به گزارش خبرنگار مهر، مراسم بزرگداشت هفته پژوهش با همکاری مشترک وزارت امور خارجه و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، بعد از ظهر امروز دوشنبه دوم دی ۱۳۹۸ با حضور و سخنرانی ابوذر ابراهیمی ترکمان، رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، علی اکبر ولایتی، مشاور مقام معظم رهبری در امور بین الملل، سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و سلیم خطیب زاده معاون پژوهشی مرکز مطالعات سیاسی و بین اللملی وزارت امور خارجه در محل حسینیه الزهرا (س) سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار شد.

در این مراسم همچنین از آثار تازه منتشر شده سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و وزارت امور خارجه رونمایی و نمایشگاهی نیز از آثار و دستاوردهای پژوهشی حوزه روابط خارجی و دیپلماسی فرهنگی برپا شد. همچنین با اهدای جوایزی از رایزنان فعال در حوزه پژوهش و پژوهشگران و نویسندگان مرتبط با سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی تقدیر به عمل آمد. از دیگر برنامه های جنبی این مراسم رونمایی از لوگوی نخستین جایزه ملی پژوهش در روابط خارجی بود.

انجمن علمی روابط بین فرهنگی به ثبت رسید

ابراهیمی ترکمان در این مراسم گفت: ویژگی کارهای پژوهشی این است که ما را نسبت به تاریکی ها آشنا کرده و جهل را از بین می برد. سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با توجه به توانایی و ظرفیت های موجود توانست اقدامات خوبی در حوزه پژوهش انجام دهد و دستاوردهای خود را امروز به معرض نمایش بگذارد.

وی افزود: در این برنامه ما بیش از ۸۰ اثر رونمایی خواهیم کرد که تعدادی از آنها توسط وزارت امور خارجه تولید و منتشر شده است. وزارت امور خارجه همیشه به سازمان لطف داشته است و برپایی مراسم مشترک به مناسبت هفته پژوهش نشان دهنده روابط خوب این سازمان با وزارت امور خارجه است. سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی از سال ها پیش تصمیم به هم افزایی گرفت و ۴۳ دستگاه را دعوت به همکاری کرد و خوشبختانه در این حوزه توفیقات خوبی نصیب فرهنگ کشور شده است.

ابراهیمی ترکمان ادامه داد: ما امروز از جایزه ملی پژوهش در روابط خارجی هم رونمایی کرده و این جایزه را کلید می زنیم. برگزاری چنین جایزه ای هم در روابط و دیپلماسی فرهنگی و هم در روابط سیاسی باب تازه ای را برای پژوهشگران باز می کند. سازمان همچنین گفت وگوهای فرهنگی را نیز ایجاد کرده است که پیشتر وجود نداشت. این گفت وگوها در چند دور برگزار شد و فردا (سه شنبه سوم دی) نیز دور دوم گفت وگوهای فرهنگی ایران و جهان عرب نیز در مشهد مقدس برپا می شود. این گفت وگوها واقعا موثر است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی همچنین با اشاره به بیانیه گام دوم انقلاب که توسط مقام معظم رهبری ایراد شد، اظهار کرد: مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب مساله تمدن نوین اسلامی را مطرح کرد که این مفهوم مدنظر سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی قرار گرفته است. سازمان در این موضوع وارد شده و بحث های متعددی را پیگیری کرده است. انتشار کتاب های فیروزه ای که درباره تاریخ، فرهنگ و تمدن کشورهاست از جمله کارهای سازمان در این حوزه است.

رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در ادامه با اشاره به آثار تازه منتشر شده این سازمان گفت: ۳۰ عنوان کتاب در حوزه مطالعات منطقه ای، ۹ عنوان کتاب با موضوع دانستی های یک رایزن، ۶۴ عنوان کتاب در حوزه تاریخ شفاهی رایزنان فرهنگی و خاطرات آنها و رساله های پایان ماموریت رایزنان از دستاوردهای تازه سازمان در حوزه پژوهش است. ما مقرر کردیم که رایزنان پس از پایان ماموریت خود رساله ای نوشته و از آن در جلسه ای با حضور داوران متخصص دفاع کنند.

ابراهیمی ترکمان همچنین به تاسیس یک انجمن علمی در حوزه روابط فرهنگی اشاره کرد و ادامه داد: ما امروز انجمن علمی روابط بین فرهنگی را در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به ثبت رساندیم. تلاش بر این است که از ظرفیت بخش خصوصی و همچنین NGO ها در روابط بین المللی نیز استاده کنیم.

وی اضافه کرد: برگزاری نشست ها و جلسات مشترک با دیگر پیروان ادیان مختلف دنیا گامی دیگر در جهت توسعه روابط فرهنگی و تاکید بر زندگی مسالمت آمیز پیروان ادیان مختلف جهان است. هرچه بیشتر با پیروان ادیان مختلف گفت وگو همچنین کارهای پژوهشی انجام دهیم می توانیم دستاوردهای بیشتری را در اختیار مسئولان و مقامات کشور قرار دهیم. ما بجز ادیان ابراهیمی با شینتوئیزم و هندوئیسم هم نشست های گفت وگویی برگزار کردیم.

دیپلماسی فرهنگی مهم ترین مولفه در سیاست ورزی خارجی است

سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در سخنرانی خود در مراسم بزرگداشت هفته پژوهش با اشاره به سه مؤلفه سیاست، امنیت و اقتصاد در حوزه سیاست ورزی خارجی و مطالعات در سیاست خارجی گفت: در حوزه سیاست ورزی خارجی و مطالعات در سیاست خارجی سه مؤلفه سیاست، امنیت و اقتصاد مهم است اما در سال های اخیر، حوزه فرهنگ در کنار این سه مؤلفه قرار گرفته و در برخی از موارد، استفاده از دیپلماسی فرهنگی مهم تر از بقیه مؤلفه ها است.

وی افزود: تحلیل هایی که راجع به مفهوم قدرت پدید آمد، شامل دو شاخه قدرت سخت و نرم است و قدرت نرم به عنوان قدرت مؤثرتر و پایدارتر مورد توجه قرار گرفت که طبعا فرهنگ کانون قدرت نرم است.

صالحی ادامه داد: انقلاب های ارتباطی و فناوری اطلاعاتی که روز به روز دامنه و گستره آن وسیع تر می شود حوزه فرهنگ را جدی تر کرده است و حوزه صنایع خلاق فرهنگی روز به روز اهمیت خود را در جایگاه اقتصادی و مراودات ملل افزایش دادند.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین با اشاره به اهمیت ضلع چهارم سیاست ورزی گفت: این مهم موجب شده که امروزه ضلع چهارم سیاست ورزی خارجی و مطالعات در سیاست خارجی که فرهنگ باشد، کم اهمیت تر از سیاست نیست. در واقع، حوزه فرهنگ اگر نگوییم اهمیتش بیشتر از حوزه سیاست خارجی است کمتر از آن هم نیست.

پژوهش در حوزه فرهنگ افق های دیپلماسی فرهنگی را وسیع تر می کند

صالحی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به رکن اصلی دانش سیاست خارجی گفت: اگر سیاست خارجی دانش و مهارت مدیریت تعامل با جهان است، حتما پژوهش رکن اصلی و پایگاه آن دانش و مهارت مدیریت تعامل با جهان است. به طورکلی، در حوزه فرهنگ پژوهش است که می تواند افق های دیپلماسی ما را مؤثرتر و پایدارتر کند.

وی اضافه کرد: فرارسیدن هفته پژوهش و برگزاری مراسم امروز و رونمایی از جایزه ملی پژوهش با همکاری مشترک سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و وزارت امور خارجه، این همکاری و هم افزایی را به فال نیک می گیرم.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: از کارهای پژوهشی که در سیاست خارجی باید به آن پرداخت، حوزه نظریه پردازی است. ما در حوزه مطالعات کلان روابط خارجی و در مطالعات فرهنگی روابط خارجی گاهی مطالعات مان دارای تناقض های نظری است. تمدن سازی نوین اسلامی نیازمند تقویت دیپلماسی فرهنگی و توسعه روابط خارجی است. جریان پژوهش در روابط خارجی و دیپلماسی فرهنگی باید از ترکیب روش های مختلف استفاده کند.

وی افزود: نتایج پژوهش ها نباید تکراری باشد و باید فضای پژوهش های دیپلماسی فرهنگی به سوی آینده نگری سوق پیدا کند. مشارکت های فراملی در حوزه دیپلماسی فرهنگی باید به طور جدی دنبال شود.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین به اهمیت نقد در پژوهش اشاره کرد و گفت: در حوزه پژوهش های بنیادین بیش از ۴۰ درصد پژوهش های ما فرا ملی بوده و پژوهشگران ایرانی در کنار پژوهشگران غیر ایرانی کارهای مؤثری انجام داده اند. اهمیت نقد یکی دیگر از بایدهای پژوهشی است که در حوزه دیپلماسی فرهنگی انتظار می رود که دنبال شود.

اساس اسلام و ایمان بر پایه پژوهش است

علی اکبر ولایتی نیز در این مراسم گفت: پژوهش اساس علم و توانمندی است. دین مبین اسلام و کلام الله مجید نیز بارها انسان ها را به تفکر و تامل دعوت کرده است. پایه استدلال در قرآن برای جان های آزاده بر پژوهش استوار شده است. از صدر اسلام تاکنون نیز همه چیز مبتنی بر تحقیق و پژوهش بوده و دانشمندان زیادی در تمدن اسلامی با پژوهش های علمی و عینی به غنای فرهنگ و تمدن اسلامی افزودند.

وی افزود: هیچ چیز در اسلام مبنا ندارد مگر اینکه از روی تحقیق باشد. حتی ایمان نیز باید بر پایه تحقیق باشد. بنابراین مساله پژوهش در تمدن و تاریخ ما شناخته شده است و فقط ما باید در این موضوع به سنت اجدادمان بازگردیم. بزرگان دینی ما در گذشته براساس تحقیق و پژوهش عمل کرده اند و به جایگاه های بالایی رسیده اند و اعتقاد داریم که فعالیت های فرهنگی نیز باید با مبنای تحقیق و پژوهش تحقق یابد.

گفتمان سازی در داخل / روایت سازی در خارج

سلیم خطیب زاده نیز در این مراسم گفت: در هفته مبارک پژوهش ارزش دارد که ما به بیتی از فردوسی طوسی نظر انداخته تا متوجه شویم که مولفه پژوهش در ایران چیز تازه ای نیست. جامعه ایرانی در طول تاریخ همیشه زنده بوده چرا که به پژوهش ایمان داشته است. فردوسی می سراید: «سخن سر به سر موبدان را بگوی / پژوهش کن و راستی را بجوی» حتی واژه پژوهش نیز چیزی نیست که ما امروزه با آن مواجه شده باشیم.

وی افزود: وزارت امور خارجه سال هاست که پژوهش را در دستور کار خود قرار داده است. سیاست و رویکرد اصلی ما در توجه به پژوهش به دو امر مهم باز می گردد: «گفتمان سازی در داخل» و «روایت سازی در خارج». گفتمان سازی یعنی اینکه پژوهش را از امر حاشیه ای به عنصری اصلی در «متن» تبدیل کنیم. دومین کار این است که روایت جدیدی از دیپلماسی را ارایه کنیم. وزارت امور خارجه مجموعه منحصر به فردی از اسناد خارجی ایران را دارد. ما هم اکنون ۵۰ میلیون سند داریم که برخی از آنها منحصر به فرد است و ثبت یونسکو شده اند.

خطیب زاده ادامه داد: یکی از مشکلات همیشگی ما در ایران این بود که پژوهش ها کمتر از حوزه نظر به عمل رسیدند. وزارت امور خارجه سعی کرده با تولید سیاستنامه ها وارد این عرصه شود. در سال ۱۰۰ عنوان کتاب ماحصل پژوهش های ماست و البته به دلایلی نمی توانیم همه پژوهش های خود را نیز منتشر کنیم. برگزاری مراسم مشترک با سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی را آغاز مبارکی می دانیم برای حرکت جدی در حوزه های دیپلماسی و دیپلماسی فرهنگی. امیدوارم که کمیته مشترکی که برای معرفی آثار پژوهشی برتر در سال آینده تشکیل می دهیم بتواند شکوفایی هرچه بیشتر پژوهش ها را موجب شود.

برگزیدگان پژوهشی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و وزارت امورخارجه

در ابتدا رایزن مطالعاتی سفارت ایران در مسکو از طرف وزارت امور خارجه به عنوان رایزن فرهنگی برتر معرفی شد و در ادامه رایزنان فرهنگی برتر سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی نیز در بازه زمانی دی ۱۳۹۷ تا آذر ۱۳۹۸ در حوزه های پژوهش و رصد و پایش محیطی به شرح زیر معرفی شدند:

در حوزه آسیا و اقیانوسیه: رایزنی های فرهنگی ایران در بیشکک و توکیو

در حوزه آفریقا و عربی: رایزنی های فرهنگی ایران در دمشق و بغداد

در حوزه آمریکا و اروپا: رایزنی های فرهنگی ایران در پاریس و برلین

همچنین آثار و پژوهشگران برتر ستادی سازمان نیز به شرح زیر اعلام شدند:

بخش کتاب: «برندسازی ملی: برآیند تعامل اثربخش دیپلماسی عمومی و رسمی در تامین منافع ملی» تالیف سیدحسن صحت

بخش ترجمه: مقاله «رویکردهای جایگزین دیپلماسی عمومی» ترجمه طاهره جهان پرور

بخش مقاله: «اشکال ایران هراسی و شیعه هراسی در جهان امروز و راهکارهای مقابله با آن» تالیف محمد مسعود صادقی

بخش گزارش پایان ماموریت: گزارش پایان ماموریت حسین شاه بیک از رایزنی فرهنگی ایران در عراق