گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم- محمدباقر خرمشاد دبیر شورای راهبردی روابط خارجی و عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در گفتگو با خبرنگار سیاسی تسنیم به برخی سوالات درباره آینده روابط بین الملل پس از اقدام امریکایی ها برای فعال سازی مکانیزم ماشه و ازسرگیری تحریم های سازمان ملل علیه ایران، علی رغم همراهی نکردن دیگر اعضای برجام و نیز برنامه ایران برای مقابله با اقدامات آمریکا پاسخ داد که متن آن را در ادامه می خوانید:

تسنیم: آمریکایی ها اعلام کردند که با فعال سازی مکانیسم ماشه (که از ساعاتی قبل آن را اجرایی کردند)، تحریم های قطعنامه ای شورای امنیت سر جای خود خواهد بود. این درحالیست که ۳ کشور اروپایی یعنی آلمان، فرانسه و انگلیس با این اقدام آمریکا همراهی نکردند و روسیه و چین هم از قبل گفته بودند که با این روند مخالفند. با این تفاسیر از نظر شما در آینده با چه اتفاقاتی روبرو خواهیم بود و مناسبات بین المللی به چه سمتی خواهد رفت؟

خرمشاد: برای اینکه بتوانیم مناسبات بین المللی آینده را به صورت واقع بینانه تحلیل کنیم بایستی ببینیم الان آرایش نیروهای موجود در شورای امنیت که به هرحال حاضر قلب نظام فعلی جهانی را تشکیل می دهد چگونه است.

به نظر می رسد در یک طرف ایالات متحده آمریکا و در طرف دیگر بقیه اعضای شورای امنیت قرار گرفته اند؛ یعنی اگر باقی اعضای را نماینده مجموعه جامعه جهانی بدانیم، گویی این جامعه یک طرف و آمریکا طرف دیگر است. همچنین اگر در آینده آقای ترامپ دوباره انتخاب شود دچار وضعیت آشوبی خواهیم بود که الان هم دچارش هستیم.

لذا در آینده جهان شاهد این خواهیم بود که یک قدرت هژمون در حال افول به هرقیمتی و با اعمال زور مثل تحریم اقتصادی خودش را بالا نگه دارد و سقوط نکند و بقیه جهان نیز نگران ناامن شدن جهان به علت یک جانبه گرایی آمریکا خواهند بود.

روسای جمهور قبلی آمریکا نه اینکه نمی دانستند می شود یا نمی شود از مکانیسم زور استفاده کرد؛ بلکه آنها می دانستند استفاده از آن به ضرر منافع ملی آمریکا و نظام جهانی و صلح و امنیت است؛ اما آقای ترامپ این کار را انجام می دهد و برای همین ما با آینده تاریک و مبهمی رو به رو خواهیم بود. همچنین نظام بین الملل وارد یک دوره دوران گذار شده است که پیچیدگی های بیشتری ایجاد خواهد کرد و البته این تغییرات و بلوک بندی ها در یک جهان ناامن و توام با آشوب همراه خواهد بود چرا که این کار بی ثبات آفرین و وارد کردن جهان به یک سلسه از حوادث ناامن است.

تسنیم: اروپایی ها لااقل در ظاهر با اقدام آمریکا اعلام مخالفت کردند ولی در واقعیت می بینیم که تابع تحریم های آمریکا علیه ایران هستند و در این خصوصا عملا از امریکا پیروی می کنند. آیا با این توصیف، عقلانی است که با خیال پیروزی به موضوع نگاه کنیم و کار را تمام شده بدانیم؟ اگر نه، چه اقدامات و تدابیری باید در دستور کار مسولان کشورمان باشد؟

خرمشاد: جمهوری اسلامی ایران مثل هر کشور دیگری مثل آمریکا و اروپا در وهله اول منافع خودش در اولویت است و منافع ما در بحثی که با آن مواجهیم عبارت اند از برداشته شدن تحریم ها و برداشته شدن فشار از روی اقتصاد ایران.

اساسا بده بستانی که در برجام اتفاق افتاد این بود که ما در قبال گشایش اقتصادی از بخشی از توان هسته ای خود صرف نظر کنیم. قسمت دوم اتفاق افتاده اما قسمت اول اتفاق نیفتاده است.

اگر اروپا از روز اول به معنای واقعی کلمه به تعهدات خود در برجام عمل می کرد، کار به اینجا نمی رسید؛ اما چون این پا و آن پاکرد و بیش از تصور همگان به ایالات متحده آمریکا وابستگی داشت یا نخواست یا اگر هم می خواست نتوانست، درهر حال نتیجه اش برای ما این بود که توان هسته ای خود را محدود کردیم اما از منابع اقتصادی بهره مند نشدیم و از اینجا به بعد نیز تکلیف ما روشن است.

ما اروپا را بر اساس بهره مندی از برجام قضاوت خواهیم کرد نه بر اساس آنچه که الان اتفاق افتاده. برجام در حالی باید حفط شود که طرفین از آنچه توافق کردند بهره مند شوند و به آن عمل کنند اگر قرار باشد تحریم ها برقرار باشد و حتی بیشتر شود و ایران هیچ بهره ای از برجام نبرد برای ما هیچ فرق و ثمری نخواهد داشت. شاخص ما در برجام باید، منافع ما و گشایش اقتصادی باشد.



گفتگو| جمشیدی: نمی شود روی عدم همراهی اروپا با آمریکا در مکانیزم ماشه حساب کرد/ بهتر است اجرای پروتکل الحاقی را متوقف کنیم تسنیم: ازجمله پیشنهاداتی که برخی دارند، این است که ایران در واکنش به اقدام امریکا و تعلل های اروپا، نظارت های برجامی را ملغی کند و به نظارت های پادمانی برگردد و حتی برخی دیگر می گویند می توان از ان پی تی خارج شد ولی داوطلبانه الزامات آن را به جای آورد. نظر شما چیست؟

خرمشاد: من با خروج از برجام و ان پی تی موافق نیستم و آن را در راستای منافع خودمان نمی دانم. چون خروج از ان پی تی در عرف بین الملل مساوی با رفتن به سمت بمب یا داشتن بمب است. معمولا کسانی که بمب دارند از ان پی تی خارج می شوند. به همین خاطر چون ما راهبرد کشورمان بر اساس فتوای مقام معظم رهبری است، ساخت بمب را کلا در دستور کار نداریم پس خروج از ان پی تی ما را در شرایطی قرار می دهد که حتی دوستان ما علیه ما شوند.

خروج از برجام نیز با توجه به هزینه زیادی که تا کنون برایش دادیم و بهانه ای را دست عده ای می دهد، به صلاح نمی دانم. معتقدم بایستی در چارچوب برجام بتوانیم بر اساس ماده ۳۶ و ۳۷ قانون، حقوق خودمان را مطالبه کنیم.

اگر طرف مقابل به تعهدات خود عمل نکند، می توانیم ما نیز تعهدات خود را تعلیق کنیم. به نظر من باید با صدای بلند اعلام کنیم که ما از برجام خارج نمی شویم اما شروع به توسعه دادن سانتریفیوژهای پیشرفته خود کنیم، همچنین توسعه دادن و غنی سازی سایت های آنها. برنامه هسته ای ما باید دوباره مثل قبل فعال شود و البته تحت نظارت آژانس انرژی اتمی.

امیدوارم آمریکایی ها از تاریخ درس بگیرند و به یاد داشته باشند که حافظه ملت ایران یک حافظه طولانی مدت است و فراموشی در آن وجود ندارد.

اگر در ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ با انجام کودتا ملت ایران را تحقیر کردند؛ جوانانی در ۱۳ آبان ۵۸ آن تحقرشدگی را با تسخیر سفارت آمریکا جبران کردند. آمریکایی ها بدانند هم به شهادت رساندن سردار قاسم سلیمانی و هم اتفاقاتی که در تحریم ها علیه ملت ایران رخ داد از حافظه این مردم پاک نخواهد شد . ممکن آمریکایی ها در مقطعی یک نبرد را ببرند؛ اما یقینا در دراز مدت جنگ را خواهند باخت. تحقیرشدگی آینده آمریکا نتیجه عملکرد امروزش خواهد بود.