ایسنا/خراسان جنوبی دانش آموخته حوزه و دانشگاه گفت: تهذیب نفس و تمسک به قرآن، شرط اصلی کسب معرفت در حکمت سهروردی است چراکه شیخ اشراق، لزوم تمسک به قرآن و هدایت های قرآن را از شروط اساسی برای کسب آمادگی برای فهم حکمت اشراق معرفی می کند و معتقد است که من آنچه را یاد گرفته ام از قرآن است.

حسن سلمانی در گفت وگو با ایسنا اظهار کرد: بدون تردید، بزرگداشت مشاهیر و مفاخر شایسته و مثمر ثمر برای جوامع بشری، وظیفه ای اخلاقی، اجتماعی و دینی است که باید مورد توجه و اهمیت ویژه در میان مردم به ویژه دانشگاهیان و حوزویان قرار گیرد.

وی افزود: یکی از دستاوردهای اصلی این قضیه، الگوسازی صحیح برای آحاد جامعه است چراکه در بسیاری مواقع، نسل جوان امروزی به دلیل عدم شناخت و آگاهی لازم از الگوهای راستین و عدم تبیین درست و روشنگری سازنده در زمینه معارف حقیقی، گمشده خود را در میان افراد و جوامعی جستجو می کند که نه تنها بر او چیزی بر او نمی افزایند بلکه به جای اینکه آدم تربیت کنند، از آدم آجر می سازند تا ساختمان هوس خودشان را بالا ببرند.

دانش آموخته حوزه و دانشگاه، بیان کرد: گذشته از نگاه اخلاقی و اجتماعی به این مقوله، قطعا بزرگداشت این سرمایه ها و آشنایی با شخصیت، آثار و سبک زندگی بزرگان و توجه به سیره علمی و عملی اندیشمندان، شور و نشاط و انگیزه مضاعفی را در میان دانشجویان و دانش پژوهان برای کسب علم و معرفت ایجاد می کند.

سلمانی تصریح کرد: این مسأله زمانی که پای حکما و دانشمندانی همچون ابن سینا، سهروردی، ملاصدرا و … که پایه گذار مکاتب بزرگی در معرفت به شمار می روند، به میان می آید، اهمیت بیشتری پیدا می کند چراکه سخن گفتن از این حکمای بزرگ، صرفا پرداختن به مباحث علمی صرف نیست بلکه ما با یک سیره علمی، عملی، اخلاقی و تربیتی با بینش روشنی بخش و انسان ساز اسلامی روبرو هستیم.

وی افزود: جای تعجب است که ما گاه به جای اینکه از این سرمایه های عظیم برای رشد علمی و فرهنگی جامعه خود بیشترین استفاده را بکنیم، آن ها را در اختیار دیگران قرار داده ایم و خود بهره کمتری برداشته ایم.

این مدرس فلسفه اظهار کرد: جای بسی تأسف است که برخی دانشمندان ما در خارج از این مرز و بوم، شناخته شده تر از اینجا باشند تا آنجا که برای استفاده از دستاوردهای بزرگان و حکمای ما، بنیادها و مؤسسات علمی راه اندازی کرده اند و عجیب تر آنکه گاهی این کوتاهی ها موجب می شود تا دیگران سرمایه های گرانسنگ ما را به نفع خود مصادره کرده و آن ها را به عنوان میراث علمی خودشان معرفی می کنند.

سلمانی ادامه داد: یکی از چهره های ماندگار در حوزه حکمت و فلسفه که باید در زمینه سبک زندگی، نگاه علمی و سیره عملی و تربیتی، مورد اهمیت و عنایت ویژه قرار گیرد، حکیم متأله شیخ شهاب الدین سهروردی معروف به شیخ اشراق است.

وی افزود: کسی که می خواهد در مسیر فراگیری فلسفه و عرفان اسلامی گام بردارد، باید با افکار و آثار این بزرگمرد عرصه حکمت، به قدر کافی آشنا باشد. اما بدون تردید، فراگیری حکمت اشراقی بدون شناخت درست و حقیقی صاحب این حکمت، ما را به مقصود اصلی نمی رساند.

این مدرس فلسفه بیان کرد: حال سوال اینجاست که چگونه می توانیم از دریای معارف دانشمند بزرگی همچون شیخ شهاب الدین سهروردی گوهر معرفت صید کنیم و پرتوی از اشراق حکمت عالیه او برگیریم، در حالی که استاد خود را به درستی نشناسیم و نگاهمان را با نگاه او مطابق نکنیم؟ چگونه ممکن است در وادی مقدس حکمت اشراق گام برداریم ولی توصیه های این استاد بزرگ در زمینه تهذیب نفس و تمسک به قرآن را آویزه گوش خود نکنیم؟

تأثیر سهروردی در جریان فلسفه اسلامی



سلمانی ادامه داد: مکتب اشراقی سهروردی را می توان نقطه عطفی در تاریخ فلسفه اسلامی عنوان کرد، چراکه مسیر و خصلت تفکر فلسفی را از رویکرد عقلگرایی محض به رویکردی تغییر داد که در آن علاوه بر عقل، کشف و شهود را نیز به عنوان عامل مهم کسب معرفت در الگوی معرفت شناسی خود قرار داد.

وی تصریح کرد: آن زمان که حکمه الاشراق با قلم توانای سهروردی، به نگارش درمی آید و ایده هایی نو برای نگرش فلسفی می زاید، کسی را یارای مقابله با آرای ابن سینا نبود.

این مدرس فلسفه بیان کرد: تعالیم روح بخش این شیخ جوان، جنبش فلسفی نیرومندی را بعد از خود به وجود آورد که اوج آن مکتب اصفهان بود چراکه میرداماد و ملاصدرا به شدت تحت تأثیر مکتب فلسفی او قرار داشتند.

سلمانی اظهار کرد: شیخ شهاب الدین سهروردی با قدم گذاشتن در وادی مخاطره آمیز سیر و سلوک عرفانی، بسیاری از حقایق عالم هستی را با کشف و شهود حقیقی فراگرفته و مشاهدات خود را با استدلالات عقلی در هم آمیخته و مکتبی گرانسنگ برای دوستداران حقیقی حکمت فراهم آورده است.

وی افزود: روی این اصل می توان مکتب اشراق را زمینه ساز آشتی دو سنت تصوف و فلسفه مشائی عنوان کرد، این آشتی و ارتباط میان این دو رقیب دیرین، منجر به این شد که تطهیر باطن و ریاضت هم به عنوان شرطی لازم برای تفکر ناب فلسفی مطرح شود و به این ترتیب هر کس بخواهد به حقیقت ناب واصل شود، باید آنچه را به زبان فلسفی می فهمد، به کمک ریاضت نفس، با قلب و جان خود مشاهده و مکاشفه کند.

عالم هستی از نگاه سهروردی



وی خاطرنشان کرد: یکی از نکات قابل توجه در مکتب سهروردی، پرداختن به مسأله نور و ظلمت به جای وجود و عدم است، او اولین فیلسوف مسلمان و ایرانی است که نظام فلسفی خود را برمبنای نور تأسیس می کند و به همین دلیل آن را حکمت اشراق نام گذاری می کند. نور جایگاه ویژه ای در فلسفه سهروردی داشته و دارای دو نقش اساسی از جهت وجودشناختی و معرفت شناختی است.

این مدرس فلسفه بیان کرد: از لحاظ وجودشناختی، سهروردی کل هستی را به نور و ظلمت تقسیم می کند و بر این عقیده است که نور و ظلمت عناصر اصلی و مقوم جهان هستند، وی در این زمینه، دو نوع نور را معرفی می کند، برخی از این انوار، نورهای مجرد هستند. این انواردر واقع موجوداتی هستند که در هستی خود مستقل اند. در مقابل انوار عارض، در وجودشان وابسته به دیگری هستند.

سلمانی اظهار کرد: نکته مهم در تقسیم بندی سهروردی از نور و ظلمت، در نظر گرفتن رابطه تشکیکی بهره مندی همه موجودات از حقیقت نور است، یعنی هر اندازه که موجودی مجردتر باشد، از نور بیشتری بهره مند است و استقلال وجودی بیشتری دارد که در رأس این سلسله، خداوند به عنوان نورالانوار جای می گیرد.

وی افزود: از جهت معرفت شناختی نیز سهروردی بین نور و معرفت اشراقی ارتباط دقیقی برقرار می سازد، او ابتدا تأکید دارد که نور عین خودآگاهی و علم حضوری است و با توجه به مراتب مختلف تشکیکی موجودات، رابطه معرفتی آن ها را با استفاده از دو واژه اشراق و شهود تبیین می کند.

این مدرس فلسفه تصریح کرد: او می گوید معرفت موجودات به انوار مافوق خود به نحو شهود و مشاهده است، درحالیکه معرفت انوار عالی به موجودات پایین تر به نحو اشراق است. در اینجا، اشراق همان پرتوافکنی انوار عالی بر انوار سافل است، پس این نور و روشنایی حاصل از آن است که هم علت هستی اشیاء و هم علت شناخته شدن آن هاست و اینکه علت حقیقی همه، نوربخشی وجودی و معرفتی خداست.

پیام حکمت سهروردی



سلمانی ادامه داد: سخن گفتن از مکتب اشراق و نوآوری های سهروردی، اگرچه در این مقال نمی گنجد، اما پیامی که این حکمت برای دوستداران تفکر فلسفی و جستجوگران حقیقت دارد این است که دستیابی به حکمت راستین و معرفت حقیقی، چیزی نیست که صرفا با خواندن یک یا چند کتاب از فلاسفه بزرگ شرق و غرب به دست آید.

وی افزود: اگر بخواهیم صرفا با تکیه بر عقل، بر بیکران هستی احاطه معرفتی پیدا کنیم، قطعا در بسیاری امور دست ما از دامن حقیقت کوتاه خواهد بود.

این مدرس فلسفه تصریح کرد: نفس و قلبی که زنگار دنیادوستی و دنیاطلبی به خود گرفته، قطعا با پای چوبین استدلال به کنه حقیقت هستی چنگ نخواهد زد چراکه این پای چوبین به تعبیر مولانا سخت بی تمکین بوده و صاحب خود را در رسیدن به قله های رفیع معرفت یاری نخواهد کرد.

سلمانی ادامه داد: متأسفانه اکنون جریان حکمت و فلسفه به گونه ای پیش می رود که درصد زیادی از دانشجویان این حوزه به تعبیر خودشان از بد حادثه و قبولی اجباری در کنکور، وارد این رشته شده و انگیزه ای جز گذران عمر و دریافت دانشنامه ای صوری ندارند، این در حالی است که طالب حکمت، باید شرایط ویژه ای داشته باشد.

وی افزود: شیخ اشراق تأکید بسیار زیادی در این زمینه دارد تا جایی که صفای ضمیر، داشتن ذوق مخصوص، ریاضت، آشنایی با حکمت مشائی، سخت کوشی و پشتکار، داشتن راهنما و مرشد و از همه مهم تر لزوم تمسک به قرآن و هدایت های قرآن را از شروط اساسی برای کسب آمادگی برای فهم حکمت اشراق معرفی می کند و معتقد است که من آنچه را یاد گرفته ام از قرآن است و نیز می گوید هرگونه ادعایی که شاهدی از قرآن و سنت بر آن وجود نداشته باشد از درجه اعتبار ساقط است و از امور بیهوده به شمار می آید.

این مدرس فلسفه خاطرنشان کرد: روی پایبندی به همین اصول است که او در مقدمه حکمه الاشراق چنین می نویسد: «این کتاب من برای طالبان تأله و بحث است نه برای باحثی که در طلب تأله نیست …کمترین درجه خواننده این کتاب آن است که بارقه الهی بر او وارد شده باشد و در آن بارقه برای او ملکه شده باشد. اشراقیان بدون سوانح نوری امرشان انتظام نمی یابد، همان گونه که محسوسات را مشاهده و به برخی احوال آن یقین پیدا می کنیم مثل هیأت و غیر آن، همچنین اشیائی از روحانیات را مشاهده می کنیم و بنا را بر آن می نهیم و هر کس که راهش این نیست، از حکمت بهره ای نبرده و با شک ها گریبانگیر خواهد بود».



انتهای پیام