یک کارشناس دینی با اشاره به اینکه ۶ هزار روایت طبی داریم که ۵ هزار آن اصلا سندی ندارند، گفت: روایت مورد ادعا از نظر سندی بسیار ضعیف است و نسبت به صدور آن از امام کاظم (ع) تردید جدی وجود دارد.

به گزارش خبرنگار قرآن و فعالیت های دینی خبرگزاری فارس، این روزها که ویروس کرونا زندگی روزمره ما را مختل ساخته است و هر یک از ما به دنبال راهکاری مثمرثمر برای رهایی از این بلا هستیم. در این غوغایی که در فضای مجازی ایجاد شده است. صفحاتی را مشاهده می کنیم که سعی در القای اثربخشی نسخه مدنظر خودشان را دارند.

عده ای که خود را طرفدار طب اسلامی می دانند با باز ارسال نسخه تبریزیان از مدعیان طب اسلامی به عنوان داروی امام کاظم (ع) برای درمان کرونا تلاش می کنند بیش ترین بهره را از شرایط موجود ببرند. بر آن شدیم در گفت وگو با حجت الاسلام ابوالفضل توسلی زاده از کارشناسان دینی درباره صحت و سندیت روایت مدعای این گروه بپرسیم.

از وی این گونه پرسیدیم که آیا دستوری به نام داروی امام کاظم (ع)، برای پیشگیری و درمان کرونا، در روایات وارد شده است؟ آیا روایت مورد نظر سندیت دارد؟

پاسخ مشروح حجت الاسلام توسلی زاده را بخوانید:

۶ هزار روایت طبی داریم که ۵ هزار آن اصلا سندی ندارد

طب اسلامی مورد ادعای آقای شیخ عباس تبریزیان هم از جهت مبانی عقلی و منابع دینی و هم از جهت روشی با اشکالاتی مواجه است. زیرا از نظر معرفت شناسی دینی، حوزه طب با فقه متفاوت است. در طب نمی توانیم با تعبد بر روایات، رابطه بیماری و دارو را تشخیص دهیم، بلکه باید با برهان تجربی عمل کنیم و محتوای این روایات مورد آزمایش و تجربه علمی قرار گیرد تا صحت و اثربخشی آن معلوم شود.

حدود ۶ هزار روایت طبی داریم که ۵ هزار آن اصلا سندی ندارد. از هزار روایتی که سند دارند، تنها حدود ۳۰۰ موردش دارای سند صحیح است. این روایات صحیح السند نیز عموما درباره خواص خوراکی ها هستند و ربطی به تشخیص و درمان بیماری ها ندارند. (۱)

روایت مورد سؤال در کتاب طب الائمه (ع) نقل شده است. این کتاب، نوشته ۲ برادر به نام های عبدالله و حسین، فرزندان بسطام بن شاپور زیات نیشابوری از محدثان شیعی قرن چهارم هجری است. موضوع کتاب، روایاتی از ائمه (ع) درباره علم طب و فواید و مضرات مواد غذایی و بیان داروهای گیاهی و ادعیه است.

این کتاب، شامل ۴۰۹ حدیث است که در ۲۴۵ عنوان آمده و ذیل هر عنوان یک یا دو خبر نقل شده است. مطالب کتاب، در قالب روایت و غالبا با ذکر سلسله سند بیان شده، هر چند سندها چنین می نماید که برخی از واسطه ها و راویان در آن ها به طور کامل ذکر نشده و مؤلفان، سند خود را به راوی اصلی و معصوم نرسانده اند. (۲)

نجاشی از سند شناسان معروف شیعه درباره این کتاب می نویسد: «این کتاب فوائد و منافع بسیاری درباره خوراکی ها و منافع طبی آن ها و اوراد و ادعیه دارد». (۳)

روایت مورد سؤال، در فصلی به نام «فی صفة الحمی و طریق علاجه» (در صفت تب و راه علاج آن) با سه واسطه از امام رضا (ع) نقل شده که فرمودند: «موسی بن جعفر (ع) مریض شده بود، پزشکان را نزد حضرت آورده و هر طبیبی نسخه ای عجیب (و پیچیده) ارائه کرد. ایشان فرمودند: شما را به کجا می برند؟ به سرور و سید این داروها اکتفا کنید، «هلیله و رازیانه و شکر»، سه ماه قبل از تابستان، هر ماه سه بار و «هلیله و مصطکی و شکر» سه ماه قبل از زمستان، در هر ماه سه روز، هر روزی سه مرتبه. کسی که از این برنامه استفاده کند، مریض نمی شود مگر به مریضی مرگ» (۴)

روایت مورد ادعا از جهت سند بسیار ضعیف است

این روایت از جهت سند بسیار ضعیف است، زیرا در کتب رجالی درباره ۲ برادری که کتاب طب الائمه (ع) را نوشته اند (یعنی حسین و عبد الله نیشابوری)، هیچ گونه توثیقی بیان نشده است. یعنی علمای رجالی شیعه مانند نجاشی و شیخ طوسی، به وثاقت آن ها شهادت نداده اند. (۵) هر چند پدر (بسطام بن سابور) و عموهایشان، مورد توثیق نجاشی واقع شده اند. (۶)

«السری بن احمد بن السری و محمد بن یحیی الارمنی» افراد مجهول الهویه ای هستند که در هیچ کتاب رجالی از آن ها نامی به میان نیامده است و در هیچ منبع دیگری(غیر از این کتاب) از آن ها روایت نقل نشده است. (۷) مقصود از «محمد بن سنان» در این روایت، ابوجعفر زاهری است که نجاشی و شیخ طوسی او را به شدت تضعیف کرده اند. (۸)

در مورد برداشت هایی که از متن حدیث صورت گرفته هم اشکالات اساسی وجود دارد. اینکه امام کاظم (ع) به دلیل بیماری اطبا را به حضور بپذیرند و بعد خودشان نسخه بدهند، قابل قبول نیست و با شأن و مقام اخلاقی امام (ع) مناسبت ندارد.

مطلب دیگر اینکه در دروس آقای تبریزیان جزئیاتی از آداب مصرف این دارو بیان شده که معلوم نیست از کجای روایت استخراج شده؟ مثلا اینکه گفته است:

- همه به مقدار مساوی آسیاب شوند، به طوری که کمی زبر بماند و خیلی نرم نشود.

- هلیله سیاه منظور است. هر چقدر هم سیاه تر و ریزتر باشد، بهتر است.

- منظور از شکر، شکر سلیمانی است که یکبار صاف می شود و سرخ رنگ است.

- مقدار مصرف آن برای بزرگسال ها یک قاشق چای خوری و برای کودکان نصف قاشق چای خوری است.

- افرادی که سرما می خورند و بیمار می شوند، باید سه روز پشت سر هم بخورند و افرادی که برای پیش گیری مصرف می کنند هر ۱۰ روز یک بار مصرف کنند.

- اگر شب موقع خواب استفاده کنند بهتر است. دارو را بخورند و بخوابند. نباید تا یک ساعت بعد از خوردن دارو چیزی مصرف کرد.(۹)

مطالب بالا از این روایت ضعیف قابل برداشت نیست. اما برهان تجربی بر اساس آزمایش و آزمون و خطا می تواند جزئیات بیشتری را معلوم کند. مثلا اینکه این دارو چه اثراتی دارد؟ برای کدام نوع از امراض مفید است؟ مقدار مصرف آن چقدر باید باشد؟ بهترین زمان مصرف چه وقت است؟ مصرف آن برای چه گروه هایی توصیه نمی شود؟ مصرف آن چه عوارض جانبی دارد؟

در نتیجه این روایت از نظر سندی بسیار ضعیف است و نسبت به صدور آن از امام کاظم (ع) تردید جدی وجود دارد. جزئیاتی که آقای تبریزیان برای نحوه فراوری دارو و زمان و مقدار مصرف آن بیان می کند، از این روایت قابل برداشت نیست.

پی نوشت ها

۱- https://www.welayatnet.com/fa/news/۱۵۰۲۹۸

۲- https://w۵۷.ir/۴BV

۳- احمد بن علی نجاشی، رجال النجاشی، موسسة النشر الاسلامی، چ۶، قم، ۱۳۶۵ش، ص۳۹.

۴-عبدالله و حسین بن بسطام، طب الأئمة علیهم السلام، دار الشریف الرضی ، چ۲، قم، ۱۴۱۱ق، ص۵۰.

۵- ابن داود حلی، الرجال، دانشگاه تهران، چ۱، تهران، ۱۳۴۲ش، ص۱۹۹.

۶- احمد بن علی نجاشی، رجال النجاشی، ص۱۱۰.

۷- عبدالله مامقانی، تنقیح المقال فی علم الرجال، موسسة آل البیت (ع) لإحیاء التراث، چ۱، قم، ۱۴۳۱ق، ج۳۰، ص۱۹۴.- علی نمازی شاهرودی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ناشر: فرزند مولف، چ۱، تهران، ۱۴۱۴ق، ج۷، ص۳۶۳.

۸- نجاشی، رجال النجاشی، ص۳۲۸و ۴۲۵- شیخ طوسی، فهرست الطوسی، مکتبة المحقق الطباطبائی، چ۱، قم، ۱۴۲۰ق، ص۴۰۶- شیخ طوسی، رجال الطوسی، مؤسسة النشر الاسلامی، چ۳، قم، ۱۳۷۳ش، ص۳۶۴.

۹-http://www.eshia.ir/feqh/archive/text/tabrizian/teb۲/۹۴/۹۴۱۰۲۲/

انتهای پیام/