در مسیر هدایت از کمی پیروان نترسید
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، بیانات امیرمؤمنان(ع) در عین فصاحت و بلاغت کلام، دارای ابعاد متعدد اجتماعی، سیاسی، علمی و فرهنگی است و کارکرد آن ها نه تنها مرتبط با دوران پر تلاطم حکومت ظاهری ایشان بر جامعه مسلمین بلکه تمام زمان ها و مکان ها را در بر می گیرد و این ناشی از قدرت احاطه ائمه(ع) بر علوم و مسائل اساسی هر جامعه و احاطه بر سنت ها و قوانین جاری در عالم هستی است.
به عنوان نمونه آن حضرت طی سخنرانی خویش بر منبر مسجد کوفه به برخی بایدها و نبادهای جامعه دینی اشاره کرده و فرمودند:
ای مردم در راه راست، از کمی روندگان نهراسید، زیرا اکثریت مردم بر گرد سفره ای جمع شدند که سیری آن کوتاه و گرسنگی آن طولانی است.
ای مردم همه افراد جامعه در خشنودی و خشم شریک هستند، چنان که شتر ماده ثمود را یک نفر دست و پا برید، اما عذاب آن تمام قوم ثمود را گرفت، زیرا همگی آن را پسندیدند.خداوند سبحان می فرماید: «فعقروها فأصبحوا نادمین؛ ماده شتر را پی کردند و سرانجام پشیمان شدند» (شعراء ۱۵۷) سرزمین آنان چونان آهن گداخته ای که در زمین نرم فرو رود، فریادی زد و فرو ریخت.
ای مردم آن کس که از راه آشکار برود به آب می رسد و هر کس از راه راست منحرف شود سرگردان می ماند. (خطبه۲۰۱ نهج البلاغه)
أیها الناس لا تستوحشوا فی طریق الهدی لقلة أهله فإن الناس قد اجتمعوا علی مائدة شبعها قصیر و جوعها طویل أیها الناس إنما یجمع الناس الرضا و السخط و إنما عقر ناقة ثمود رجل واحد فعمهم الله بالعذاب لما عموه بالرضا فقال سبحانه فعقروها فأصبحوا نادمین فما کان إلا أن خارت أرضهم بالخسفة خوار السکة المحماة فی الأرض الخوارة أیها الناس من سلک الطریق الواضح ورد الماء و من خالف وقع فی التیه
امام علیه السلام در این کلام کوتاه به سه نکته مهم اشاره فرمودند که هر یک بخشی از این کلام را تشکیل می دهند:
رهروان راه حق را به اعتماد به نفس دعوت می کند که هرگز از کمی پویندگان این راه وحشتی به خود راه ندهند. به یک اصل مهم اسلامی اشاره فرموده و آن اینکه رضایت به اعمال دیگران انسان را در سرنوشت آنها شریک می کند، هر چه عملا دخالتی نداشته باشد. توصیه می فرماید که راه واضح و شفاف و روشن را برگزینید تا به مقصد برسید و از گام نهادن در جاده های تاریک و مبهم خودداری کنید که در بیراهه می افتید.
امیر مؤمنان (ع) مردم را نهی می کند از این که در طریق هدایت به سبب کمی رفیق و همراه، دستخوش ترس و هراس شوند و این کنایه است از این که اگر برخی از اصحاب او را وسوسه فرا گیرد که به دلیل این که شماره آنان اندک و دشمنانشان بسیار است بر طریق حق نیستند آگاه باشند که اگر چه شمار آنها اندک است اما در راه هدایت و رستگاری سیر می کنند.
اشاره به اینکه رهروان جاده هدایت کم هستند، به جهت جاذبه های دنیاست. امام علیه السلام در این کلام پرمعنا دنیا را به سفره رنگینی تشبیه می کند که مواد کم ارزش یا بی ارزشی از نظر تغذیه در آن قرار داده شده، ولی آنها را با زرق و برق آراسته اند. دنیاطلبان اطراف آن را می گیرند غافل از اینکه مواد غذایی آن تنها در مدتی آنها را سیر می کند و به دنبال آن گرسنگی طولانی در پیش است.
عبارت «جوع طویل» یا گرسنگی بلندمدت ممکن است اشاره به اندوه و حسرت طولانی باشد که به هنگام مرگ و پس از آن و در صحنه قیامت به دنیاپرستان دست می دهد و پیوسته بر تقصیرات خود در دنیا تأسف می خورند.
همچنین می توان گفت آنجا که فرمود «اکثریت مردم بر گرد سفره ای جمع شدند که سیری آن کوتاه و گرسنگی آن طولانی است»، گویای این است که علت کمی عده اهل هدایت و سالکان راه حق این است که مردم دور مال و منال دنیا را گرفته و در گرد آن اجتماع کرده اند. واژه مائدة (سفره) را برای دنیا استعاره فرموده، زیرا همان گونه که سفره محل گرد آمدن طعام های رنگارنگ است، محل اجتماع لذت های گوناگون است، ذکر کوتاهی مدت سیری و بهره برداری از این سفره کنایه از کوتاهی مدت عمر آدمی در این دنیاست و دراز بودن زمان گرسنگی اشاره به عذاب ها و شکنجه های طولانی است که بر اثر فرو رفتن در خوشی ها و لذتهای دنیا در آخرت دامنگیر انسان می شود.
امیرمؤمنان(ع) در دیگر سو می فرماید: «ای مردم، رضایت و نارضایتی (نسبت به عملی از اعمال) موجب وحدت مردم (در کیفر و پاداش) می شود؛ أیها الناس، إنما یجمع الناس الرضی والسخط». بنابراین نه تنها شرکت در عمل یا تهیه مقدمات و اعانت بر اثم سبب شرکت در نتیجه می شود; بلکه رضایت قلبی نیز همین کار را می کند، لذا در زیارتنامه ها با صراحت این تعبیر آمده است: «و لعن الله امة سمعت بذلک فرضیت به; خداوند لعنت کند گروهی را که جنایات جانیان را در کربلا شنیدند و به آن رضایت دادند»؛ خلاصه آنکه در فرهنگ اسلام نه تنها شرکت در عمل یا معاونت در مقدمات، سبب شرکت در نتیجه ها می شود بلکه رضایت قلبی نیز این اثر را دارد.
منابع:
شرح : پیام امام امیر المومنین ( مکارم شیرازی )
شرح ابن میثم بحرانی ( ترجمه محمدی مقدم )
انتهای پیام/
به عنوان نمونه آن حضرت طی سخنرانی خویش بر منبر مسجد کوفه به برخی بایدها و نبادهای جامعه دینی اشاره کرده و فرمودند:
ای مردم در راه راست، از کمی روندگان نهراسید، زیرا اکثریت مردم بر گرد سفره ای جمع شدند که سیری آن کوتاه و گرسنگی آن طولانی است.
ای مردم همه افراد جامعه در خشنودی و خشم شریک هستند، چنان که شتر ماده ثمود را یک نفر دست و پا برید، اما عذاب آن تمام قوم ثمود را گرفت، زیرا همگی آن را پسندیدند.خداوند سبحان می فرماید: «فعقروها فأصبحوا نادمین؛ ماده شتر را پی کردند و سرانجام پشیمان شدند» (شعراء ۱۵۷) سرزمین آنان چونان آهن گداخته ای که در زمین نرم فرو رود، فریادی زد و فرو ریخت.
ای مردم آن کس که از راه آشکار برود به آب می رسد و هر کس از راه راست منحرف شود سرگردان می ماند. (خطبه۲۰۱ نهج البلاغه)
أیها الناس لا تستوحشوا فی طریق الهدی لقلة أهله فإن الناس قد اجتمعوا علی مائدة شبعها قصیر و جوعها طویل أیها الناس إنما یجمع الناس الرضا و السخط و إنما عقر ناقة ثمود رجل واحد فعمهم الله بالعذاب لما عموه بالرضا فقال سبحانه فعقروها فأصبحوا نادمین فما کان إلا أن خارت أرضهم بالخسفة خوار السکة المحماة فی الأرض الخوارة أیها الناس من سلک الطریق الواضح ورد الماء و من خالف وقع فی التیه
امام علیه السلام در این کلام کوتاه به سه نکته مهم اشاره فرمودند که هر یک بخشی از این کلام را تشکیل می دهند:
رهروان راه حق را به اعتماد به نفس دعوت می کند که هرگز از کمی پویندگان این راه وحشتی به خود راه ندهند. به یک اصل مهم اسلامی اشاره فرموده و آن اینکه رضایت به اعمال دیگران انسان را در سرنوشت آنها شریک می کند، هر چه عملا دخالتی نداشته باشد. توصیه می فرماید که راه واضح و شفاف و روشن را برگزینید تا به مقصد برسید و از گام نهادن در جاده های تاریک و مبهم خودداری کنید که در بیراهه می افتید.
امیر مؤمنان (ع) مردم را نهی می کند از این که در طریق هدایت به سبب کمی رفیق و همراه، دستخوش ترس و هراس شوند و این کنایه است از این که اگر برخی از اصحاب او را وسوسه فرا گیرد که به دلیل این که شماره آنان اندک و دشمنانشان بسیار است بر طریق حق نیستند آگاه باشند که اگر چه شمار آنها اندک است اما در راه هدایت و رستگاری سیر می کنند.
اشاره به اینکه رهروان جاده هدایت کم هستند، به جهت جاذبه های دنیاست. امام علیه السلام در این کلام پرمعنا دنیا را به سفره رنگینی تشبیه می کند که مواد کم ارزش یا بی ارزشی از نظر تغذیه در آن قرار داده شده، ولی آنها را با زرق و برق آراسته اند. دنیاطلبان اطراف آن را می گیرند غافل از اینکه مواد غذایی آن تنها در مدتی آنها را سیر می کند و به دنبال آن گرسنگی طولانی در پیش است.
عبارت «جوع طویل» یا گرسنگی بلندمدت ممکن است اشاره به اندوه و حسرت طولانی باشد که به هنگام مرگ و پس از آن و در صحنه قیامت به دنیاپرستان دست می دهد و پیوسته بر تقصیرات خود در دنیا تأسف می خورند.
همچنین می توان گفت آنجا که فرمود «اکثریت مردم بر گرد سفره ای جمع شدند که سیری آن کوتاه و گرسنگی آن طولانی است»، گویای این است که علت کمی عده اهل هدایت و سالکان راه حق این است که مردم دور مال و منال دنیا را گرفته و در گرد آن اجتماع کرده اند. واژه مائدة (سفره) را برای دنیا استعاره فرموده، زیرا همان گونه که سفره محل گرد آمدن طعام های رنگارنگ است، محل اجتماع لذت های گوناگون است، ذکر کوتاهی مدت سیری و بهره برداری از این سفره کنایه از کوتاهی مدت عمر آدمی در این دنیاست و دراز بودن زمان گرسنگی اشاره به عذاب ها و شکنجه های طولانی است که بر اثر فرو رفتن در خوشی ها و لذتهای دنیا در آخرت دامنگیر انسان می شود.
امیرمؤمنان(ع) در دیگر سو می فرماید: «ای مردم، رضایت و نارضایتی (نسبت به عملی از اعمال) موجب وحدت مردم (در کیفر و پاداش) می شود؛ أیها الناس، إنما یجمع الناس الرضی والسخط». بنابراین نه تنها شرکت در عمل یا تهیه مقدمات و اعانت بر اثم سبب شرکت در نتیجه می شود; بلکه رضایت قلبی نیز همین کار را می کند، لذا در زیارتنامه ها با صراحت این تعبیر آمده است: «و لعن الله امة سمعت بذلک فرضیت به; خداوند لعنت کند گروهی را که جنایات جانیان را در کربلا شنیدند و به آن رضایت دادند»؛ خلاصه آنکه در فرهنگ اسلام نه تنها شرکت در عمل یا معاونت در مقدمات، سبب شرکت در نتیجه ها می شود بلکه رضایت قلبی نیز این اثر را دارد.
منابع:
شرح : پیام امام امیر المومنین ( مکارم شیرازی )
شرح ابن میثم بحرانی ( ترجمه محمدی مقدم )
انتهای پیام/
گفتگو با هوش مصنوعی
💬 سلام! می‌خوای درباره‌ی «در مسیر هدایت از کمی پیروان نترسید» بیشتر بدونی؟ من اینجام که راهنماییت کنم.