ایسنا/خراسان رضوی رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر مشهد گفت: مالکان زمین های نوار شمالی کمربند جنوبی یکی آستان قدس و دیگری دولت است که از بلندمرتبه سازی استقبال کردند و برای همین است که طرح های مربوط به آن مصوب شده وگرنه حتی اگر یک دانشجوی شهرسازی را هم بیاوریم و به او بگوییم که این زیر یک گسل است و این ساختمان های مرتفع در کریدور بصری شهر و کریدور باد شهر نیز هستند، قطعا همان دانشجو به ما می گوید که این مناطق قرمز هستند و نباید بارگزاری طبقات را انجام بدهیم.

محمدهادی مهدی نیا در نشست پرسش و پاسخ قرارگاه صیانت از ارتفاعات جنوبی مشهد که در محل ساختمان بسیج اساتید دانشگاه فردوسی برگزار شد، در خصوص کمربند جنوبی مشهد، اظهار کرد: موضوع کمربند جنوبی یک بحث وسیع تری در سند توسعه شهر دارد و تا به آن کلان موضوع نپردازیم نمی توانیم به بخشی از این پازل که کمربند جنوبی است بپردازیم.

وی ادامه داد: همان طور که هر کدام از ما یک شناسنامه داریم و هر ملکی سندی دارد، سند توسعه شهر هم طرح جامع و طرح تفصیلی است. برای شهرهای کوچک طرح هادی وجود دارد که ترکیبی از این دو طرح است. برای شهرهای بزرگ سند طرح جامع سندی است که در مقیاس یک به ۱۰هزار تنظیم می شود؛ یعنی کل شهر مشهد در یک کاغذ A۲ جا می شود. سند تفصیلی نیز به جزئیات می پرداز و مقیاس آن یک به ۲۰۰۰ است و در مقیاس محله و پلاک بررسی می کند. ما در شهر مشهد ۶۵۰ هزار پلاک و حدود ۳میلیون و ۳۰۰ هزار نفر جمعیت داریم.

رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر مشهد تصریح کرد: در طرح جامع به مسائل کلان شهر پرداخته می شود مانند محل فرودگاه و حضور یا عدم حضور آن، حضور یا عدم حضور پادگان در شهر، افزایش یا عدم افزایش پارک ها، حوزه های فعالیت و جمعیت شهر. این ها موضوعاتی است که در مقیاس کلان شهر به آنها پرداخته می شود. یکی از موضوعاتی که در طرح جامع به آن پرداخته می شود استخوان بندی شبکه راه های شهر است. در طرح تفصیلی بیشتر به جزئیات پرداخته می شود؛ بدین صورت که مثلا فلان پلاک چند طبقه باشد و طبقه چندم آن عقب نشینی جانبی داشته باشد یا نه، ارتفاع پیلوت و مسائلی از این دست را مدنظر دارد.

تصمیم گیری در خصوص کمربند جنوبی در سطح طرح جامع است

مهدی نیا در مورد سطح تصمیم گیری در خصوص کمربند جنوبی مشهد خاطرنشان کرد: مقیاس تصمیم گیری و مداخله در موضوع کمربند جنوبی شهر مشهد در سطح طرح جامع است. البته یادمان نرود که قانونگذار در قانون تاسیس شورای عالی معماری و شهرسازی و بعد در آیین نامه نحوه تصویب طرح های توسعه شهری گفته است که مشاوران طرح های تفصیلی به عنوان مثال اگر در فرایند کار خود به این مساله برسند که شهر می تواند جمعیت بیشتری از حد جمعیت طرح جامع را داشته باشد حال در این جا به مشاور طرح تفصیلی اختیار داده شده است که می تواند پیشنهاد بدهد که یکی از موارد اساسی طرح جامع تغییر کند منتهی منوط به اینکه مرجع تصویب طرح که کمیسیون ماده پنج است و بعد اگر مغایرت با طرح جامع باشد شورای عالی معماری و شهرسازی، آن را تصویب کند، اما این موارد استثنا است.

سه بار برای مشهد طرح جامع تهیه شده است

وی در مورد طرح جامع شهر مشهد عنوان کرد: طرح جامع سه بار برای مشهد تهیه شده است که اولین بار در سال ۴۸، ۴۹ آغاز می شود و توسط مهندسان مشاور خازنی انجام می گیرد. در مجموع طرح های جامع اولین بار در سال ۴۶ آغاز شد که اولین آن را برای بندر لنگه تهیه کردند. در مشهد اولین بار قرار بود تهیه طرح را به آقای بور بور بدهند اما بعدا به آقای خازنی دادند و ایشان هم کار را شروع کرد. در سال ۱۳۵۲ طرح جامع مشهد تصویب و ابلاغ می شود و به صورت سند در می آید. طرح خازنی جمعیت افق مشهد را تا سال ۱۳۷۰ یک میلیون و ۶۵۰ هزار نفر در نظر می گیرد و تمام اراضی جنوب را سبز می بیند.

رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر مشهد افزود: از طرف دیگر جهت توسعه شهر را به سمت غرب یعنی بلوار وکیل آباد و شمال غرب یعنی قاسم آباد می بیند و در عین حال می گوید که اراضی شمال و شمال شرق از آنجا که اراضی مستعد کشاورزی هستند نباید توسعه به آن سمت اتفاق بیفتد و کشاورزی باید حفظ شود. برای همین تقریبا از آنچه ما به آن بزرگراه بابانظر یا۱۰۰ متری می گوییم به سمت شرق همه را زمین کشاورزی در نظر می گیرد از جمله بعد از فرودگاه که امروزه مزرعه نمونه است.

در الگوی خازنی هسته مرکزی اطراف حرم حفظ می شد

مهدی نیا درمورد ساختار الگوی خازنی و شباهت آن با شهر بارسلون تاکید کرد: الگویی که آقای خازنی تهیه می کند مانند شهر بارسلون است، در بارسلون نیز هسته مرکزی شهر ثابت در نظر گرفته می شود و بعد از آن را شهر جدید بارسلون می گویند و آن هسته مرکزی را به صورت موزه ای حفظ می کند. خازنی نیز در مورد مشهد تقریبا چنین کاری را انجام داد و می گوید که هسته مرکزی اطراف حرم حفظ شود و باقی شهر جدید است کما اینکه در آن زمان به سجاد، فرامرز عباسی، زیباشهر و آزادشهر شهر جدید می گفتند، این مناطق را تفکیک کرده بودند و با آستان قدس به توافق رسیده بودند. در آن زمان تولیت آستان قدس و استاندار یکی بودند و دو سازمان نبودند و راحت می توانستند با یکدیگر توافق کنند. در مجموع در طرح خازنی بار توسعه در اطراف حرم گذاشته نشده است و جمعیت را به مناطقی برده بود که نه پتانسیل محیطی بالایی داشت و نه زمین های کشاورزی داشت.

وی در خصوص افزایش جمعیت پس از انقلاب و تاثیر آن بر طرح توسعه شهر مشهد گفت: طرح تفصیلی خازنی در سال ۵۸ مصوب می شود و در واقع ۶ سال طول می کشد و دفترچه طرح تفصیلی خازنی بسیار قوی است. اتفاقاتی که بعد از انقلاب اسلامی می افتد و سیاست تحدید جمعیت برداشته می شود به یکباره جمعیت وهمچنین مهاجرت از روستا به شهر افزایش پیدا می کند و تهران و مشهد و کرج رشد سرسام آوری دارند. در دهه ۵۵ تا ۶۵ رشد جمعیت مشهد ۳٫۹ درصد در سال است.

تحولات جمعیتی پس از انقلاب معادلات طرح خازنی را بهم زد

رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر مشهد اضافه کرد: خشت پایین طرح های توسعه شهری جمعیت است. تحولات جمعیتی دهه ۵۵ تا ۶۵ تمام معادلات طرح خازنی را بهم می زند. این موضوع هم در جهت توسعه شهر و هم در میزان جمعیت پذیری شهر و هم در زمینه سطوح سرانه مانند آموزش و پرورش، بهداشت و درمان و خدمات تاثیر گذاشت. مهمترین تحولی که اتفاق افتاد این بود که خازنی جمعیت را به سمت غرب و شمال غرب برد اما در نتیجه این تحولات، غالب جمعیت در شرق و شمال شرق مستقر شدند که تمام این جمعیت پشت خط محدوده شهر قرار گرفتند و برای همین به آن حاشیه نشینی می گویند؛ چراکه بیرون از شهر هستند.

مهدی نیا در مورد طرح جامع دوم مشهد گفت: دهه سال ۱۳۶۸ مدیریت شهری وقت وزارت متبوعه آن که وزارت مسکن و شهرسازی بوده است به این نتیجه می رسد که باید تجدیدنظری در این طرح کنند و این طرح دیگر پاسخگوی این تحولات نیست. مشاور مهرازان را برای طرح جامع دوم مشهد می گیرند. مشاور مهرازان مبنای پیش بینی جمعیتی را دهه ۵۵ تا ۶۵ می گیرد و می گوید که اگر در شهر مشهد ما سال ۱۳۷۰ پایه طرح را بگذاریم تا سال ۱۳۹۰ که ۲۰ سال باشد، جمعیت مشهد ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر می رسد و از آن جا که خشت اول جمعیت است، بنابراین تمام توسعه شهر بر اساس این جمعیت است پس خط محدوده شهر هم باید افزوده شود.

در طرح جامع دوم مشهد ارتفاعات جنوبی محدوده شهر در نظر گرفته می شوند

وی درمورد کاربری ارتفاعات جنوبی مشهد در طرح جامع دوم مشهد عنوان کرد: در طرح مهرازان تمام ارتفاعاتی که در طرح خازنی سبز و خارج از حریم به عنوان پتانسیل محیطی تفرجگاهی در نظر گرفته شده بود تا جایی که اکنون کمربند جنوبی است محدوده شهر در نظر گرفته می شود و برای این فاصله که خازنی طرح تفصیلی تهیه کرده بود تا جایی که کمربند جنوبی است به صورت موضعی در چهار منطقه ۱۳، ۱۴، ۱۵ و ۱۶ طرح های تفصیلی تهیه کرده بود. زکریا یک و دو، آبشار یک و دو و سیدی همه طرح هایی است که مهرازان به عنوان مشاور طرح جامع دوم برای فاصله نوار مانند فاصله طرح خازنی تا محدوده طرح مهرازان که کمربند جنوبی باشد تهیه کرده است.

رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر مشهد خاطرنشان کرد: قرار بر این بود که مهرازان نیز مانند خازنی بلافاصله بعد از مصوب کردن طرح جامع، طرح تفصیلی را هم مصوب کند اما افتراق نظر میان دستگاه ها آن قدر زیاد شده بود که هیچگاه به سراغ طرح تفصیلی یک پارچه برای مشهد نرفتند، بنابراین گفتند که خازنی را مبنا می گذاریم و هرجا که نداریم مهرازان طرح تهیه می کند از جمله الهیه و ناحیه بین محدوده طرح خازنی و مهرازان که مهرازان برای آن ها تکه تکه طرح تفصیلی تهیه می کند.

بلندمرتبه سازی در اراضی جنوبی برای گنجاندن جمعیت

مهدی نیا اضافه کرد: اتفاق دومی که می افتد این است که با توجه به پیش بینی جمعیت ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار نفری برای گنجاندن جمعیت در شهر، تصمیم می گیرد که در مناطقی که خود طراحی می کند ارتفاع و بلندمرتبه سازی را هم ببیند. در آن مقطع صاحبان زمین این محدوده ها خصوصا مناطق ۱۳، ۱۴، ۱۵ و ۱۶ و در واقع همان نوار شمالی کمربند جنوبی مشهد از این بلندمرتبه سازی استقبال می کنند.

وی افزود: مالکان این زمین ها یکی آستان قدس و دیگری دولت است و برای همین است که این طرح ها مصوب می شود وگرنه حتی اگر یک دانشجوی شهرسازی را هم بیاوریم و به او بگوییم که این زیر یک گسل است و این ساختمان های مرتفع در کریدور بصری شهر و کریدور باد شهر نیز هستند، قطعا همان دانشجو به ما می گوید که این مناطق قرمز هستند و نباید بارگزاری طبقات را انجام بدهیم، اما می بینیم که این اتفاقات افتاده است. این ها همان ساختمان هایی هستند که از فرایند دهه ۷۰ بیرون آمده است و همه مجوزهای قانونی را به نوعی دارند اما این در فضایی اتفاق افتاده است که پیش بینی جمعیت ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار نفری باشد.

رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر مشهد در خصوص تهیه طرح مجموعه شهری بیان کرد: در سال ۱۳۷۸ وزارت مسکن و شهرسازی گفت که اسناد توسعه شهری ما نقیصه دارد؛ چراکه علاوه بر طرح های جامع و تفصیلی به طرح های دیگر نیاز دارد. هر شهر که فقط خودش به تنهایی نیست که با بقیه شهرها کاری نداشته باشد؛ بنابراین گفته شد که طرح هایی به نام طرح های مجموعه شهری تهیه شود تا ببینیم ارتباط شهرها با یکدیگر به چه صورت می شود مهندسان مشاور فرنهاد آمد تا طرح مجموعه شهری مشهد را تهیه کند.

سیاست های تحدید جمعیت، پیش بینی های طرح جامع دوم را بهم زد

مهدی نیا افزود: از سال ۷۹ که مهندسان مشاور فرنهاد این کار را شروع کردند تا سال ۸۲ با سیاست های تحدید جمعیتی که دولت سازندگی از سال ۶۸ شروع کرد، رشد جمعیت ما از ۳٫۹ در دهه ۵۵-۶۵ به ۱٫۹در دهه ۶۵-۷۵رسید. بررسی هایی که انجام دادند دیدند که با پیش بینی های طرح مهرازان خیلی تفاوت دارد بر همین مبنا وزارت راه و شهرسازی به مهندسان مشاور فرنهاد دستور کار تهیه طرح جامع سوم مشهد را هم به آنها داد و از سال ۸۳ فرنهاد این کار را آغاز کرد. متاسفانه خیلی طولانی شد قرار بود در سال ۸۶ طرح جامع تمام شود و ظرف سه سال هم طرح تفصیلی تمام شود و یعنی در سال ۸۹ طرح تفصیلی برای تمام شهر داشته باشیم که انجام نشد.

وی عنوان کرد: با تمام کش و قوس های طرح جامع در سال ۹۴ فرنهاد خلع ید می شود و دیگر ما مشاور طرح جامع نداریم و در سال ۹۵ خود راه و شهرسازی طرح را تمام و در شورای عالی معماری و شهرسازی مصوب می کند و در سال ۹۵ به شهرداری ابلاغ می شود. شورای شهر چهارم زیر بار این طرح نمی رود و می گوید که این طرح با آنچه در استان در سال ۹۳ تهیه شده است خیلی متفاوت است و ۱۸۵، ۱۸۶ مورد افتراق در می آورد و نه شهردار وقت و نه شورا این طرح را که استانداری به شهرداری ابلاغ کرده بود به زیرمجموعه های خود ابلاغ نمی کند.

طرح جامع با وجود ایرادات در سال ۹۶ ابلاغ شد

رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر مشهد در مورد ابلاغ طرح جامع در شورای پنجم گفت: در سال ۹۶ که شورا تغییر می کند و ما آمدیم، شورا یک سیاستی را از استدلال های من پذیرفت و آن این بود که یک طرح ناقص بهتر از بی طرحی است و با وجود اینکه می دانیم این طرح مشکلات اساسی دارد بگذاریم ابلاغ شود و بگذاریم مشکلات آن را برطرف کنند. در سال ۹۶ طرح جامع ابلاغ شد و قرار شد ظرف ۶ ماه به سراغ طرح های تفصیلی برویم زمانی که به آن ها ورود کردیم دیدیم که افتراق زیادی میان راه و شهرسازی با مشاوران وجود دارد که این در همان افتراقات ۱۸۶ موردی است که با طرح جامع داشتند. بخش زیادی از وقت ما صرف این شده که کار را از مشاوران تحویل بگیریم و اکنون اولین آن مربوط به حوزه جنوب غرب متشکل از منطقه ۹ و ۱۱ شهرداری آمده است و در نهایت این طرح با ۱۳ سال تاخیر به صحن علنی شورا آمده است.

مهدی نیا خاطرنشان کرد: مشاور طرح تفصیلی دو رویکرد داشت؛ گفت که به لحاظ قانونی من باید طرح بالادست خودم را بپذیرم یعنی طرح جامع گفته است که کمربند جنوبی وجود دارد و من هم اگر قانونی رفتار کنم باید آن را بپذیرم. مشاور گفت که من سه منظر برای کمربند جنوبی در نظر می گیرم؛ از منظر زیست محیطی، ترافیکی و شهرسازی که منظور از شهرسازی، مدیریت زمین بود. از منظر ترافیکی گفت که از حوزه من بالاتر است؛ چراکه تنها ۱۲ کیلومتر آن در حوزه من است و ۱۵ کیلومتر آن در حوزه دیگر است و نه ابزار آن را دارم و نه از وظایف من است؛ بنابراین از نظر ترافیکی نمی توانم آن را رد کنم، اما از نظر محیط زیستی و مدیریت زمین اینجا از مناطقی است که حساسیت دارد که اگر در این جا ساخت و ساز انجام شود بر روی زیست بوم مشهد تاثیر می گذارد.

وی اضافه کرد: نظریه ای که اکنون مشاور دارد همین است که گفته است که این را من باید به عنوان طرح بالا دست بپذیرم. نظریه کمیسیون هم که نظریه مشترک است. شورای شهر طرح های جامع و تفصیلی را تایید می کند و کمیسیون ماده پنج طرح ها را تصویب می کند. زمانی که این طرح آمد از آنجا که ما تا کنون در نظام شورایی چنین تجربه ای نداشته ایم بنابراین گفتیم که با این طرح ها مانند یک طرح عادی برخورد می کنیم یعنی ظرف یک ماه بررسی می کنیم و نکاتی را که به نظرمان می آید بیان می کنیم مشاور اصلاح می کند و می فرستیم برای کمیسیون ماده پنج که همین اتفاق هم افتاده است. هرچه که به نوعی اختلافی بوده است ما به صورت نظریه در ۹ بند نوشته ایم.

رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر مشهد افزود: در این نظریه گفته می شود:«پس از بحث و تبادل نظر گسترده پیرامون مزایا و معایب بزرگراه جنوبی (کمربند جنوبی) در ساختار ترافیکی شهر مشهد در طرح جامع مصوب پیشنهاد مشاور محترم مبنی بر حفظ بزرگراه جنوبی مورد تاکید قرار گرفته است.» و در ادامه می گوید:« لازم به توضیح است با عنایت به اقدامات اخیر شهرداری در راستای خلق فضای اجتماعی در پهنه های جنوبی شهر موسوم به کوه پارک، انجام ارزیابی اثرات اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی ناشی از نقش ترافیکی محور در این بخش از شهر مورد تاکید قرار گرفته است.» این نظریه مشترک به صحن علنی می آید.

پیشنهاد حذف دیوارهای فیزیکی دانشگاه فردوسی یک چشم انداز است

مهدی نیا در مورد حذف دیوارهای فیزیکی دانشگاه ها تصریح کرد: این طرح به منظور استفاده از فضاهای باز و سبز دانشگاه فردوسی در راستای خلق فضاهای عمومی و اجتماعی و ارتقاء کیفیت محیط شهری به جهت هم پیوندی این مجموعه با عرصه شهر پیشنهاد حذف حصار فیزیکی دانشگاه فردوسی را پیشنهاد می کند. این مساله در خصوص پادگان ها و زندان هم پیگیری شده است و این نکته را باید در نظر داشت که شورا مقام تایید کننده است نه تصویب کننده برای همین پیشنهاد می دهد.

وی افزود: من به این مساله اشراف دارم که برای اجرای چنینی طرحی باید اقدامات فراوانی انجام شود، اما این مساله از منظر چشم اندازی است یعنی باید در این جهت حرکت کرد تا به این برسیم که شرایط اجتماعی ما به شکلی شود که دیگر فضای بیرون دانشگاه برای درون دانشگاه تهدید اجتماعی نباشد، فضای انتظامی پارک ما برای دانشگاه فردوسی فضای تهدیدی نباشد بنابراین این مساله از نوع چشم انداز است.

رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر مشهد خاطرنشان کرد: اینکه در برابر این مساله حساسیت ایجاد شده است خوب است؛ چراکه دانشگاه محل علم است و می تواند دغدغه های مختلف را در قالب کار پژوهشی، طرح های مختلف پژوهشی و پایان نامه ها کار و بررسی شود.

انتهای پیام