کسی که قدرت بر انجام کفاره گناهان خویش را ندارد فراوان «صلوات» و درود بر پیامبر و آل او بفرستد زیرا این عمل گناهان را نابود می سازد.

1- اعتقادات صحیح

1- قال رسول الله(ص): والّذی بعثنی به الحق بشیراً و نذیراً لا یعذِّب الله بالنّار موحّداً أبداً و إنّ أهل التّوحید یشفعون فیُشفّعون.(1)

پیامبر اکرم(ص) فرمود: قسم به خدائی که مرا به عنوان بشیر و نذیر جهت و هدایت انسان ها مبعوث ساخت، خدا شخص موحّد را در جهنم به طور دائم جای نمی دهد بلکه آنان مورد شفاعت قرار می گیرند.

2- استغفار و اعتذار

2- عن النّبیّ(ص) قال: التّائبُ حبیبُ اله و التّائبُ مِنش الذنبِ کمن لا ذنبَ له.(2)

پیامبر اکرم(ص) فرمود: تائب محبوب خدا است و کسی که توبه کرد چنان است که گناهی را انجام نداده است.

3- ذکر

3- عن النّبیّ (ص) قال: ما جلس قومٌ یذکرون الله إلاّ نادی بهم منادٍ بِهم مُنادٍ مِنَ السّماء قوموا فقد بدّل الله سیّئاتکم حسناٍ و غفر لکم جمیعاً.(3)

پیامبر اکرم(ص) فرمود: هیچ گروهی در (یاد خدا) به سر نمی برند جز آنکه به آنان از سوی خداوند متعال ندا می رسد، برخزید! که البته خداوند سیئات و گناهان شما را مبدل به حسنات نموده و از همه گناهان شما درگذشت.

4- نماز شب

4- فی تفسیر علیّ بن إبراهیم: «أقِم الصّلوة طرفی النّهار و زلفاً مِنَ اللّیل إنّ الحسنات یذهب السِّیّئات» فانّ صلاة المؤمن فی الیل تذهب ما عملدا بالنّهار من السّیّئات و الذّنوب.(4)

در تفسیر علی بن ابراهیم در ذیل (آیه أقم الصلوة) این حدیث به چشم می خورد نماز شب گناهانی و سیّئاتی که در روز انجام گرفته است از بین می برد.

هیچ انسان مؤمنی نیست که از خوف و خشیت خدا بگرید جز آنکه خداوند گناهانش را بیامرزد گرچه گناهش به تعداد ستارگان و به اندازه قطره های آب دریا باشد سپس این آیه را قرائت کرد: کم بخندید و زیاد بگیرید و منتظر پاداش آنچه را که انجام می دهید باشید

5- سرزنش نفس خود

5- عن الرّضا(ع): أنّ رجلاً کان فی بنی اسرائیل عبدالله تبارک و تعالی أربعین سنةٍ فلم یُقبل منه فقال لنفسی ما أتیتُ ألاّ منک و لا أکدبتُ إلاّ لک فأوحی اللهُ تبارک و تعالی ذمّک نفسک أفضل مِن عبادة أربعین سنةٍ.(5)

امام هشتم فرمود: مردی در میان بنی اسرائیل چهل سال خدا را عبادت کرد ولی از او پذیرفته نشد او به نفس خود خطاب کرد و گفت: این توئی که موجب انحطاط أعمال من شدی، از سوی خداوند بدو خطاب شد که این مذمت از چهل سال عبادت تو برتر است.

6- صلوات

6- عن الرّضا(ع) قال: مَن لم یَقدر علی ما یُکفّرُ بِه ذنوبه فَلیکثر مِن الصّلاة علی محمّدٍ وآل محمّدٍ(ص) فانّها تهدمُ الذّنوب. (6)

امام هشتم(ع) فرمود: کسی که قدرت بر انجام کفاره گناهان خویش را ندارد فراوان «صلوات» و درود بر پیامبر و آل او بفرستد زیرا این عمل گناهان را نابود می سازد.

7- دوستی و پیروی از آل محمد(ص)

7- عن الرّضا(ع) قال رسول الله(ص): حُبّنا أهل البیت یکفّرُ الذّنوب و یُضاعف الحسناتِ.(7)

پیامبر اکرم(ص) فرمود: محبت ما أهل بیت گناهان را مستور می دارد و حسنات را دو چندان می کند.

8- اعمال نیک

8- عن النّبیّ (ص) قال: إذا عَمِلت سیّئةً فاعمل حسنةً تمحوها.(8)

پیامبر اکرم(ص) فرمود: هرگاه عمل ناشایست انجام دادی، به انجام عمل نیک بپرداز! زیرا عمل نیک درباره دیگران گناه را نابود می سازد.

9- سجود و رفتن به سوی مسجد

9- عن الصّادق(ع) قال: جاء رجلٌ إلی رسول الله(ص) فقالَ: یا رسول الله! کثرت ذنوبی و ضعف عملی فقال رسول الله: أکثر السّجود فانّه یحطُّ الذّنوبَ کما یحطّ الرّیح ورق الشجر.(9)

امام صادق(ع) فرمود: مردی پیش پیامبر(ص) آمد و گفت: یا رسول الله گناهانم بی شمار است ولی عمل نیک من اندک است، پیامبر فرمود: سجده فراوان بجای آور زیرا سجده گناهان را دور می سازد همچنانکه باد برگ درخت را می ریزاند.

10- وضوء

10- عن أبی عبدالله(ع) قال: مَن جدّد وُضوئه لغیر صلاة جدّد الله توبته مِن غیر استغفارِ.(10)

امام صادق(ع) فرمود: کسی که وضوی خود را در غیر موارد لازم تجدید کند خداوند بدن استغفار او را ببخشد.

11- خوف و خشیت الهی

11- عن النّبیّ (ص) قال: مامِن مؤمنٍ یبکی مِن خشیةِ الله تعالی إلاّ غُفرَ له ذنبوه و إن کانت أکثر مِن نجوم السّماء و عدد قطراتِ البحار ثمّ قرء: فلیضحکوا قلیلا و لیَبکوا کثیراً جزاءً به ما کانوا یکسبون.(11)

پیامبر اکرم(ص) فرمود: هیچ انسان مؤمنی نیست که از خوف و خشیت خدا بگرید جز آنکه خداوند گناهانش را بیامرزد گرچه گناهش به تعداد ستارگان و به اندازه قطره های آب دریا باشد سپس این آیه را قرائت کرد: کم بخندید و زیاد بگیرید و منتظر پاداش آنچه را که انجام می دهید باشید.

12- اجراء حدود الهی

- وفی الحدیث: إقامة الحدِّ تُکفّرُ الذَّنب.(12)

در حدیث آمده است: اجراء حد الهی (در مورد خطاکاران) موجب نابودی گناه است.

امام صادق(ع) فرمود: خداوند متعال در هر شب از ماه رمضان گنهکارانی را از آتش دوزخ نجات می دهد مگر کسی که با مسکرات روزه خود را افطار کند و یا کینه مؤمنی را به دل داشته باشد و یا آنکه صاحب شاهین باشد، راوی پرسید مراد از صاحب شاهین کیست؟ امام پاسخ داد شطرنج باز یعنی کسی که با شطرنج قمار می کند

14- اخلاق نیک

- عن النّبیّ 0ص) قال: إنّ الخلق الحسنَ یُذیبُ الذّنوبَ کما تذیبُ الشّمس الجَمدَ و إنّ الخُلق السَّیِّی لَیُفسد العمل کما یُفسدُ الخَلُّ العسل.(13)

پیامبر اکرم(ص) فرمود: أخلاق نیک مایه از بین رفتن گناهان است چنانکه آفتاب مایه از بین رفتن برف است و البته أخلاق بد نیز باعث فساد و نابودی اعمال نیک آدمی است همچنانکه سرکه عسل را خراب می کند.

15- روزه

- عن الإمام الصّادق(ع) قال: إنّ لله فی کلّ لیلة شهر رمضانَ عنقاء مِن النّار إلاّ مَن افطرَ علی مسکرٍ او مَشاحِ أو صاحبُ شاهینِ، قالَ قلت وأیٌّ صاحبُ شاهینٍ؟ قال الشطرنج.(14)

امام صادق(ع) فرمود: خداوند متعال در هر شب از ماه رمضان گنهکارانی را از آتش دوزخ نجات می دهد مگر کسی که با مسکرات روزه خود را افطار کند و یا کینه مؤمنی را به دل داشته باشد و یا آنکه صاحب شاهین باشد، راوی پرسید مراد از صاحب شاهین کیست؟ امام پاسخ داد شطرنج باز یعنی کسی که با شطرنج قمار می کند.

16- جهاد و شهادت

عن رسول الله(ص): الشّهادةُ تُکفِّر کلّ ذنبٍ إلاّ الدّین.(15)

پیامبر اکرم(ص) فرمود: شهادت موجب ناپدید شدن و از بین رفتن همه گونه گناهان است مگر حق الناس.

17- پرداخت صدقات، صدقه

عن النّبیّ (ص) قال: و بالصّدقة تمحو الخطیئة.(16)

پیامبر اکرم(ص) فرمود: ای أباذر صدقه، گناه را نابود می کند.

18- عیادت

- عن رسول الله (ص): مَن عاد مریضاً فجلسَ عندهُ ساعة أجری اللهُ تعالی له أجر عملِ ألفِ سنةٍ لا یعصی الله فیها طرفة عینٍ.(17)

پیامبر اکرم(ص) فرمود: کسی که بیماری را عیادت کند و در کنارش بنشیند خداوند پاداش هزار سالی که در آن گناه نکرده باشد را در نامه اعمال او ثبت می کند.

19- تحمل ناملایمات

عَن الإمام الرّضا(ع) قال: المرضُ للمؤمن تطهیرٌ و رحمةٌ و للکافر تعذیبٌ و لعنةٌ و إنَ المرضَ لا یزالُ بالمؤمن حتّی لایکون غلبه ذنبٌ.(18)

امام علی بن موسی الرضا(ع) فرمود: بیماری انسان مؤمن مایه طهارت از گناه است و برای کفاره باعث کیفر و لعنت خواهد بود و البته بیماری به سراغ مؤمن خواهد آمد تا گناهی در نامه اعمال وی باقی نماند.

20- اندیشیدن

عنِ الصّادق(ع) قال: الفِّکرُ مرآتُ الحسناتِ و کفّارةُ السّیِّئاتِ.(19)

امام صادق(ع) فرمود: تفکر و اندیشیدن آئینه نیکی ها و کفاره ی بدی ها و سیئات است.

پی نوشت ها :

1- التوحید، صدوق.

2- به فصل توبه در این کتاب مراجعه شود.

3- نورالثقلین، ج 4، ص 34.

4- سفینة البحار، ج 2، 253.

5- سفینة البحار، ج 2، 253.

6- الخصال، ص 196، مسند الأمام، ج 1، ص 230.

7- نورالثقلین، ج 4، ص 34.

8- نورالثقلین، ج 4، ص 159.

9- بحارالانوار، ج 85، ص 162- أمالی صدوق، ج 76، حدیث 11.

10- ثواب الأعمال، ص 46.

11- جامع الأخبار، صدوق، فصل 54.

12- وسائل الشیعه، ج 18، ص 308.

13- مشکوة الانوار.

14- میزان الحکمة، ج 5، ص 192.

15- میزان الحکمة، ج 5، ص 192.

16- مکارم أخلاق، باب نصایح پیامبر (ص) به أبوذر.

17- الأربعون حدیثاً، ابن زهره، حدیث شماره 24.

18- سفینة البحار، ماده ذنب.

19- بحارالانوار، ج 71، ص 326.

بخش اخلاق و عرفان تبیان

منبع : گتاب حکمت های درخشان ، علیرضا صابری یزدی

https://article.tebyan.net/167878/20-%D8%B1%D9%85%D8%B2-%D8%A2%D9%85%D8%B1%D8%B2%D8%B4-%DA%AF%D9%86%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%8A%D8%A7%D8%AA