ایسنا/یزد هنرصنعت زیلوی میبد پس از چندین دهه فراموشی به همت مسئولان این شهرستان و استان یزد احیا و یک سال قبل در چنین ایامی، با نظر مثبت شورای جهانی صنایع دستی و با تایید روسای قاره ها به ثبت جهانی رسید و اینک مسئولان این شهر جهانی تلاش دارند ضمن تکمیل چرخه زیلو، با استاندادسازی آن محصولاتی فاخر و نفیس روانه بازارهای داخلی و خارجی کنند.

زیلو، زیراندازی با قدمتی بسیار است که چون تنها دست بافته ای است که تمام آن با گیاه تهیه می شود، از آن به عنوان فرش سلامت نیز یاد می کنند.

گفته می شود قرن ها قبل از اسلام نیز بافت زیلو رایج و یکی از کاربردهای رایج آن مفروش کردن امکان مذهبی بوده و به علت خنکی در فصل تابستان بسیار مورد استفاده قرار می گرفته است.

یکی از مهم ترین مراکز تولید این زیرانداز شهر میبد در استان یزد است که حتی قدیمی ترین زیلوی بافته شده را نیز به همین منطقه نسبت می دهند.

پنجم آذرماه ۱۳۹۷، بعد تلاشی دو ساله این هنرصنعت که چندین دهه به فراموشی سپرده شده بود، به دلیل ظرفیتهای موجود و خلاقیت و نبوغ در بافت آن، از سوی شورای جهانی صنایع دستی به ثبت رسید تا ایران با هشت شهر و دو روستا در مقام اول جهان از لحاظ ثبت شهرها و روستاهای جهانی صنایع دستی قرار گیرد.

خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) در یک سالگی این رویداد بین المللی برخی از مسئولان و متولیان این حوزه را در دفتر یزد گردهم آورده تا از اتفاقاتی که پس از این جهانی شدن در میبد روی داده، جویا شود.

اختصاص ۵٫۵ میلیارد تومان برای توسعه زیلوبافی

«علیرضا ابوالحسنی» معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی فرماندار میبد که مسئولیت کارگروهی در این رابطه را برعهده دارد، با اشاره به تلاش هایی که برای ثبت پرونده ثبت میبد به عنوان شهر جهانی زیلو انجام شد، تصریح میکند: به دنبال پیگیری ها و مکاتباتی که از چند سال قبل انجام شده بود، نهایتا این پرونده ثبت جهانی در دستور کار ارزیابان یونسکو قرار گرفت.

وی اضافه میکند: بلافاصله در این رابطه کارگروهی متشکل از میراث فرهنگی، شهرداری و شورای شهر و دستگاه های مرتبط با مسئولیت معاونت سیاسی، امنیتی و اجتماعی فرمانداری میبد تشکیل و مقرر شد که تمام مباحث مربوط به زیلو در قالب این کارگروه مطرح و مصوب شود.

این مسئول از این کارگروه به عنوان یکی از پرکارترین و فعالیتترین کارگروه های شهرستان میبد یاد میکند و می گوید:استمرار جلسات کارگروه شرط اصلی فرماندار محترم شهرستان برای تشکیل آن بود که خوشبختانه تاکنون چنین بوده و تا هفته گذشته شاهد برگزاری ۱۷ جلسه این کارگروه بودهایم.

وی از اقدامات مورد بررسی و اجرا در این کارگروه قبل از ثبت جهانی زیلو را فراهم کردن شرایط لازم برای بازدید ارزیابان یونسکو با توجه به تجربیات دیگر شهرهای جهانی ذکر و خاطرنشان می کند: البته این اقدامات نیز بسیار فراتر از انتظار ارزیابان بود و به ویژه در رابطه با موزه زیلو و احیای کارگاههای متروکه منجر به تعجب و توجه ارزیابان بونسکو شد.

وی با اشاره به برگزاری جشن باشکوه جهانی شدن زیلو در هتل کریاس میبد پس از نظر مثبت ارزیابان و معرفی میبد به عنوان شهر جهانی زیلو، اظهار میکند: به دنبال این رویداد مهم بالغ بر ۵٫۵ میلیارد تومان اعتبار از سوی بانک کارآفرینی امید برای توسعه و ترویج زیلوبافی در شهرستان اختصاص یافت که در این باره تاکنون ۷۰ مورد درخواست اختصاصی زیلو با نیاز به سرمایهگذاری ۷۵۰ میلیون تومان در کارگروه مورد بررسی قرار گرفته که ۵۰۰ میلیون تومان آن پرداخت و مابقی در حال اقدام است.

تلاش برای استانداردسازی و کیفیسازی زیلو

ابوالحسنی با بیان این که در یک سال گذشته نزدیک به ۱۵ کارگاه حجمی زیلوبافی در شهرستان ایجاد شده است، از برگزاری نمایشگاه منطقه ای صنایع دستی با حضور هندمندان کشوری در سالن ورزشی شهدای میبد به عنوان دیگر اقدامات صورت گرفته پس از جهانی شدن یاد می کند.

وی با اشاره به این که برگزاری ورکشاپ ها و نمایشگاهها مختص زیلو یکی از شرایط جهانی شدن زیلو بود، از برگزاری کارگاه های ترویج زیلوبافی، برگزاری ورکشاپ طرح و نقش زیلو در کاروانسرای شاه عباسی میبد، برپایی کارگاه زیلوبافی در مدرسه، دو کارگاه رنگرزی گیاهی برای زیلو و برگزاری نشست هم اندیشی با استادکاران این هنرصنعت در این مدت خبر میدهد.

معاون فرماندار میبد همچنین از مستندسازی، تهیه شناسنامه زیلو و زیلوبافان، حمایت از دانشجویان رشته زیلوبافی، تلاش برای تکمیل چرخه زیلو و تلاش برای استانداردسازی و کیفیسازی زیلو با همکاری خوشه زیلو و بخش دانشگاهی به عنوان اقدامات صورت گرفته در طول یکسال گذشته یاد میکند.

وی از همکاریهای شهرداری در جریان ثبت جهانی زیلو و پس از آن تقدیر میکند و میگوید: از اقدامات ترویجی در مورد این هنرصنعت، استفاده از طرح ها و نمادهای زیلو در سربرگ ادارات بود که در این باره شهرداری از دستگاههای پیشرو بود.

ابوالحسنی ثبت نام ۱۰۰ نفر از هنرمندان زیلوباف در سامانه طراحی شده توسط خوشه، واگذاری صدور تمام مجوزهای مربوط به فعالیت در این هنرصنعت به اداره میراث فرهنگی، صدور پروانه زیلوبافی برای ۸۰ نفر و صدور پروانههای کارگاهی زیلوبافی برای ۱۳ نفر و صدور کارت شناسایی برای ۳۵ زیلوباف را هم از اقدامات صورت گرفته پس از ثبت جهانی این هنرصنعت ذکر میکند.

وی همچنین از ثبت جغرافیایی زیلو خبر میدهد و اعلام میکند: در این مدت ۴۰ دستگاه دار زیلوبافی تهیه و به صورت امانی به علاقمندان به زیلوبافی تحویل داده شد، ضمن این که رشته زیلوبافی نیز در دانشکده علمی کاربردی شهرستان راه اندازی شد.

زیباسازی بصری شهر جهانی میبد با المانهای زیلو

«علیرضا نقوی» شهردار میبد نیز از میبد به عنوان یکی از ۳۸ شهر جهانی دنیا در حوزه صنایع دستی یاد میکند و میگوید: این رویداد با همکاری و همت همگانی به ویژه حمایت خود فعالان و هنرمندان زیلوباف اتفاق افتاد و اگر این حمایت ها نبود شاید این هنر و میراث گرانبهای ۱۴۰۰ ساله را امروز در اختیار نداشتیم.

وی یکی از اولین اقدامات شهرداری میبد پس از جهانی شدن را مربوط به نوروز ۹۸ میخواند و تصریح میکند: سعی شد با طراحی، تهیه و نصب المان ها و نگاره های مرتبط با زیلو، علاوه بر حفظ شان این هنرصنعت در راستای معرفی هر چه بیشتر آن به میهمانان نوروزی گام برداریم.

وی اضافه میکند: همچنین در حوزه مبلمان شهری میبد نیز پس از ثبت جهانی در طرح های عمرانی شهری از نمادهای مرتبط با زیلو بهره گرفته شد که از آن جمله می توان به خط کشی برخی معابر، طراحی نیمکت های پارک های شهر، جعبه های گل سطح شهر، نامگذاری یک میدان به نام زیلو و نصب یک المان ویژه در یکی از میدان های سطح شهر اشاره کرد.

شهردار میبد با اشاره به انجام تبلیغات رایگان شهری برنامههای مناسبتی مرتبط با زیلو، از در حال آماده بودن تابلوهای ورودی شهر میبد با نقش و نمایههای مرتبط با زیلو نیز خبر میدهد.

وی با بیان این که شهرداری علاوه بر این اقدامات به عنوان یک نهاد خدماتی و اجتماعی تلاش کرده تا در همه برنامه های شهرستان در رابطه با زیلو همکاری داشته است، تاکید کرد: در یک سال گذشته بیش از ۷۵ تا ۸۰ دار زیلو از طریق کارگروه در شهرستان برپا شده ولی باید استانداردسازی و علمی کردن زیلو نیز مورد توجه قرار گیرد چرا که موضوع مهم در این مقوله عرضه مناسب زیلو است.

عرضه مناسب حلقه مفقوده معرفی زیلو به جهانیان

نقوی با اشاره به این نکته حائز اهمیت که بسیاری از مردم هنوز آنچنان که باید با این هنرصنعت ارزشمند آشنا نیستند، میگوید: به نظر می آید که باید با تقویت عرضه آن، بیش از پیش زیلو را به مردم کشورمان و جهانیان معرفی کنیم چرا که اگر عرضه این هنرصنعت رونق یابد، هنرمندان این بخش نیز به سمت توسعه محصولاتشان و خلق آثار فاخر و نفیس گام برخواهند داشت.

وی حرکت به این سو را نیازمند اهتمام بیشتر مسئولان به استقبال و حمایت از آثار فاخر و تلاش هنرمندان برای خلق آثاری متفاوت به لحاظ نفیس بودن میداند و معتقد است که این مهم از طریق آموزش هنرمندان برای سوق دادن آنها به سمت کیفی سازی و استانداردسازی محصولاتشان دست یافتنی خواهد بود.

این مسئول یکی دیگر از ضعف های این حوزه و بسیاری از محصولات صنایع دستی و حتی برخی محصولات غذایی مانند زعفران در کشورمان را در رابطه با نبود بسته بندی مناسب ذکر میکند و اهتمام مسئولان برای برنامه ریزی در این رابطه را ضروری میداند.

وی از اجلاس اخیر شهرهای جهانی صنایع دستی در کشورهای چین و مالزی با حضور شهرداران شهرهای جهانی کشورمان نیز یاد میکند و میگوید: نبود تعامل و هم افزایی بین شهرهای جهانی یکی دیگر از ضعف ها در این حوزه است که در همین راستا درصددیم نخستین نشست شهرهای جهانی صنایع دستی در کشورمان را به میزبانی شهر جهانی میبد برگزار کنیم.

توسعه ارتباطات شهر جهانی زیلو با خواهرخواندگیها

نقوی همچنین از تلاش برای انعقاد پیمان خواهر خواندگی بین میبد و دیگر شهرهای جهانی در جهت معرفی هر بیشتر صنایع دستی این شهرستان به ویژه زیلو خبر میدهد و اظهار میکند: پیمان خواهر خواندگی بسیاری از محدودیت های ارتباطاتی و تجاری بین شهرها را از میان برمی دارد.

وی با اشاره به حضور مسلمانان در برخی شهرهای جهانی، عنوان میکند: می توان با بسط این هنر صنعت نه تنها مساجد کشورمان بلکه مساجد این کشورها را با این فرس سلامتی مفروش کرد.

شهردار نکته حائز اهمیت دیگر را آشنایی کودکان و نسل جدید با این هنر صنعت بیان و اضافه میکند: خوشبختانه در این باره گامهای مثبتی در شهرستان میبد برداشته شده ولی باید با همکاری آموزش و پرورش شهرستان در قالب مصوبه کارگروه، ساعات ویژهای برای دانش آموزان جهت آموزش زیلو منظور شود چرا که تنها با کتاب و به صورت تئوری نمی توان استمرار این هنر را شاهد بود.

وی بر لزوم تدوین برنامه راهبردی ویژهای برای آینده زیلو تاکید و تصریح میکند: در این برنامه باید فعالیت سالانه این حوزه مشخص شود تا همزمان با تولید با کیفیت زیلو، در موضوعات تربیت نیروی متخصص و عرضه خوب تولیدات این بخش موفق عمل کنیم.

وی حضور در نمایشگاه های صنایع دستی ملی و بین المللی را در معرفی و ترویج هنر صنعت زیلو موثر و حیاتی میداند و تاکید کرد: البته تمام این اقدامات نیازمند مستندسازی است چرا که در این رابطه نیز یکسری ضعف ها مشاهده می شود که لازم است در کارگروه زیلوی شهرستان مورد اهتمام قرار گیرد.

پیشینه بزرگ تاریخی پشتوانه محکم تکنولوژی زیلو

«محمدرضا دهقانی» معاون فرهنگی جهاددانشگاهی یزد و عامل توسعه خوشه زیلو نیز با بیان این که امتیازی که به شهر میبد داده شد برخواسته از هویت فرهنگی تاریخی این سرزمین است، اظهار میکند: قطعا پیشینه ای بزرگ و تاریخی پشت این هنرصنعت است که همچنان تکنولوژی بافت آن در عصر کنونی بینظیر باقی مانده است.

وی با اشاره به آغاز فعالیت خوشه زیلو تنها قریب شش روز پس از ثبت جهانی این هنرصنعت، بیان میکند: برنامههای زیادی در قالب سه چشم انداز برای افق ۱۴۰۴ این هنرصنعت تدارک و برنامهریزی شد که شامل «افزایش بهرهوری تولید بر پایه بهبود مکانیزم بافت»، «توسعه کمی و کیفی منابع انسانی بر پایه ارتقای مهارتی» و «توسعه بازار بر پایه برندسازی و بهبود فرآیندهای توزیع و فروش» است.

دهقانی از جمله اقدامات صورت گرفته در این راستا به راهاندازی دفتر خوشه در یزد و میبد، برگزاری جلسات متعدد با فعالان و مسئولان مرتبط با زیلو، برگزاری اولین گردهمایی هنرمندان زیلو، تهیه بروشورهایی جهت معرفی خوشه و هنر زیلوبافی، برگزاری تورهای صنعتی برای هنرمندان زیلوباف با هدف آشنایی آنها با هنرمندان دیگر استان های کشور و برگزاری کارگاه های آموزشی راهنمایان گردشگری برای ایام نوروز در مورد زیلو، اشاره میکند.

وی همچنین از تهیه بانک اطلاعات زیلوبافان میبدی و ثبت موقعیت مکانی آنها با هدف تهیه اطلس فعالان زیلوبافان، سازماندهی مراکز آموزش زیلوبافی در قالب کمیته آموزش زیلو، برگزاری اولین دوره تربیت مربی برای ۲۳ نفر از متقاضیان و حمایت مالی از کارگاه های آموزشی در صورت رعایت اصول بافت نیز در همین راستا خبر میدهد.

دهقانی برگزاری دوره سرکار زیلو(پشتیبانان بافندگان زیلو) برای اولین بار، برگزاری کارگاههای آموزش تجارت الکترونیک و نوآوری در زیلوبافی، مطالعه مشکلات جسمی و حرکتی ۷۰ نفر از زیلوبافان و ارائه خدمات آزمایشی طب کار و برگزاری جلسات مشاوره پزشکی برای زیلوبافان را نیز از دیگر این فعالیتها برمیشمارد.

وی در ادامه از بررسی مشکلات دستگاه های بافت زیلوی امروزی و تلاش برای طراحی یک دستگاه استاندارد زیلوبافی خبر میدهد و میگوید: کمیته کیفی بافت زیلو نیز راه اندازی شد که خروجی آن تدوین معیارهای زیلوی استاندارد و با کیفیت است.

عامل توسعه خوشه زیلوی میبد حضور در نمایشگاه های متعدد صنایع دستی در شهرهای مختلف کشورمان و راهاندازی کمیته بازار در راستای توسعه بازاریابی و عرضه مطلوب تولیدات این هنرصنعت را نیز یادآور میشود و در ادامه ابراز امیدواری میکند: روند فعالیت های صورت گرفته در جهت ترویج و معرفی هنرصنعت زیلوبافی با هم افزایی بیشتر بین تمام دستگاه های ذیربط تداوم یابد.

راه اندازی دبیرخانه شهر جهانی زیلو در میبد

«محمدرضا دهقان مهرجردی» معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد نیز در این میزگرد پروسه ثبت جهانی زیلو به دلیل رساندن تعداد کارگاه های زیلو به حدنصاب و اختصاص بخشی از اشتغال شهرستان به این حوزه را زمانبر و قریب دو سال بیان میکند که خوشبختانه با کمک مسئولان شهرستان و تشکل ها به خوبی محقق شد.

وی میگوید: در حال حاضر حدود ۲۰ کارگاه به صورت متمرکز فعالیت دارند و برخی نیز در قالب مشاغل خانگی پس از طی آموزش های مورد نیاز فعالیت دارند.

وی ادامه میدهد: در بحث آموزش نیز چند مرکز آموزشی زیر نظر صنایع دستی استان در حال فعالیت است و با هماهنگی خوشه زیلو در تلاش برای استاندادسازی این آموزش ها و کیفی سازی تولیدات به همت خوشه زیلو و جهاددانشگاهی هستیم.

دهقان مهرجردی عنوان میکند: در راستای توسعه و ترویج زیلوبافی در شهرستان چند پشتیبان را برای فعالیت های این حوزه در میبد فعال کردیم که از مهمترین آنها استفاده از توان فنی فعالان این هنرصنعت برای آموزش های استاد شاگردی در روستاهای میبد و حتی خرید زیلو بود که هر چند در گذشته وجود داشته ولی مجدد به روش نوین احیا شده است.

وی معتقد است که وجه شهری شهرستان میبد نیز پس از ثبت جهانی زیلو تغییر قابل توجهی داشت به نحوی که با نصب المان ها و نگارههای مرتبط با زیلو از سوی شهرداری در زیباسازی بصری شهر به خوبی بهره گرفته شده و در این حوزه میبد را الگویی برای سایر شهرها تبدیل کرده است.

به گفته معاون صنایع دستی استان، قرار است به دنبال شکلگیری وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، دبیرخانه شهرهای جهانی با ساز و کار مناسبی به صورت شبکه در مباحث آموزش، تجاری سازی و برندسازی صنایع دستی این شهرها در کشورمان فعالیت خود را آغاز کند که میبد نیز به عنوان دبیرخانه شهر زیلو فعالیت خواهد کرد تا ارتباطات آن با هنرمندان بین المللی تقویت شود.

غرفه ثابت زیلوی میبد در تمام نمایشگاههای صنایع دستی

دهقان مهرجردی در مورد سیاستهای آتی میراث فرهنگی استان در رابطه با این هنرصنعت جهانی نیز میگوید: سعی داریم با برگزاری جلسات مداوم از موازی کاری دستگاه های مربوطه در حوزه زیلو جلوگیری کنیم.

وی اضافه میکند: همچنین با هم افزایی در این خصوص در نظر داریم به پیشنهاد شهرداری میبد میزبان شهرداران شهرهای جهانی صنایع دستی ایران در میبد باشیم .

وی با بیان این که نمایشگاهها پتانسیلهای خوبی برای معرفی بیشتر زیلو هستند، اعلام میکند: در این رابطه در تمام نمایشگاهها، غرفه ثابتی را برای این هنرصنعت در نظر گرفته ایم که قرار است با همکاری شهرداری با یک الگو و برند و طراحی خاص و جذابی در این نمایشگاهها حضور یابیم.

این مسئول با اشاره به برخی نوآوریهای جدید در این هنرصنعت مانند استفاده از مواد اولیه ارگانیک و سبز برای تامین مواد اولیه سالم تر و بهره گیری از رنگرزی گیاهی برای تواید متفاوت و مشتری پسند، از امادگی صنایع دستی استان برای حمایت تسهیلاتی از این قبیل ایدهها خبر میدهد.

ایجاد بازارچه دائمی عرضه صنایع دستی در میبد

نقوی شهردار میبد در بخشی از سخنانش به عنوان برنامههای آتی شهرداری در مورد زیلو میگوید: معرفی و عرضه زیلو مهمترین برنامه در این خصوص است که قطعا با همکاری مسئولان شهرستان و کشوری سعی در سرعت دادن به آن هستیم.

وی ادامه میدهد: در همین راستا تلاش داریم که هر چه زودتر بازارچه دائمی صنایع دستی شهرستان از جمله زیلو را در مسیر گردشگری نارین قلعه تا کاروانسرای شاه عباسی راه اندازی کنیم.

شهردار اضافه میکند: البته امیدواریم که رسانه ها نیز در جهت معرفی این هنرصنعت جهانی به مدد مسئولان شهرستان بیایند که در این رابطه نیز برنامه هایی داریم تا با کمک پتانسیل رسانه ملی، شهرستان میبد نه فقط در مسیر گردشگری باشد بلکه به عنوان هدف و مقصد گردشگری برای گردشگران معرفی و محقق شود.

پیشنهاد راهاندازی پاتوقهای بافندگان زیلو در میبد

دهقانی عامل خوشه زیلو نیز با بیان این که خوشه زیلو طبق برنامه، سال اول را به عنوان سال اعتمادسازی و حساس سازی در نظر گرفته بود، عنوان میکند: از سال دوم بحث کیفیت و تولید و در کنار آن بازاریابی و فروش را در دستور کار خوشه داریم.

وی تهیه و تدوین برنامه جامع راهبردی برای تعیین وظایف همه دستگاههای مرتبط به زیلو را پیشنهاد میکند و میگوید: البته ایجاد فروشگاهی مشترک برای زیلوبافان میبدی در شهرهای یزد و میبد برای عرضه محصولات فاخر و استاندارد و راهاندازی پاتوقهای زیلوبافان نیز میتواند در ترویج فرهنگ زیلو و زیلوبافی بسیار موثر واقع شود.

انتهای پیام