به گزارش خبرگزاری تسنیم از خرم آباد، سیاست توسعه صنعتی در سال های اخیر باعث نادیده گرفتن توان بخش کشاورزی شد که این امر در کنار گرایش به واردات محصولات موردنیاز باعث رکود بخش کشاورزی در اغلب کشورهای توسعه یافته شد، به گونه ای که این کشورها را مجبور به تغییر سیاست و توجه به توسعه بخش کشاورزی داد.

بخش کشاورزی کشور تأمین کننده شغل و درآمد حداقل ۲۳ درصد از جمعیت شاغل در کشور است و بیش از ۸۵ درصد از نیازهای غذایی کشور را تأمین می کند. کشور ایران با دارابودن ۱۴٫۷میلیون هکتار زمین زیر کشت و ۴٫۴ میلیون بهره بردار (کشاورز) و ۱۲۵ میلیون تن تولید انواع محصولات کشاورزی جزو ۱۰ کشور بزرگ دنیا در تولید محصولات کشاورزی بوده و این نشان از توانمندی بالای کشور در بخش کشاورزی است.

یکی از مهم ترین قابلیت ها و توانمندی های استان لرستان نیز بخش کشاورزی و زیر بخش های مربوط به آن است و اقتصاد و معیشت بسیاری از مردمان آن بر پایه کشاورزی شکل گرفته و به آن وابسته است.

آب وهوای معتدل و چهارفصل لرستان و خاک حاصلخیز آن سبب شده است که سطح تولید محصولات کشاورزی این استان نسبت به سایر استان های هم جوار بیشتر باشد، به گونه ای که لرستان در بسیاری از محصولات کشاورزی و تولیدات مربوط به این بخش صاحب رتبه های ممتازی در بین استان های کشور است.

آن گونه که شایسته است به توسعه کشاورزی لرستان، افزایش سطح اراضی آبی و تخصیص حقابه موردنیاز کشاورزی این استان توجهی نشده است درحالی که کمک به رفع آن ها می تواند جهش خوبی در اشتغال و تولید لرستان رقم بزند.

لرستان ایران کوچک و منحصربه فرد در موقعیت کشاورزی

حسین خدیش در گفت وگو با خبرنگار تسنیم، با اشاره به وضعیت نظام بهره برداری زمین در لرستان، اظهار داشت: این استان با حدود ۲۸ هزار کیلومترمربع وسعت و یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر جمعیت در جنوب غربی کشور واقع شده و ۷۲ درصد این استان کوهستانی و حدود ۲۸ درصد آن به صورت دشت های کشاورزی است.

وی با اشاره به وجود ۸۰۰ هزار هکتار اراضی زراعی در لرستان، افزود: بیش از نصف این اراضی در مناطق کوهپایه و کوهستانی قرار دارد.

مسئول دفتر مطالعات آب و کشاورزی اتاق بازرگانی لرستان با تأکید بر اینکه استفاده از مکانیزاسیون در بخش کشاورزی در دشت های ما بیشتر از اراضی کوهپایه و کوهستانی امکان پذیر است، عنوان کرد: این استان ۵۰۰ متر ارتفاع از سطح دریاهای آزاد و در مناطق اشترانکوه حدود چهار و هزار و ۱۵۰ متر از سطح دریاهای آزاد اختلاف سطح دارد.

وی لرستان را ایران کوچکی به واسطه موقعیت جغرافیایی منحصربه فرد آن قلمداد کرد و بیان کرد: منطقه مرکزی این استان یک منطقه معتدل محسوب می شود و در سمت جنوب دارای مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری، در سمت شرق و شمال مناطق سردسیر نیز منطقه ای از رویشگاه های زراعی، نباتی و گیاهان وحشی در این استان قرار دارد.

خدیش با اشاره به سه تیپ آب وهوایی مشخص در لرستان، گفت: این استان در سال های خشک سالی و ترسالی حدود ۹ تا ۱۱ میلیارد مترمکعب آب تولید می کند.

لرستان بی نصیب از آب های تولیدی خود

مسئول دفتر مطالعات آب و کشاورزی اتاق بازرگانی لرستان با اشاره به وضعیت توپوگرافی زمین این استان، تصریح کرد: لرستان از آب تولیدی خود بی نصیب است و تنها مقدار کمی از آب تولیدی خود را مورداستفاده قرار می دهد چون آب های تولیدی در قعر و زمین های زراعی در بالادست قرار دارد.

خدیش با تأکید بر لزوم داشتن سدهایی برای استفاده از آب های تولیدی لرستان اظهار داشت: یکی از مشکلات بزرگ این استان قرار گرفتن اراضی زراعی در نقاط شیب دار است که باعث شده بالاترین فرسایش خاک را در سطح کشور داشته باشیم.

وی با اشاره به فرسایش ۱۰ تا ۱۵ تنی خاک در سال در کشور افزود: علی رغم حدود ۲ میلیون هکتار جنگل و مرتع در لرستان سالانه ۲ تا ۲٫۵ برابر کشور فرسایش خاک در این استان مشاهده می شود.

مسئول دفتر مطالعات آب و کشاورزی اتاق بازرگانی لرستان با اشاره به دست انداری افراد برای تصاحب زمین بیشتر، عنوان کرد: بخش اعظمی از جنگل های این استان توسط غاصبان به ناحق به زیر کشت زراعی می رود و این خود یکی از عوامل فرسایش خاک در لرستان شده است.

وی با بیان اینکه تراکتوری که باید در خدمت مکانیزاسیون باشد در بسیاری از مناطق شیب دار باعث فرسایش خاک شده است چون زمین ها درشیب قرار دارد، بیان کرد: تراکتور هیچ وقت خلاف جهت شیب زمین ها را شخم نمی زند و چون در جهت شیب شخم می زند خاک شویی به همراه دارد و همین باعث شده است که فرسایش خاک لرستان دو برابر فرسایش خاک در کشور باشد.

آبی بودن تنها یک چهارم از اراضی زراعی لرستان

مسئول دفتر مطالعات آب و کشاورزی اتاق بازرگانی لرستان با اشاره به آبی بودن تنها یک چهارم از اراضی زراعی این استان، تصریح کرد: استانی که تولیدکننده آب است تنها ۲۰۰ هزار هکتار از اراضی آن آبی است و حدود ۶۰۰ هزار هکتار از این اراضی به صورت دیم کشت می شود.

خدیش با اشاره به وجود ۱۴ میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار اراضی زراعی در کشور، اظهار داشت: سهم لرستان از این میزان پنج و سه دهم درصد است.

مسئول دفتر مطالعات آب و کشاورزی اتاق بازرگانی لرستان با اشاره به وجود ۱۶۰ هزار بهره بردار بخش کشاورزی در این استان عنوان کرد: تعداد بهره برداران بخش کشاورزی ۶ و چهاردهم درصد کل بهره برداران بخش کشاورزی کشور است.

وی با اشاره به حجم ۱۲۰ میلیون تنی تولیدات بخش کشاورزی کشور بیان کرد: ۱۲۰ میلیون تن مواد غذایی سالانه در کشور تولید می شود که استان لرستان با تولید سالانه ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تن ۲٫۲۵ درصد تولید بخش کشاورزی کشور را به خود اختصاص داده است.

خدیش اظهار داشت: از ۱۶۰ هزار بهره بردار بخش کشاورزی لرستان تعداد ۹۴ هزار و ۸۰۰ بهره بردار معادل ۶۰ درصد بهره برداران این استان، حدود یک تا پنج هکتار زمین در قطعات پراکنده دارند که یک چهارم آن ها آبی و سه چهارم دیم است.

کشاورزان لرستان محروم از کشاورزی اقتصادی

وی با اشاره به اینکه ۳۱ هزار و ۶۰۰ بهره بردار که معادل ۲۰ درصد کل بهره برداران این استان است پنج تا ۱۰ هکتار زمین دارند، افزود: سه چهارم اراضی این بهره برداران نیز دیم و یک چهارم آبی است.

مسئول دفتر مطالعات آب و کشاورزی اتاق بازرگانی لرستان عنوان کرد: ۱۴ درصد بهره برداران ما که تعدادشان ۲۲ هزار و ۱۲۰ نفر است ۱۰ تا ۲۰ هکتار زمین دارند که بازهم سه چهارم اراضی آن ها دیم و یک چهارم آبی است.

وی با اشاره به اینکه تنها ۶ درصد جمعیت بهره برداران لرستان بین ۲۰ تا ۵۰ هکتار یا بیشتر زمین دارند، بیان کرد: تعداد این افراد ۹ هزار و ۴۸۰ بهره بردار است.

مسئول دفتر مطالعات آب و کشاورزی اتاق بازرگانی لرستان با اشاره به وضعیت سنتی کشاورزی این استان تصریح کرد: کشاورزان لرستان به دلیل اینکه سیستم بهره وری و افزایش تولید اراضی کشاورزی لرستان بسیار ضعیف است، دارای یک کشاورزی اقتصادی نیستند.

خدیش با اشاره به نظام خرده مالکی حاکم بر کشاورزی لرستان، اظهار داشت: قوانین ارث باعث شده وقتی پدری فوت می کند که دارای مقداری اراضی کشاورزی است، این اراضی بین فرزندان تقسیم می شود و این باعث می شود که زمین های کشاورزی این استان دائما در حال کوچک و خردشدن باشد.

تخصیص میزان ناچیزی از آب تولیدی لرستان به اراضی کشاورزی

وی با اشاره به ضعیف شدن سیستم مکانیزاسیون به عنوان یکی از مشکلات کشاورزان لرستان، افزود: خرد بودن قطعات اراضی کشاورزی باعث می شود که با کاهش بهره وری، افزایش ضایعات و فرسوده شدن نیروی کار مواجه شویم.

مسئول دفتر مطالعات آب و کشاورزی اتاق بازرگانی لرستان با اشاره به اینکه بخش کشاورزی از سه قسمت آب، زمین، سرمایه و نیروی انسانی تشکیل می شود، عنوان کرد: اگر در هرکدام از این چهار بخش بهره وری نداشته باشیم با زیان مواجه خواهیم شد.

وی با بیان اینکه لرستان منشأ آب است، اما میزان آبی که به اراضی کشاورزی این استان اختصاص داده می شود بسیار ناچیز است، بیان کرد: لرستان بیش از ۱۱ میلیارد مترمکعب آب تولید می کند، اما تنها ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون مترمکعب آن به این استان تخصیص پیدا می کند.

خدیش با اشاره به لزوم سدسازی برای استفاده از آب های لرستان، گفت: سیستم کشاورزی لرستان به صورت سنتی است و کشاورز به صورت غرقابی اراضی کشاورزی خود را سیراب می کند که در خوش بینانه ترین حالت از هر ۱۰۰ لیتری که وارد مزرعه می شود حدود ۳۰ تا ۳۵ لیتر آن مورد مصرف قرار می گیرد و مابقی آن به صورت پساب و فاضلاب از مزرعه خارج می شود.

مسئول دفتر مطالعات آب و کشاورزی اتاق بازرگانی لرستان تصریح کرد: در یک بررسی متوجه شدیم که از ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب تخصیصی این استان تنها ۷۰۰ میلیون مترمکعب آن در مزارع مورداستفاده قرار می گیرد و یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون مترمکعب آن به صورت پساب و فاضلاب از مزارع خارج می شود.

لزوم متناسب کردن فناوری کشاورزی با قطعات اراضی

خدیش با اشاره به سیستم آبیاری مزارع، اظهار داشت: سازمان جهاد کشاورزی به سهم خود تلاش کرده است که سطح اراضی آبی کشاورزی را افزایش دهد و زمین های استان لرستان را به سطح ۸۰ درصد سیستم های آبیاری تحت فشار برساند، اما هنوز باید بر روی آبی که نیاز داریم این اراضی را تحت پوشش قرار دهد کارکنیم.

وی با بیان اینکه در بحث بهره برداری ها توجه به چند نکته ضروری است و در ابتدای امر کشاورزان ما باید آموزش دیده باشند، افزود: ما هنوز فناوری لازم برای اراضی کشاورزی خرد را نداریم؛ سیستم آبیاری ما نباید فقط در اراضی بزرگ آبیاری تحت فشار یا قطره ای باشد بلکه باید فناوری را مناسب با قطعات اراضی کشاورزی نماییم.

کامران ساروقی عضو هیئت رئیسه اتاق اصناف کشاورزی ایران با اشاره به وجود ۶۲۰ هزار هکتار اراضی دیم و حدود ۱۸۰ هزار هکتار اراضی آبی در لرستان اظهار داشت: زیرساخت ها و قابلیت افزایش اراضی آبی این استان به حدود ۳۰۰ هزار هکتار وجود دارد، اما مدیریت منابع آب لرستان این اجازه را نمی دهد درحالی که هم حقابه و هم تخصیص به میزان نیاز را داریم.

وی با بیان اینکه سال هاست که تمام تلاش خود را به کار گرفته ایم که سهممان از اراضی آبی افزایش یابد، افزود: درحالی که استان لرستان سالانه ۱۲ تا ۱۳ میلیارد مترمکعب آب تولید می کند اما برداشتمان از این آب با استان های کویری برابری می کند.

رئیس سازمان نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی لرستان با بیان اینکه وزارت نیرو و شرکت آب منطقه ای با مخالفت های غلط اجازه نمی دهند که حق قانونی خودمان از برداشت آب های تولیدی استانمان را داشته باشیم، عنوان کرد: استاندار این استان و نماینده ولی فقیه نیز در این زمینه ورود پیداکرده اند و خواستار افزایش حقابه لرستان شده اند.

تخصیص نیافتن حقابه قانونی لرستان

وی با اشاره به ایجاد محدودیت در کشت محصولات کشاورزی برای کشاورزان لرستان بیان کرد: درحالی که چغندرقند محصول مهم و اساسی محسوب می شود و کشت آن کشور را از واردات بی نیاز می کند، اما متأسفانه اجازه کشت این محصول را هم به کشاورزان ما نمی دهند.

عضو هیئت رئیسه اتاق اصناف کشاورزی ایران با اشاره به سیاست های غلط در خصوص محدودیت های ایجادکننده برای کشاورزان، تصریح کرد: کشاورز نیز برای گذران زندگی و تأمین معیشت خود و اقتصاد خانواده نیاز به کشت محصول دارد درحالی که در سال های اخیری کشاورزان را با محدودیت و تنگناهای بسیاری در کشت محصولات کشاورزی مواجه کرده اند.

ساروقی با اشاره به محدودیت های ایجادشده برای کشاورزان لرستان به دلیل کم آبی، اظهار داشت: ما نیز در شرایط بحران کم آبی مخالف کشت بی رویه محصولات آب بر و عدم اجرای الگوی مناسب کشت هستیم، اما چرا کشاورزان استان های پایین دست که از منابع آبی لرستان به دلیل داشتن سد استفاده می کنند در کشت محصولات محدودیت ندارند؟!

وی افزود: ما به دلیل اصرار مدیریت منابع آب در عدم تخصیص حقابه قانونی لرستان هرروز شاهد خالی تر شدن روستاها از سکنه و مهاجرت هم استانی هایمان به حاشیه شهرهای بزرگ هستیم و باید منتظر تبعات منفی این مهاجرت ها باشیم.

رئیس سازمان نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی لرستان با اشاره به سهم ۲۰ درصدی کشاورزی از تولید ناخالص کشور، عنوان کرد: ۳۰ درصد صادرات کل کشور مربوط به بخش کشاورزی است درحالی که بودجه آن تنها پنج درصد بوده که ظلمی بسیار بزرگ در حق بخش کشاورزی است.

نبود صنایع تبدیلی و تکمیلی مشکل عمده پیش روی صادرات

وی با اشاره به محصولاتی از لرستان که قابلیت صادرات دارد، بیان کرد: انواع حبوبات به نخود، زعفران، عسل، گردو، انجیر و انار مهم ترین محصولاتی از این استان است که قابلیت حضور در بازارهای جهانی و صادرات را دارد، اما به دلیل عدم برندسازی توسط واسطه ها و دلالان خریداری و به نام سایر استان ها صادر می شود و سهم کشاورز از کشت این محصولات ناچیز است، زیرا سود اصلی آن ها نصیب دلالان می شود.

ساروقی با بیان اینکه در خوش بینانه ترین حالت ۴٫۵ تا پنج میلیون تن گندم در کشور خریداری می شود، گفت: این در حالی است که مصرف ۱۱میلیون تنی گندم در کشور به واردات حدود ۶ میلیون تن گندم دیگر داریم که با توجه به افزایش قیمت های جهانی رقم بسیار بالایی است.

عضو هیئت رئیسه اتاق اصناف کشاورزی ایران با اشاره به تولید برخی محصولات شهرستان ها، تصریح کرد: عسل و نخود دلفان، انار سیاب کوهدشت، گردوی الشتر، انجیر پلدختر، لوبیا، سیب و زردآلوی شرق لرستان محصولاتی است که قابلیت صادرات دارد، اما به دلیل نبود صنایع تبدیلی و تکمیلی موردنیاز نتوانسته ایم با برند استان خودمان این محصولات را صادر کنیم.

ساروقی اظهار داشت: بر اساس آمار ارائه شده توسط وزیر جهاد کشاورزی، میزان صدور سند برای اراضی کشاورزی ۴ درصد بوده که با روند فعلی حداقل ۳۵ سال طول می کشد تا تمام اراضی کشاورزی سنددار شود و این روند بسیار کند و نفس گیر است.

وی افزود: علت کندی فرآیند سنددار شدن اراضی کشاورزی نیاز به آسیب شناسی دارد تا پس از شناخت چالش ها و موانع موجود بتوان نقشه راه آینده برای سنددار کردن تمام اراضی زراعی را ترسیم کرد و به سرانجام رساند.

سنددار کردن اراضی کشاورزی ترمز تغییر کاربری اراضی زراعی

رئیس سازمان نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی لرستان با بیان اینکه فقط چهار درصد از اراضی کشاورزی ما در ایران سنددار شده است، عنوان کرد: ترمز تغییر کاربری اراضی زراعی با سنددارکردن اراضی کشاورزی نیز کشیده می شود.

وی بیان کرد: ما در کشور ۱۸/۵ میلیون هکتار اراضی کشاورزی داریم که تقریبا ۵۳ درصد این اراضی دیم و ۴۷ درصد نیز آبی است و سهم ناچیز لرستان از اراضی آبی ۲۳ درصد است.

ساروقی در رابطه با نظام بهره برداری که سبب توسعه بخش کشاورزی است، گفت: عمده نظام بهره برداری در استان لرستان دهقانی و خرده مالکی است.

عضو هیئت رئیسه اتاق اصناف کشاورزی ایران با تأکید بر اینکه یکی از دلایل اصلی توسعه نیافتگی بخش کشاورزی لرستان خرده مالکی است، تصریح کرد: چند راهکار برای خروج از این موضوع وجود دارد که مهم ترین آن ها تشکیل نظام بهره برداری به شکل اتحادیه ها و شرکت های تعاونی و سهام زراعی است.

ساروقی با بیان اینکه یکی از راهکارهایی که نقش تأثیرگذاری در توسعه بخش کشاورزی دارد نظام بهره برداری کشت و صنعت است، اظهار داشت: متوسط قطعات اراضی در لرستان هفت دهم هکتار است و این نشان از خرده مالکی و معیشتی بودن کشاورزی در این استان دارد.

سهم نیم درصدی لرستان از سدهای ساخته شده

وی افزود: سطح اراضی کشاورزی لرستان حدود ۸۰۰ هزار هکتار است که درواقع چهار و هفت دهم اراضی کشاورزی کشور در این استان وجود دارد و ۴۰ درصد جمعیت نیز در روستاها ساکن هستند.

رئیس سازمان نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی لرستان با بیان اینکه ۱۱ درصد آب های کشور در این استان است، عنوان کرد: تنها ۲۳ درصد از اراضی کشاورزی لرستان آبی است و این یکی از دلایل عدم توسعه نیافتگی این استان بوده، زیرا سهم لرستان از سدهای ساخته شده تنها نیم درصد است.

وی با اشاره به سرانه مالکیت اراضی کشاورزی لرستان بیان کرد: سرانه مالکیت ۶٫۵ هکتار است که سهم اراضی دیم ۵ هکتار و اراضی آبی ۱٫۵ هکتار و متوسط قطعات اراضی دراین استان هفت دهم هکتار است و این نشان از خرده مالکی و معیشتی بودن کشاورزی دارد.

ساروقی گفت: حدود ۲ میلیون و ۹۰۰ هزار تن تولیدات کشاورزی سالانه در لرستان داریم که سهم بخش زراعی حدود ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تن، سهم محصولات باغی ۳۰۰ هزار تن و ۴۰۰ هزار تن نیز سهم بخش دام، طیور و آبزیان است.

عضو هیئت رئیسه اتاق اصناف کشاورزی ایران تصریح کرد: ارزش افزوده ناشی از فروش محصولات کشاورزی ۸ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان است که درواقع ٤� درصد اقتصاد استان لرستان مربوط به بخش کشاورزی است.

ضروری بودن استفاده از سیستم های آبیاری کشاورز

ساروقی با بیان اینکه مهم ترین چالش موجود در بحث تغییر سیستم آبیاری وجود خرده مالکان در بحث اراضی کشاورزی و همچنین عدم وجود سند مالکیت معتبر است، اظهار داشت: لزوم توجه بیشتر کشاورزان به استفاده از سیستم های آبیاری کشاورزی با توجه به کاهش بارندگی و همچنین پائین آمدن سطح آب های زیرزمینی و کاهش کیفیت آب در برخی از اراضی لرستان ضروری است.

وی با اشاره به اینکه پدیده خرده مالکی یکی از چالش های توسعه و مکانیزه کردن کشاورزی، است، افزود: بسیاری از اراضی کشاورزی کمتر از سه الی چهار هکتار هستند و زمانی که کشاورزی خرده مالکی باشد مشکلاتی را برای اجرای درست مکانیزاسیون ایجاد می کند که در اینجا نیاز است اراضی یکپارچه شود.

رئیس سازمان نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی لرستان با اشاره به اینکه کشاورزی بخش متولی غذا در کشور است، عنوان کرد: اگر بخواهیم به امنیت غذایی دست پیدا کنیم، باید بخش کشاورزی را موردحمایت بیشتری قرار دهیم و لازمه این مهم آن است که مجلس ورود بیشتری به این حوزه کند.

وی با اشاره به نیاز ۱۰ هزار میلیارد تومانی لرستان برای افزایش سطح زمین های آبی به ۳۰۰ هزار هکتار بیان کرد: تمام بسترهای لازم برای افزایش سطح زمین های در این استان فراهم است و پیش بینی می شود با این افزایش برای ۲۵۰ هزار نفر دیگر در بخش کشاورزی لرستان به صورت مستقیم اشتغال فراهم شود و ۲۰۰ هزار تن نیز به ظرفیت تولید محصولات اساسی افزوده شود.

یکی از قابلیت ها و ظرفیت های بی نظیر لرستان آب وهوای مناسب و خاک حاصلخیز آن است و همین امر باعث شده که یکی از محورهای مهم تأمین معیشت مردم لرستان بر پایه کشاورزی استوارشده باشد.

ضروری است که مسئولان با توسعه اراضی آبی لرستان، تکمیل سدهای نیمه تمام و استفاده از سیستم های آبیاری نوین با توجه به نقش مهمی که اراضی کشاورزی در افزایش اشتغال و بهبود معیشت مردم منطقه و رونق تولید و توسعه صادرات کشور دارد به کمک بخش کشاورزی این استان بیایند تا بخش عظیمی از نیروی جویای کار و جوان در بخش کشاورزی مشغول شوند و ضمن جلوگیری از مهاجرت و عواقب حاصل از آن، رونق تولید و صادرات را در لرستان زرخیز شاهد باشیم.

انتهای پیام/