشوده و به آن راه یافته ‏اند.
بنابراین، ابواب آسمان‏ ها، درهای ظاهری فضا نیست، بلکه درهای فضای ملکوت است که بر کافران هیچ گاه گشوده نمی ‏شود.3
بر این اساس می توان گفت که بهشت و جهنّم محدود به نقطه خاصی از زمان و مکان نیست تا در جستجوی مکان آن باشیم؛ بلکه محیط بر زمان و مکان است.
برخی از روایات وارده درباره اماکن مقدس و فضایی که در آن عبادت پروردگار می شود نشانگر این حقیقت است که بهشت باطن و ملکوت آن ها است، چنان که از پیامبر اکرم (ص) نقل است که فرمود: «میان خانه و منبر من باغی از باغ ‏های بهشت است....
راوی گوید: گفتم: آیا هم اکنون این گونه است؟
فرمود: آری!
اگر پرده برداشته شود آن را خواهید دید!»4
از طرف دیگر قرآن کریم گستره بهشت را همچون پهنای آسمان‏ ها و زمین معرفی کرده و فرموده است: «بشتابید برای نیل به آمرزشی از پروردگارتان و بهشتی که پهنای آن آسمان‏ ها و زمین است و برای پرهیزکاران آماده شده»5 جالب اینکه چنین گستره ای مربوط به مساحت خانه هر مؤمن است؛ نه همه بهشت.
امام صادق (ع) می‏ فرماید:«کمترین منزل ‏های اهل بهشت به اندازه ‏ای گسترده است که اگر جنّ و انس در آن گردآیند و از طعام و شراب آن استفاده کنند چیزی از آن کاسته نمی‏ شود.
پایین ‏ترین درجه منزل ‏های اهل بهشت آن است که برای آن ها سه باغ در نظر گرفته شده.
وقتی در پایین‏ ترین آن ها درآیند تا چشم می‏ بیند پر از جویبارها، میوه ‏ها و...
است...» 6
به نظر می رسد این گونه آیات و روایات در مقام بیان ظرف و مظروف نیست، بلکه نشانگر آن است که محدودیت ها و تزاحم‏ های فیزیکی و عنصری در آن‏جا راه نداشته و بهشت و دیگر حقایق اخروی را باید فوق نظام دنیوی دانست.