سنگ اندازی در مسیر اخراج آمریکایی ها از عراق / برنامه هسته ای و برجام از سه منظر
سرویس سیاست مشرق - روزنامه ها و جراید در بخش سرمقاله و یادداشت روز به بیان دیدگاه ها و نظریات اصلی و اساسی خود می پردازند؛ نظراتی که بیشتر با خط خبری و سیاسی این جراید همخوانی دارد و می توان آن را سخن اول و آخر ارباب جراید عنوان کرد که اهمیت ویژه ای نیز دارد. در ادامه یادداشت و سرمقاله های روزنامه های صبح کشور با گرایش های مختلف سیاسی را می خوانید:
**********
تردستی یا تشریح انتخاب با شماست
محمد صرفی در روزنامه کیهان نوشت:
کمی بیش از دو ماه تا سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری زمان باقی است. انتخاباتی که از منظرهای مختلف دارای اهمیتی ویژه است. تاکنون تعداد قابل توجهی از چهره ها و فعالان سیاسی برای نامزدی در این دوره ابراز تمایل و اخبار غیررسمی حاکی است برخی از آنان فعالیت های سیاسی و رسانه ای خود را نیز آغاز کرده اند.
تجربه نشان داده، متاسفانه آنچه بیش از همه در رقابت های انتخاباتی مورد توجه قرار می گیرد شعارهای انتخاباتی است. البته شعار انتخاباتی فی نفسه چیز بدی نیست اما مشکل آنجاست که اگر نگوییم همه، اغلب این شعارها نسبتی با طرح و برنامه عملیاتی مدون و قابل اجرا نداشته و صرفا برای جذب و حتی فریب افکار عمومی مطرح می شوند. شعار مشهور
«هم چرخ سانتریفیوژ بچرخد هم چرخ اقتصاد» یکی از این شعارهاست که پس از گذشت ۸ سال نتایج آن را می توان هم در زمینه اقتصاد و معیشت مردم و هم فعالیت های هسته ای به راحتی لمس کرد و دید.
با وجود چنین تجربیات و هزینه های گزافی که از سوی شعارهای فریبنده و توخالی بر کشور و ملت تحمیل شده، چاره چیست؟ آیا قرار است بار دیگر افرادی با خیمه شب بازی و نمایش های غیرواقعی حداقل چهار سال دیگر از عمر کشور و مردم را پای قدرت طلبی خود حرام کنند؟ اگر تغییری در نگرش های اجتماعی-سیاسی و روندهای انتخاباتی ایجاد نشود، تکرار تلخ تجارب پیشین و تحمیل هزینه های مشابه، به هیچ وجه دور از ذهن نیست.
اغلب کارشناسان و فعالان سیاسی کشور معتقدند قوانین مربوط به انتخابات ریاست جمهوری اشکالات و نقایص قابل توجهی دارد که در تحمیل هزینه های مورد اشاره بی تاثیر نیست. همین دیدگاه باعث شد تا طرح اصلاح قانون انتخابات ریاست جمهوری ارائه و در دستور کار مجلس قرار گیرد. اگر چه این طرح نیز جامع و مانع نیست اما حتی اگر چنین نیز باشد، نمی توان و نباید انتظار داشت که براساس آن، انتخاباتی ایده آل برگزار شود. همانقدر که قوانین در این زمینه مهم و اثرگذار هستند، نگرش های اجتماعی و کنش های سیاسی نیز اهمیت داشته و در این میدان نقش آفرینی می کنند.
پیش از سنجش و بررسی برنامه های انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری، اقداماتی مقدماتی ضروری به نظر می رسد. یکی از اصلی ترین این اقدامات، روشن شدن منابع مالی نامزدهاست. ورود به صحنه انتخابات ریاست جمهوری و تبلیغات و رقابت های گسترده و فراگیر آن در سطح کشوری با بیش از ۸۰ میلیون جمعیت و مساحتی چنین بزرگ، نیازمند منابع مالی گسترده ای است؛ از برپایی ستادهای انتخاباتی در شهرهای مختلف تا سفرهای انتخاباتی، مستندها و فیلم های تبلیغاتی، کمپین ها و فعالیت ها در فضای مجازی، مراسمات و نشست ها، تبلیغات میدانی و برخی فعالیت های غیرمجاز مانند جلب و خرید نظر و رای افراد و چهره های سرشناس و اثرگذار مانند سلبریتی ها و رؤسای قبایل و …
حتی در صورت فعالیت سالم و قانونی هم نامزدی برای انتخابات ریاست جمهوری منابعی می طلبد که می توان گفت تقریبا هیچکدام از چهره های سیاسی قادر به تامین شخصی آن نیستند و در این زمینه باید روی پشتیبانی و همراهی دیگران حساب کنند. در یک فضای عقلانی و منطقی انتخاباتی، یکی از مهم ترین مطالبات افکار عمومی و نمایندگان آنها (مانند رسانه ها و چهره های دارای تریبون) باید پرسش از میزان و چگونگی تامین و هزینه این منابع مالی باشد.
شفافیت در این زمینه باید کاملا واقعی، حداکثری و بدون هیچگونه مسامحه باشد. چنین شفافیتی علاوه بر آنکه به ایجاد یک فضای انتخاباتی مطلوب و ایده آل کمک می کند، اثرات مهم پساانتخاباتی نیز دارد. یکی از اصلی ترین این اثرات، کاهش احتمال سوءاستفاده و رانت خواهد بود. اغلب صاحبان ثروتی که در انتخابات فندق می دهند، انتظار دارند که در پساانتخابات گردو پس بگیرند و همین طمع می تواند منشاء بسیاری از مفاسد کلان اقتصادی باشد که مصادیقی همچون واگذاری پروژه های کلان، خصوصی سازی ها، اعطای مجوزهای انحصاری، دریافت تسهیلات کلان و … دارد.
علاوه بر شفافیت مالی در مورد منابع و هزینه های انتخاباتی، شفافیت درخصوص ثروت، درآمد و نوع زندگی نامزدها نیز در شکل دهی به نگرش های واقعی در افکار عمومی موثر است. چگونه می توان انتظار داشت آنکه زندگی لاکچری دارد و در منزلی به قیمت هر متر مربع نزدیک به صد میلیون تومان زندگی می کند، درد مستاجران را بفهمد و احساس ایستادگان در صف مرغ را درک کند! به طور طبیعی و منطقی، تلقی و نگاه چنین نامزدی به مقوله کلیدی عدالت، کاریکاتوری و در بهترین حالت، ناقص و ابتر است. نگاهی از نوع نگاه «ماری آنتوان» که وقتی شنید مردم فرانسه از کمبود و گرانی نان شاکی هستند، گفت خب کیک بخورند!
پس از این دو شفافیت، نوبت به شفافیت در برنامه و کارنامه است. برنامه نامزدها باید بشکلی بی رحمانه و سختگیرانه مورد بررسی قرار گیرد. کلی گویی آفت فضای انتخاباتی است. مثلا وقتی نامزدی می گوید معضل بیکاری را حل می کند، باید این ادعا را تمام و کمال زیر تیغ تشریح برد. چگونه قرار است این وعده عملیاتی شود؟ طرح ها و برنامه هایی که در این زمینه گفته می شود، چقدر عملیاتی است؟ در یک فضای منطقی و عقلانی، کارشناسان هر حوزه وعده ها و برنامه های نامزدها را مورد مطالعه و سنجش قرار داده و به آنها نمره می دهند. مجموع و میانگین این نمرات، به شکل گیری رای و انتخابات آگاهانه کمک می کند. نقطه مقابل رای آگاهانه، رای هیجانی و غیرواقعبینانه است.
فضای مسموم انتخاباتی چهار سال پیش را فراموش نکرده ایم؛ اگر فلانی پیروز شود در پیاده روها دیوار می کشد! ما رای نیاوریم دلار پنج هزار تومان و پراید ۴۰ میلیون تومان خواهد شد! و جالب تر آنکه همان شعبده بازان دیروز، امروز بجای اظهار شرمندگی و عذرخواهی از مردم، طلبکار هم بوده و بر سر مردم منت می گذارند که بروید خدا را شکر کنید چون اگر ما نبودیم دچار قحطی می شدید!
آنچه برنامه کارشناسی و عملیاتی را معتبر و قابل اعتماد می کند، کارنامه نامزدهاست. بطور طبیعی هر کدام از نامزدها پیش از ورود به عرصه انتخابات ریاست جمهوری، سوابق مدیریتی و مسئولیت های متعددی داشته اند. کارنامه این سوابق را هم باید موشکافانه و البته منصفانه زیر ذره بین برد. ریاست جمهوری همچون شنا در دریایی متلاطم و طوفانی با مخاطرات پیدا و پنهان بسیار است. آنکه در استخر، شنای قابل قبولی نداشته، چگونه می تواند از پس چنین دریایی برآید؟
خلاصه کلام آنکه ما پیش از انتخاب رئیس جمهور بعدی، با انتخاب مهم تر و بزرگ تری مواجه هستیم. اینکه انتخابات را به صحنه شعبده بازی تبدیل کنیم؛ عده ای چشم بندی کنند و حضار با چشمان از حدقه درآمده سوت و کف بزنند یا آن را به آزمایشگاه و سالن تشریح تبدیل کنیم که شعارها، وعده ها، برنامه ها و کارنامه ها با دقت مورد سنجش قرار گرفته و محک می خورند.
برنامه هسته ای و برجام از سه منظر
علی ربیعی دستیار ارتباطات اجتماعی رئیس جمهوری و سخنگوی دولت در روزنامه ایران نوشت:
دیروز در روز ملی فناوری هسته ای، مذاکرات وین دنبال شد. قبلا هم گفتیم ما به این مذاکرات نه خوشبینیم و نه بدبین بلکه مطمئن هستیم در مسیر درست حرکت می کنیم. این تقارن زمینه ای را فراهم ساخت که در این یادداشت به چند پرسش مهم درباره فعالیت هسته ای و برجام بپردازم. سال هاست که یک دیدگاه در زمینه داشتن انرژی هسته ای ایجاد تردید می کند. دوم عده ای معتقدند ما فارغ از افکار عمومی و فضای روابط بین الملل و بدون توجه به آنها باید به فعالیت هسته ای ادامه دهیم. یعنی به روشنی می گویند کار ما چه ارتباطی به آنها دارد؟ بر اساس نظریه ای دیگر داشتن انرژی هسته ای یک حق مدنی است که شفافیت پیرامون آن لازمه عدم ایجاد هزینه های غیرضروری و طاقت فرسا برای جامعه است. این یادداشت تلاش دارد این سه نظریه را مورد بررسی قرار دهد. طی دهه های گذشته، جمهوری اسلامی ایران در راستای یک نگاه بلندمدت به منابع انرژی و توسعه اقتصادی کشور، توجه به تولید انرژی هسته ای را در دستور کار خود قرار داد. در طول این مدت و در سایه زحمات و تلاش های صدها دانشمند ایرانی که با وجود همه سختی ها از پا ننشستند، امروز نه تنها در زمینه توسعه تکنولوژی هسته ای با هدف تولید انرژی و بهره برداری انسانی و صلح آمیز از آن در حوزه های مختلف از جمله پزشکی، ایران از جهان عقب نمانده بلکه در میان معدود کشورهای پیشرفته در این حوزه قرار دارد. مقارن با روز ملی فناوری هسته ای، سازمان انرژی اتمی از ۳۳ دستاورد جدید و عمدتا مربوط به فناوری های پزشکی و دارویی رونمایی می کند.
امروز توسعه تحقیقاتی و علمی فناوری های هسته ای به طرز خیره کننده ای در قیاس با سال ۹۲ رو به پیشرفت گذاشته اند. در آن سال و قبل از برجام فعالیت های هسته ای ما محدود به استفاده از سانتریفیوژهای IR۱ بود ولی امروز این سانتریفیوژها به ۱۵ نوع ارتقا یافته اند که شامل انواع IR۲m, IR۶، IR۴ نیز می شوند. دکتر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی اطلاع داد که قبل از برجام توان غنی سازی ما تنها ۱۳ هزار سو بود ولی امروز بدون بسیج همه منابع به ۱۶۵۰۰ سو رسیده است. این آمارها به سادگی نادرست بودن تبلیغات منفی منتقدان برجام و استناد به واگذاری دارایی های هسته ای برای حمله به این توافق را اثبات می کند. برجام نه تنها وقفه ای در توسعه فناوری صلح آمیز هسته ای ایجاد نکرد بلکه آن را از اتهام مقاصد نظامی مبرا کرد و به یک امر بی شائبه، یک حق مدنی و منحصرا صلح آمیز از دیدگاه جامعه بین المللی تبدیل کرد. صرف نظر از ریاکاری و استاندارد دوگانه امریکا در برخورد با برنامه های هسته ای ایران قبل و بعد از انقلاب، ما به برجام برای شفافیت درباره نیات و مقاصد فعالیت های هسته ای خود در برابر چشمان جهانی نیاز داشتیم. برخی به خطا گمان می کنند که هدف برجام جلب رضایت و اعتمادسازی با امریکا بود؛ در حالی که آنچه از راه برجام به دست آمد، جلب اعتماد قاطبه ملت های جهان نسبت به صلح آمیز و تحت نظارت بودن برنامه های هسته ای ما بود. ما امروز تا جایی به این هدف رسیده ایم که ماشین تبلیغاتی رژیم اسرائیل و جنگ طلبان امریکایی برای همیشه خاموش شده و توانایی خود را برای مجاب کردن جهان در تهدید قلمداد کردن برنامه های هسته ای ایران از دست داده است. دولت های نهم و دهم در این راه چنان مرتکب اشتباهات هولناکی شد که نه تنها آن اجماع شوم را در راه اعمال شدیدترین تحریم های چندجانبه شورای امنیت علیه ایران فراهم کرد بلکه برنامه های تماما صلح آمیز هسته ای ایران را به اولین نمونه از پرونده های ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد تبدیل کرد که در نوع خود البته فاجعه ای تاریخی بود. به یاری این خطاها، دشمن صهیونیستی، نه تنها امنیتی سازی انرژی هسته ای را از راه جعل اخبار و روایت سازی های دروغین و با کمک لابی های صهیونیستی خود در دستور کار قرار داد بلکه تا همین امروز با ترفندهای خرابکاری و ترور که نتیجه آن شهادت شماری از بهترین دانشمندان هسته ای ما بود، لحظه ای برای متوقف کردن و به عقب راندن پیشرفت های ملت ما کوتاهی نکرده است. ما برای محافظت در برابر این ویرانگری شیطانی که صدماتی به کشور ما وارد کرد دو گام بزرگ را برداشتیم.
اولین گام؛ فتوای بی بدیل رهبر معظم انقلاب بود که با نگاهی جدید به تولید انرژی هسته ای بدون آثار زیانبار و غیرانسانی آن، پیامی روشن و بی شائبه پیرامون ضمانت صلح آمیز بودن و صلح آمیز باقی ماندن فعالیت های هسته ای ما به جامعه بین المللی رساند.
دومین گام؛ انعقاد توافق برجام بود که بر اساس آن جمهوری اسلامی ایران برخلاف القائات جنگ افروزان به صراحت اعلام کرده هیچ فعالیت پنهانی نداشته و تمام تلاش های آن در جهت صلح آمیز و خدمت به جامعه چه از نظر اقتصادی و زیست محیطی و حتی سلامت و مواردی از این قبیل است. برجام یک گام بلندی برای به رسمیت شناساندن حق مدنی شهروندان ایرانی در جهان است و همین موضوع بود که دستگاه پروپاگاندای طرفداران نظامی و امنیتی کردن دروغین برنامه های هسته ای ایران را به هراس انداخت.
امروز اما با وجود این دسیسه ها می توانیم به خود ببالیم که علاوه بر برخورداری از توسعه یافته ترین برنامه های علمی در فناوری هسته ای، شفاف ترین صنعت هسته ای در سراسر جهان را داریم که می تواند در آینده ای نه چندان دور، الگویی مترقی برای اصلاح و تکمیل ان پی تی باشد. یکی از نتایج چشمگیر این شفافیت، جلوگیری از رقابت هسته ای در منطقه ای بشدت مستعد بحران بود. بدون برجام و با ادامه سوءظن نسبت به نیات و جزئیات برنامه های هسته ای ما، برخی کشورها آماده بودند که در هم چشمی با ایران به سمت تولید یا خرید تسلیحات هسته ای که می توانست آثار مصیبت باری برای امنیت منطقه به همراه داشته باشد، قدم بردارند. شفافیت و امنیتی زدایی از برنامه های هسته ای، سایه ترس و تردید بر برنامه های دفاعی و موشکی ایران را هم کنار زد. رفع تحریم تسلیحاتی مطابق با قطعنامه ۲۲۳۱ پیوند جعلی اما مؤثر میان صنعت هسته ای و صنعت دفاعی ایران را به شکل برگشت ناپذیری از هم گسست.
دو گام فوق در کنار هم، پروژه جعلی امنیتی سازی از برنامه های صلح آمیز هسته ای ایران را ناکام گذاشتند؛ هرچند که شرارت شرورترین رژیم جهان و همراهان انگشت شمار آن را عصبانی تر از قبل کرده است. اکنون کشاکشی دوسویه میان فعالیت هسته ای به مثابه یک حق مدنی از یک طرف و تلاشی ضعیف و شکست خورده برای نظامی و امنیتی بازنمایاندن دوباره آن از طرف دیگر جریان دارد. ایستادگی ما در برجام با وجود خروج امریکا از آن که باعث سه بار شکست فاحش امریکای ترامپ در شورای امنیت سازمان ملل متحد و شکست های دیگر در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی شد، اکنون ثمرات بیشتر خود را نشان می دهد. دولت جدید امریکا به شکست فشار حداکثری اعتراف کرده و قصد خود را برای بازگشت به برجام و لغو تحریم های غیرقانونی اعلام کرده است. در سایه این مقاومت و تلاش ها که با هدایت رهبر معظم انقلاب و تزلزل ناپذیری دولت و در رأس آن رئیس جمهوری و وزیر امور خارجه و البته مهمتر، ایستادگی مردم در اصرار به داشتن این حق طبیعی انجام شد، اجازه ندادیم که پروژه جعلی امنیتی کردن و نظامی نمایاندن صنعت هسته ای موفق شود. اکنون با مشاهده پیشرفت های هسته ای و در آستانه احیای برجام و لغو تحریم ها، می توانیم با اعتماد به نفس و اطمینان خاطر تکرار کنیم که راه ما در هشت سال گذشته با وجود همه بدخواهی ها و مانع تراشی ها، موفقیت آمیز بود. «تعامل سازنده با جهان» راهی بود که هشت سال پیش آغاز کردیم و بزودی برای تداوم یا توقف آن باید دست به انتخابی دیگر بزنیم.
خنده آمد خلق را از این قیاس!
عبدالحسین خسروپناه در روزنامه وطن امروز نوشت:
من در رسانه ها دیدم جناب آقای روحانی در سخنانی اظهار داشته آمریکا برای توبه آمده و «هل لی من توبه» گفته است، بعد هم تاکید کرده که اگر آمریکا توبه کند ما می پذیریم. حقیقتا از صحبت های ایشان متعجب شدم. به چه استدلال و برهانی با به کار بردن عبارت حضرت حر، به صورت غیرمستقیم بین آمریکا و جناب حر قیاس کرده اند؟ آقای روحانی! برای توجیه نگاه اشتباه تان به آمریکا، از حضرت حر مایه می گذارید؟ اگر در برزخ و قیامت جناب حر جلوی شما را گرفت و از اینکه جمله ایشان را در وصف آمریکا به کار برده اید، آن هم یک وصف اشتباه، از شما بازخواست کرد چه جوابی می دهید؟ شرمنده نمی شوید؟!
ابوحنیفه به عنوان موسس اصل قیاس در استنباط حکم شرعی هم، اگر این قیاس ناروای شما را می شنید خنده اش می گرفت. من واقعا از این جملات جناب روحانی شگفت زده شدم. ایشان بعد از این قیاس گفته است که اگر آمریکا توبه کند ما قبول می کنیم، این جمله در ظاهر جمله درستی است ولی سوال اینجاست: واقعا شما فکر می کنید آمریکا توبه می کند؟! ساده اندیشی تا کجا؟ آمریکا در تاریخ ۵۰۰ ساله اش نسبت به رفتار نژادپرستانه اش با سرخپوست ها و سیاه پوست ها و کشتار مردم ژاپن در جنگ دوم جهانی و قتل عام مردم ویتنام و به خاک و خون کشیدن افغانستان و عراق توبه کرده است که از رفتارش نسبت به برجام بی فرجام شما توبه کند؟ شما واقعا فکر می کنید آمریکا توبه می کند که وعده داده اید آن را خواهید پذیرفت؟ اینکه نهایت ساده اندیشی است.
جناب آقای روحانی! به شما توصیه می کنم کمی هم تاریخ و قرآن بخوانید، بخوانید تا متوجه شوید با عبارت حضرت حر، چه کسی را با چه ناکسی مقایسه می کنید. مقایسه کنید تا وعده های قرآنی را درباره پذیرش ولایت شیطان ببینید و بفهمید که از پذیرفتن سلطه بیگانه چیزی عاید شما و عاید مردم نمی شود.
جناب آقای روحانی! اگر این همه وقت و انرژی ای که صرف مذاکره با ۱+۵ و رفع تحریم ها کردید، صرف افزایش توان تولید داخلی کرده بودید، اکنون با این حجم از مشکلات مواجه نبودیم و اتفاقا در مذاکرات هم با دست پرتری وارد می شدید.
آقای رئیس جمهور که قابل نمی داند از اتاقش بیرون بیاید و حرف دل مردم کوچه و بازار را بشنود، آن زمان هم که کرونا نبود از پشت شیشه ماشین مردم را تماشا می کردند من به عنوان طلبه ای که مدام با مردم در ارتباط هستم، از دیدن حجم درد و رنج مردم به ستوه آمده ام. همه مردم گرفتار شده اند، طلبه ها کارگری می کنند تا بتوانند خرج زندگی خود را بدهند، همه اقشار جامعه از شدت فشار اقتصادی دچار مشکلات عدیده شده اند، آن وقت هنوز هم که هنوز است دست روی دست گذاشته اند تا آمریکا کاری کند و تحریمی را بردارد.
آقای روحانی که حرف از نظر مردم و همه پرسی و رفراندوم می زنند، بد نیست اول از نظر مردم درباره دولت خودشان شروع کنند و نظر مردم را در این باره جویا شوند. آنطور که گروه های مختلف مردم به من رجوع می کنند، به عنوان یک طلبه و به عنوان صدای مردم، از جناب رئیس جمهور ۴ سوال دارم که از ایشان تقاضا دارم به این ۴ سوال پاسخ بدهند:
۱- با توجه به اینکه شعار دولت آقای روحانی، تدبیر و امید بوده است، آیا دولت ایشان از مردم نظرسنجی کرده که امید در جامعه ما بعد از این ۸ سال رشد کرده یا افول داشته؟
۲- دولت مدعی تدبیر، با چه تدبیر و سیاستی فضای کالاهای اساسی را به جایی رسانده که به رغم وجود ۶۰۰ هزار مرغداری در کشور که می توانستیم صادرکننده باشیم، اکنون مردم عزتمند ما باید ساعت ها وقت خود را در صف های خرید مرغ بگذرانند؟
۳- چطور جوانان انقلابی ما در مجموعه های نظامی توانسته اند پیچیده ترین صنایع موشکی را ابداع کنند اما دولت تدبیر و امید نتوانست در صنعت خودرو کوچک ترین حرکت رو به جلویی را ایجاد کند؟ غیر از این است که ایشان از ظرفیت عظیم جوانان نخبه مومن هیچ استفاده ای نکرد و آنان را بیرون گود نگه داشت؟
۴- از جناب رئیس جمهور تقاضامندم به ملت توضیح بدهند که براساس کدام داده های علمی و کدام الگوهای مدیریتی، تاکنون به تدبیر بحران کرونا اقدام کرده اند؟ این چگونه مدیریتی است که ایام نوروز را آزاد بگذارند، بعد که فاجعه درست شد حالا ۲ هفته تعطیل کنند؟ چگونه است که زیارت عتبات عالیات ممنوع می شود اما تورهای ترکیه آزاد است؟! امیدوارم جناب روحانی که قرار بود هر ۱۰۰ روز به مردم گزارش دهند، حداقل جواب این ۴ سوال را صریح و شفاف به مردم ارائه دهند.
تعطیلات دو هفته ای؛ چالش اقتصاد ایران
وحید شقاقی شهری در روزنامه آرمان ملی نوشت:
**********
تردستی یا تشریح انتخاب با شماست
محمد صرفی در روزنامه کیهان نوشت:
کمی بیش از دو ماه تا سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری زمان باقی است. انتخاباتی که از منظرهای مختلف دارای اهمیتی ویژه است. تاکنون تعداد قابل توجهی از چهره ها و فعالان سیاسی برای نامزدی در این دوره ابراز تمایل و اخبار غیررسمی حاکی است برخی از آنان فعالیت های سیاسی و رسانه ای خود را نیز آغاز کرده اند.
تجربه نشان داده، متاسفانه آنچه بیش از همه در رقابت های انتخاباتی مورد توجه قرار می گیرد شعارهای انتخاباتی است. البته شعار انتخاباتی فی نفسه چیز بدی نیست اما مشکل آنجاست که اگر نگوییم همه، اغلب این شعارها نسبتی با طرح و برنامه عملیاتی مدون و قابل اجرا نداشته و صرفا برای جذب و حتی فریب افکار عمومی مطرح می شوند. شعار مشهور
«هم چرخ سانتریفیوژ بچرخد هم چرخ اقتصاد» یکی از این شعارهاست که پس از گذشت ۸ سال نتایج آن را می توان هم در زمینه اقتصاد و معیشت مردم و هم فعالیت های هسته ای به راحتی لمس کرد و دید.
با وجود چنین تجربیات و هزینه های گزافی که از سوی شعارهای فریبنده و توخالی بر کشور و ملت تحمیل شده، چاره چیست؟ آیا قرار است بار دیگر افرادی با خیمه شب بازی و نمایش های غیرواقعی حداقل چهار سال دیگر از عمر کشور و مردم را پای قدرت طلبی خود حرام کنند؟ اگر تغییری در نگرش های اجتماعی-سیاسی و روندهای انتخاباتی ایجاد نشود، تکرار تلخ تجارب پیشین و تحمیل هزینه های مشابه، به هیچ وجه دور از ذهن نیست.
اغلب کارشناسان و فعالان سیاسی کشور معتقدند قوانین مربوط به انتخابات ریاست جمهوری اشکالات و نقایص قابل توجهی دارد که در تحمیل هزینه های مورد اشاره بی تاثیر نیست. همین دیدگاه باعث شد تا طرح اصلاح قانون انتخابات ریاست جمهوری ارائه و در دستور کار مجلس قرار گیرد. اگر چه این طرح نیز جامع و مانع نیست اما حتی اگر چنین نیز باشد، نمی توان و نباید انتظار داشت که براساس آن، انتخاباتی ایده آل برگزار شود. همانقدر که قوانین در این زمینه مهم و اثرگذار هستند، نگرش های اجتماعی و کنش های سیاسی نیز اهمیت داشته و در این میدان نقش آفرینی می کنند.
پیش از سنجش و بررسی برنامه های انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری، اقداماتی مقدماتی ضروری به نظر می رسد. یکی از اصلی ترین این اقدامات، روشن شدن منابع مالی نامزدهاست. ورود به صحنه انتخابات ریاست جمهوری و تبلیغات و رقابت های گسترده و فراگیر آن در سطح کشوری با بیش از ۸۰ میلیون جمعیت و مساحتی چنین بزرگ، نیازمند منابع مالی گسترده ای است؛ از برپایی ستادهای انتخاباتی در شهرهای مختلف تا سفرهای انتخاباتی، مستندها و فیلم های تبلیغاتی، کمپین ها و فعالیت ها در فضای مجازی، مراسمات و نشست ها، تبلیغات میدانی و برخی فعالیت های غیرمجاز مانند جلب و خرید نظر و رای افراد و چهره های سرشناس و اثرگذار مانند سلبریتی ها و رؤسای قبایل و …
حتی در صورت فعالیت سالم و قانونی هم نامزدی برای انتخابات ریاست جمهوری منابعی می طلبد که می توان گفت تقریبا هیچکدام از چهره های سیاسی قادر به تامین شخصی آن نیستند و در این زمینه باید روی پشتیبانی و همراهی دیگران حساب کنند. در یک فضای عقلانی و منطقی انتخاباتی، یکی از مهم ترین مطالبات افکار عمومی و نمایندگان آنها (مانند رسانه ها و چهره های دارای تریبون) باید پرسش از میزان و چگونگی تامین و هزینه این منابع مالی باشد.
شفافیت در این زمینه باید کاملا واقعی، حداکثری و بدون هیچگونه مسامحه باشد. چنین شفافیتی علاوه بر آنکه به ایجاد یک فضای انتخاباتی مطلوب و ایده آل کمک می کند، اثرات مهم پساانتخاباتی نیز دارد. یکی از اصلی ترین این اثرات، کاهش احتمال سوءاستفاده و رانت خواهد بود. اغلب صاحبان ثروتی که در انتخابات فندق می دهند، انتظار دارند که در پساانتخابات گردو پس بگیرند و همین طمع می تواند منشاء بسیاری از مفاسد کلان اقتصادی باشد که مصادیقی همچون واگذاری پروژه های کلان، خصوصی سازی ها، اعطای مجوزهای انحصاری، دریافت تسهیلات کلان و … دارد.
علاوه بر شفافیت مالی در مورد منابع و هزینه های انتخاباتی، شفافیت درخصوص ثروت، درآمد و نوع زندگی نامزدها نیز در شکل دهی به نگرش های واقعی در افکار عمومی موثر است. چگونه می توان انتظار داشت آنکه زندگی لاکچری دارد و در منزلی به قیمت هر متر مربع نزدیک به صد میلیون تومان زندگی می کند، درد مستاجران را بفهمد و احساس ایستادگان در صف مرغ را درک کند! به طور طبیعی و منطقی، تلقی و نگاه چنین نامزدی به مقوله کلیدی عدالت، کاریکاتوری و در بهترین حالت، ناقص و ابتر است. نگاهی از نوع نگاه «ماری آنتوان» که وقتی شنید مردم فرانسه از کمبود و گرانی نان شاکی هستند، گفت خب کیک بخورند!
پس از این دو شفافیت، نوبت به شفافیت در برنامه و کارنامه است. برنامه نامزدها باید بشکلی بی رحمانه و سختگیرانه مورد بررسی قرار گیرد. کلی گویی آفت فضای انتخاباتی است. مثلا وقتی نامزدی می گوید معضل بیکاری را حل می کند، باید این ادعا را تمام و کمال زیر تیغ تشریح برد. چگونه قرار است این وعده عملیاتی شود؟ طرح ها و برنامه هایی که در این زمینه گفته می شود، چقدر عملیاتی است؟ در یک فضای منطقی و عقلانی، کارشناسان هر حوزه وعده ها و برنامه های نامزدها را مورد مطالعه و سنجش قرار داده و به آنها نمره می دهند. مجموع و میانگین این نمرات، به شکل گیری رای و انتخابات آگاهانه کمک می کند. نقطه مقابل رای آگاهانه، رای هیجانی و غیرواقعبینانه است.
فضای مسموم انتخاباتی چهار سال پیش را فراموش نکرده ایم؛ اگر فلانی پیروز شود در پیاده روها دیوار می کشد! ما رای نیاوریم دلار پنج هزار تومان و پراید ۴۰ میلیون تومان خواهد شد! و جالب تر آنکه همان شعبده بازان دیروز، امروز بجای اظهار شرمندگی و عذرخواهی از مردم، طلبکار هم بوده و بر سر مردم منت می گذارند که بروید خدا را شکر کنید چون اگر ما نبودیم دچار قحطی می شدید!
آنچه برنامه کارشناسی و عملیاتی را معتبر و قابل اعتماد می کند، کارنامه نامزدهاست. بطور طبیعی هر کدام از نامزدها پیش از ورود به عرصه انتخابات ریاست جمهوری، سوابق مدیریتی و مسئولیت های متعددی داشته اند. کارنامه این سوابق را هم باید موشکافانه و البته منصفانه زیر ذره بین برد. ریاست جمهوری همچون شنا در دریایی متلاطم و طوفانی با مخاطرات پیدا و پنهان بسیار است. آنکه در استخر، شنای قابل قبولی نداشته، چگونه می تواند از پس چنین دریایی برآید؟
خلاصه کلام آنکه ما پیش از انتخاب رئیس جمهور بعدی، با انتخاب مهم تر و بزرگ تری مواجه هستیم. اینکه انتخابات را به صحنه شعبده بازی تبدیل کنیم؛ عده ای چشم بندی کنند و حضار با چشمان از حدقه درآمده سوت و کف بزنند یا آن را به آزمایشگاه و سالن تشریح تبدیل کنیم که شعارها، وعده ها، برنامه ها و کارنامه ها با دقت مورد سنجش قرار گرفته و محک می خورند.
برنامه هسته ای و برجام از سه منظر
علی ربیعی دستیار ارتباطات اجتماعی رئیس جمهوری و سخنگوی دولت در روزنامه ایران نوشت:
دیروز در روز ملی فناوری هسته ای، مذاکرات وین دنبال شد. قبلا هم گفتیم ما به این مذاکرات نه خوشبینیم و نه بدبین بلکه مطمئن هستیم در مسیر درست حرکت می کنیم. این تقارن زمینه ای را فراهم ساخت که در این یادداشت به چند پرسش مهم درباره فعالیت هسته ای و برجام بپردازم. سال هاست که یک دیدگاه در زمینه داشتن انرژی هسته ای ایجاد تردید می کند. دوم عده ای معتقدند ما فارغ از افکار عمومی و فضای روابط بین الملل و بدون توجه به آنها باید به فعالیت هسته ای ادامه دهیم. یعنی به روشنی می گویند کار ما چه ارتباطی به آنها دارد؟ بر اساس نظریه ای دیگر داشتن انرژی هسته ای یک حق مدنی است که شفافیت پیرامون آن لازمه عدم ایجاد هزینه های غیرضروری و طاقت فرسا برای جامعه است. این یادداشت تلاش دارد این سه نظریه را مورد بررسی قرار دهد. طی دهه های گذشته، جمهوری اسلامی ایران در راستای یک نگاه بلندمدت به منابع انرژی و توسعه اقتصادی کشور، توجه به تولید انرژی هسته ای را در دستور کار خود قرار داد. در طول این مدت و در سایه زحمات و تلاش های صدها دانشمند ایرانی که با وجود همه سختی ها از پا ننشستند، امروز نه تنها در زمینه توسعه تکنولوژی هسته ای با هدف تولید انرژی و بهره برداری انسانی و صلح آمیز از آن در حوزه های مختلف از جمله پزشکی، ایران از جهان عقب نمانده بلکه در میان معدود کشورهای پیشرفته در این حوزه قرار دارد. مقارن با روز ملی فناوری هسته ای، سازمان انرژی اتمی از ۳۳ دستاورد جدید و عمدتا مربوط به فناوری های پزشکی و دارویی رونمایی می کند.
امروز توسعه تحقیقاتی و علمی فناوری های هسته ای به طرز خیره کننده ای در قیاس با سال ۹۲ رو به پیشرفت گذاشته اند. در آن سال و قبل از برجام فعالیت های هسته ای ما محدود به استفاده از سانتریفیوژهای IR۱ بود ولی امروز این سانتریفیوژها به ۱۵ نوع ارتقا یافته اند که شامل انواع IR۲m, IR۶، IR۴ نیز می شوند. دکتر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی اطلاع داد که قبل از برجام توان غنی سازی ما تنها ۱۳ هزار سو بود ولی امروز بدون بسیج همه منابع به ۱۶۵۰۰ سو رسیده است. این آمارها به سادگی نادرست بودن تبلیغات منفی منتقدان برجام و استناد به واگذاری دارایی های هسته ای برای حمله به این توافق را اثبات می کند. برجام نه تنها وقفه ای در توسعه فناوری صلح آمیز هسته ای ایجاد نکرد بلکه آن را از اتهام مقاصد نظامی مبرا کرد و به یک امر بی شائبه، یک حق مدنی و منحصرا صلح آمیز از دیدگاه جامعه بین المللی تبدیل کرد. صرف نظر از ریاکاری و استاندارد دوگانه امریکا در برخورد با برنامه های هسته ای ایران قبل و بعد از انقلاب، ما به برجام برای شفافیت درباره نیات و مقاصد فعالیت های هسته ای خود در برابر چشمان جهانی نیاز داشتیم. برخی به خطا گمان می کنند که هدف برجام جلب رضایت و اعتمادسازی با امریکا بود؛ در حالی که آنچه از راه برجام به دست آمد، جلب اعتماد قاطبه ملت های جهان نسبت به صلح آمیز و تحت نظارت بودن برنامه های هسته ای ما بود. ما امروز تا جایی به این هدف رسیده ایم که ماشین تبلیغاتی رژیم اسرائیل و جنگ طلبان امریکایی برای همیشه خاموش شده و توانایی خود را برای مجاب کردن جهان در تهدید قلمداد کردن برنامه های هسته ای ایران از دست داده است. دولت های نهم و دهم در این راه چنان مرتکب اشتباهات هولناکی شد که نه تنها آن اجماع شوم را در راه اعمال شدیدترین تحریم های چندجانبه شورای امنیت علیه ایران فراهم کرد بلکه برنامه های تماما صلح آمیز هسته ای ایران را به اولین نمونه از پرونده های ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد تبدیل کرد که در نوع خود البته فاجعه ای تاریخی بود. به یاری این خطاها، دشمن صهیونیستی، نه تنها امنیتی سازی انرژی هسته ای را از راه جعل اخبار و روایت سازی های دروغین و با کمک لابی های صهیونیستی خود در دستور کار قرار داد بلکه تا همین امروز با ترفندهای خرابکاری و ترور که نتیجه آن شهادت شماری از بهترین دانشمندان هسته ای ما بود، لحظه ای برای متوقف کردن و به عقب راندن پیشرفت های ملت ما کوتاهی نکرده است. ما برای محافظت در برابر این ویرانگری شیطانی که صدماتی به کشور ما وارد کرد دو گام بزرگ را برداشتیم.
اولین گام؛ فتوای بی بدیل رهبر معظم انقلاب بود که با نگاهی جدید به تولید انرژی هسته ای بدون آثار زیانبار و غیرانسانی آن، پیامی روشن و بی شائبه پیرامون ضمانت صلح آمیز بودن و صلح آمیز باقی ماندن فعالیت های هسته ای ما به جامعه بین المللی رساند.
دومین گام؛ انعقاد توافق برجام بود که بر اساس آن جمهوری اسلامی ایران برخلاف القائات جنگ افروزان به صراحت اعلام کرده هیچ فعالیت پنهانی نداشته و تمام تلاش های آن در جهت صلح آمیز و خدمت به جامعه چه از نظر اقتصادی و زیست محیطی و حتی سلامت و مواردی از این قبیل است. برجام یک گام بلندی برای به رسمیت شناساندن حق مدنی شهروندان ایرانی در جهان است و همین موضوع بود که دستگاه پروپاگاندای طرفداران نظامی و امنیتی کردن دروغین برنامه های هسته ای ایران را به هراس انداخت.
امروز اما با وجود این دسیسه ها می توانیم به خود ببالیم که علاوه بر برخورداری از توسعه یافته ترین برنامه های علمی در فناوری هسته ای، شفاف ترین صنعت هسته ای در سراسر جهان را داریم که می تواند در آینده ای نه چندان دور، الگویی مترقی برای اصلاح و تکمیل ان پی تی باشد. یکی از نتایج چشمگیر این شفافیت، جلوگیری از رقابت هسته ای در منطقه ای بشدت مستعد بحران بود. بدون برجام و با ادامه سوءظن نسبت به نیات و جزئیات برنامه های هسته ای ما، برخی کشورها آماده بودند که در هم چشمی با ایران به سمت تولید یا خرید تسلیحات هسته ای که می توانست آثار مصیبت باری برای امنیت منطقه به همراه داشته باشد، قدم بردارند. شفافیت و امنیتی زدایی از برنامه های هسته ای، سایه ترس و تردید بر برنامه های دفاعی و موشکی ایران را هم کنار زد. رفع تحریم تسلیحاتی مطابق با قطعنامه ۲۲۳۱ پیوند جعلی اما مؤثر میان صنعت هسته ای و صنعت دفاعی ایران را به شکل برگشت ناپذیری از هم گسست.
دو گام فوق در کنار هم، پروژه جعلی امنیتی سازی از برنامه های صلح آمیز هسته ای ایران را ناکام گذاشتند؛ هرچند که شرارت شرورترین رژیم جهان و همراهان انگشت شمار آن را عصبانی تر از قبل کرده است. اکنون کشاکشی دوسویه میان فعالیت هسته ای به مثابه یک حق مدنی از یک طرف و تلاشی ضعیف و شکست خورده برای نظامی و امنیتی بازنمایاندن دوباره آن از طرف دیگر جریان دارد. ایستادگی ما در برجام با وجود خروج امریکا از آن که باعث سه بار شکست فاحش امریکای ترامپ در شورای امنیت سازمان ملل متحد و شکست های دیگر در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی شد، اکنون ثمرات بیشتر خود را نشان می دهد. دولت جدید امریکا به شکست فشار حداکثری اعتراف کرده و قصد خود را برای بازگشت به برجام و لغو تحریم های غیرقانونی اعلام کرده است. در سایه این مقاومت و تلاش ها که با هدایت رهبر معظم انقلاب و تزلزل ناپذیری دولت و در رأس آن رئیس جمهوری و وزیر امور خارجه و البته مهمتر، ایستادگی مردم در اصرار به داشتن این حق طبیعی انجام شد، اجازه ندادیم که پروژه جعلی امنیتی کردن و نظامی نمایاندن صنعت هسته ای موفق شود. اکنون با مشاهده پیشرفت های هسته ای و در آستانه احیای برجام و لغو تحریم ها، می توانیم با اعتماد به نفس و اطمینان خاطر تکرار کنیم که راه ما در هشت سال گذشته با وجود همه بدخواهی ها و مانع تراشی ها، موفقیت آمیز بود. «تعامل سازنده با جهان» راهی بود که هشت سال پیش آغاز کردیم و بزودی برای تداوم یا توقف آن باید دست به انتخابی دیگر بزنیم.
خنده آمد خلق را از این قیاس!
عبدالحسین خسروپناه در روزنامه وطن امروز نوشت:
من در رسانه ها دیدم جناب آقای روحانی در سخنانی اظهار داشته آمریکا برای توبه آمده و «هل لی من توبه» گفته است، بعد هم تاکید کرده که اگر آمریکا توبه کند ما می پذیریم. حقیقتا از صحبت های ایشان متعجب شدم. به چه استدلال و برهانی با به کار بردن عبارت حضرت حر، به صورت غیرمستقیم بین آمریکا و جناب حر قیاس کرده اند؟ آقای روحانی! برای توجیه نگاه اشتباه تان به آمریکا، از حضرت حر مایه می گذارید؟ اگر در برزخ و قیامت جناب حر جلوی شما را گرفت و از اینکه جمله ایشان را در وصف آمریکا به کار برده اید، آن هم یک وصف اشتباه، از شما بازخواست کرد چه جوابی می دهید؟ شرمنده نمی شوید؟!
ابوحنیفه به عنوان موسس اصل قیاس در استنباط حکم شرعی هم، اگر این قیاس ناروای شما را می شنید خنده اش می گرفت. من واقعا از این جملات جناب روحانی شگفت زده شدم. ایشان بعد از این قیاس گفته است که اگر آمریکا توبه کند ما قبول می کنیم، این جمله در ظاهر جمله درستی است ولی سوال اینجاست: واقعا شما فکر می کنید آمریکا توبه می کند؟! ساده اندیشی تا کجا؟ آمریکا در تاریخ ۵۰۰ ساله اش نسبت به رفتار نژادپرستانه اش با سرخپوست ها و سیاه پوست ها و کشتار مردم ژاپن در جنگ دوم جهانی و قتل عام مردم ویتنام و به خاک و خون کشیدن افغانستان و عراق توبه کرده است که از رفتارش نسبت به برجام بی فرجام شما توبه کند؟ شما واقعا فکر می کنید آمریکا توبه می کند که وعده داده اید آن را خواهید پذیرفت؟ اینکه نهایت ساده اندیشی است.
جناب آقای روحانی! به شما توصیه می کنم کمی هم تاریخ و قرآن بخوانید، بخوانید تا متوجه شوید با عبارت حضرت حر، چه کسی را با چه ناکسی مقایسه می کنید. مقایسه کنید تا وعده های قرآنی را درباره پذیرش ولایت شیطان ببینید و بفهمید که از پذیرفتن سلطه بیگانه چیزی عاید شما و عاید مردم نمی شود.
جناب آقای روحانی! اگر این همه وقت و انرژی ای که صرف مذاکره با ۱+۵ و رفع تحریم ها کردید، صرف افزایش توان تولید داخلی کرده بودید، اکنون با این حجم از مشکلات مواجه نبودیم و اتفاقا در مذاکرات هم با دست پرتری وارد می شدید.
آقای رئیس جمهور که قابل نمی داند از اتاقش بیرون بیاید و حرف دل مردم کوچه و بازار را بشنود، آن زمان هم که کرونا نبود از پشت شیشه ماشین مردم را تماشا می کردند من به عنوان طلبه ای که مدام با مردم در ارتباط هستم، از دیدن حجم درد و رنج مردم به ستوه آمده ام. همه مردم گرفتار شده اند، طلبه ها کارگری می کنند تا بتوانند خرج زندگی خود را بدهند، همه اقشار جامعه از شدت فشار اقتصادی دچار مشکلات عدیده شده اند، آن وقت هنوز هم که هنوز است دست روی دست گذاشته اند تا آمریکا کاری کند و تحریمی را بردارد.
آقای روحانی که حرف از نظر مردم و همه پرسی و رفراندوم می زنند، بد نیست اول از نظر مردم درباره دولت خودشان شروع کنند و نظر مردم را در این باره جویا شوند. آنطور که گروه های مختلف مردم به من رجوع می کنند، به عنوان یک طلبه و به عنوان صدای مردم، از جناب رئیس جمهور ۴ سوال دارم که از ایشان تقاضا دارم به این ۴ سوال پاسخ بدهند:
۱- با توجه به اینکه شعار دولت آقای روحانی، تدبیر و امید بوده است، آیا دولت ایشان از مردم نظرسنجی کرده که امید در جامعه ما بعد از این ۸ سال رشد کرده یا افول داشته؟
۲- دولت مدعی تدبیر، با چه تدبیر و سیاستی فضای کالاهای اساسی را به جایی رسانده که به رغم وجود ۶۰۰ هزار مرغداری در کشور که می توانستیم صادرکننده باشیم، اکنون مردم عزتمند ما باید ساعت ها وقت خود را در صف های خرید مرغ بگذرانند؟
۳- چطور جوانان انقلابی ما در مجموعه های نظامی توانسته اند پیچیده ترین صنایع موشکی را ابداع کنند اما دولت تدبیر و امید نتوانست در صنعت خودرو کوچک ترین حرکت رو به جلویی را ایجاد کند؟ غیر از این است که ایشان از ظرفیت عظیم جوانان نخبه مومن هیچ استفاده ای نکرد و آنان را بیرون گود نگه داشت؟
۴- از جناب رئیس جمهور تقاضامندم به ملت توضیح بدهند که براساس کدام داده های علمی و کدام الگوهای مدیریتی، تاکنون به تدبیر بحران کرونا اقدام کرده اند؟ این چگونه مدیریتی است که ایام نوروز را آزاد بگذارند، بعد که فاجعه درست شد حالا ۲ هفته تعطیل کنند؟ چگونه است که زیارت عتبات عالیات ممنوع می شود اما تورهای ترکیه آزاد است؟! امیدوارم جناب روحانی که قرار بود هر ۱۰۰ روز به مردم گزارش دهند، حداقل جواب این ۴ سوال را صریح و شفاف به مردم ارائه دهند.
تعطیلات دو هفته ای؛ چالش اقتصاد ایران
وحید شقاقی شهری در روزنامه آرمان ملی نوشت:
گفتگو با هوش مصنوعی
💬 سلام! می‌خوای درباره‌ی «سنگ اندازی در مسیر اخراج آمریکایی ها از عراق / برنامه هسته ای و برجام از سه منظر» بیشتر بدونی؟ من اینجام که راهنماییت کنم.