بسم الله الرحمن الرحیم

با سلام

شرحی بر انشراح سوره انسان کتاب قرآن

(خداوند مالک و روشنگر و هدایتگر دینِ انسانها می باشد)

سوره ۷۶: الإنسان - جزء ۲۹ - ترجمه مکارم شیرازی

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

به نام خداوند رحمتگر مهربان

هَلْ أَتَى عَلَى الْإِنْسَانِ حِينٌ مِنَ الدَّهْرِ لَمْ يَكُنْ شَيْئًا مَذْكُورًا ﴿۱﴾ آيا چنين نيست كه زماني طولاني بر انسان گذشت كه چيز قابل ذكري نبود؟! (۱)

إِنَّا خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ نُطْفَةٍ أَمْشَاجٍ نَبْتَلِيهِ فَجَعَلْنَاهُ سَمِيعًا بَصِيرًا ﴿۲﴾ ما انسان را از نطفه مختلطي آفريديم، و او را مي‏آزمائيم (لذا) او را شنوا و بينا قرار داديم. (۲)

إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا وَإِمَّا كَفُورًا ﴿۳﴾ ما راه را به او نشان داديم، خواه شاكر باشد (و پذيرا گردد) يا كفران كند. (۳)

إِنَّا أَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ سَلَاسِلَ وَأَغْلَالًا وَسَعِيرًا ﴿۴﴾ ما براي كافران زنجيرها و غلها و شعله‏ هاي سوزان آماده كرده‏ ايم. (۴)

إِنَّ الْأَبْرَارَ يَشْرَبُونَ مِنْ كَأْسٍ كَانَ مِزَاجُهَا كَافُورًا ﴿۵﴾ ابرار (نيكان) از جامي مي‏نوشند كه با عطر خوشي آميخته است. (۵)

عَيْنًا يَشْرَبُ بِهَا عِبَادُ اللَّهِ يُفَجِّرُونَهَا تَفْجِيرًا ﴿۶﴾ از چشمه‏ اي كه بندگان خاص خدا از آن مي‏نوشند، و از هر جا بخواهند آنرا جاري مي‏سازند! (۶)

يُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَيَخَافُونَ يَوْمًا كَانَ شَرُّهُ مُسْتَطِيرًا ﴿۷﴾ آنها به نذر خود وفا مي‏كنند، و از روزي كه عذابش گسترده است مي‏ترسند. (۷)

وَيُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِينًا وَيَتِيمًا وَأَسِيرًا ﴿۸﴾ و غذاي (خود) را با اينكه به آن علاقه (و نياز) دارند به مسكين و يتيم و اسير مي‏دهند. (۸)

إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِيدُ مِنْكُمْ جَزَاءً وَلَا شُكُورًا ﴿۹﴾ (و مي‏گويند) ما شما را براي خدا اطعام مي‏كنيم و، هيچ پاداش و تشكري از شما نمي‏خواهيم. (۹)

إِنَّا نَخَافُ مِنْ رَبِّنَا يَوْمًا عَبُوسًا قَمْطَرِيرًا ﴿۱۰﴾ ما از پروردگارمان خائفيم در آن روز كه عبوس و شديد است. (۱۰)

فَوَقَاهُمُ اللَّهُ شَرَّ ذَلِكَ الْيَوْمِ وَلَقَّاهُمْ نَضْرَةً وَسُرُورًا ﴿۱۱﴾ از اين رو خداوند آنها را از شر آن روز نگه مي‏دارد و از آنها استقبال مي‏كند در حالي كه شادمان و مسرورند. (۱۱)

وَجَزَاهُمْ بِمَا صَبَرُوا جَنَّةً وَحَرِيرًا ﴿۱۲﴾ خداوند در برابر شكيبائي آنان، بهشت و لباسهاي حرير بهشتي را به آنها پاداش مي‏دهد. (۱۲)

مُتَّكِئِينَ فِيهَا عَلَى الْأَرَائِكِ لَا يَرَوْنَ فِيهَا شَمْسًا وَلَا زَمْهَرِيرًا ﴿۱۳﴾ اين در حالي است كه بر تختهاي زيبا تكيه كرده‏ اند، نه آفتاب را در آنجا مي‏بينند، نه سرما را. (۱۳)

وَدَانِيَةً عَلَيْهِمْ ظِلَالُهَا وَذُلِّلَتْ قُطُوفُهَا تَذْلِيلًا ﴿۱۴﴾ و در حالي است كه سايه‏ هاي آن (درختان بهشتي) بر آنها فرو افتاده، و چيدن ميوه‏ هايش بسيار آسان است. (۱۴)

وَيُطَافُ عَلَيْهِمْ بِآنِيَةٍ مِنْ فِضَّةٍ وَأَكْوَابٍ كَانَتْ قَوَارِيرَا ﴿۱۵﴾ و در گرداگرد آنها ظرفهائي از نقره، و قدحهائي بلورين مي‏گردانند (مملو از بهترين غذاها و نوشيدني ها) (۱۵)

قَوَارِيرَ مِنْ فِضَّةٍ قَدَّرُوهَا تَقْدِيرًا ﴿۱۶﴾ ظرفهاي بلوريني از نقره! كه آنها را به اندازه لازم آماده كرده‏ اند. (۱۶)

وَيُسْقَوْنَ فِيهَا كَأْسًا كَانَ مِزَاجُهَا زَنْجَبِيلًا ﴿۱۷﴾ و در آنجا از جامهائي سيراب مي‏شوند كه لبريز از شراب طهوري است كه با زنجبيل آميخته است. (۱۷)

عَيْنًا فِيهَا تُسَمَّى سَلْسَبِيلًا ﴿۱۸﴾ از چشمه‏ اي در بهشت كه نامش سلسبيل است. (۱۸)

وَيَطُوفُ عَلَيْهِمْ وِلْدَانٌ مُخَلَّدُونَ إِذَا رَأَيْتَهُمْ حَسِبْتَهُمْ لُؤْلُؤًا مَنْثُورًا ﴿۱۹﴾ و بر گرد آنها نوجواناني جاوداني (براي پذيرائي) مي‏گردند كه هر گاه آنها را ببيني گمان مي‏كني مرواريد پراكنده‏ اند! (۱۹)

وَإِذَا رَأَيْتَ ثَمَّ رَأَيْتَ نَعِيمًا وَمُلْكًا كَبِيرًا ﴿۲۰﴾ و هنگامي كه آنجا را ببيني نعمتها و ملك عظيمي را مي‏بيني! (۲۰)

عَالِيَهُمْ ثِيَابُ سُنْدُسٍ خُضْرٌ وَإِسْتَبْرَقٌ وَحُلُّوا أَسَاوِرَ مِنْ فِضَّةٍ وَسَقَاهُمْ رَبُّهُمْ شَرَابًا طَهُورًا ﴿۲۱﴾ بر اندام آنها (بهشتيان) لباسهائي است از حرير نازك سبز رنگ، و از ديباي ضخيم و با دستبندهائي از نقره تزيين شده‏ اند، و پروردگارشان شراب طهور به آنها مي‏نوشاند! (۲۱)

إِنَّ هَذَا كَانَ لَكُمْ جَزَاءً وَكَانَ سَعْيُكُمْ مَشْكُورًا ﴿۲۲﴾ اين جزاي شما است و سعي و تلاش شما مورد قدرداني است. (۲۲)

إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ تَنْزِيلًا ﴿۲۳﴾ مسلما ما قرآن را بر تو نازل كرديم. (۲۳)

فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ وَلَا تُطِعْ مِنْهُمْ آثِمًا أَوْ كَفُورًا ﴿۲۴﴾ پس در (تبليغ و اجراي) حكم پروردگارت شكيبا باش، و از هيچ گنهكار و كافري از آنان اطاعت مكن. (۲۴)

وَاذْكُرِ اسْمَ رَبِّكَ بُكْرَةً وَأَصِيلًا ﴿۲۵﴾ و نام پروردگارت را هر صبح و شام به ياد آور. (۲۵)

وَمِنَ اللَّيْلِ فَاسْجُدْ لَهُ وَسَبِّحْهُ لَيْلًا طَوِيلًا ﴿۲۶﴾ و در شبانگاه براي او سجده كن، و مقداري طولاني از شب، او را تسبيح گوي. (۲۶)

إِنَّ هَؤُلَاءِ يُحِبُّونَ الْعَاجِلَةَ وَيَذَرُونَ وَرَاءَهُمْ يَوْمًا ثَقِيلًا ﴿۲۷﴾ آنها زندگي زودگذر دنيا را دوست دارند در حالي كه پشت سر خود روز سخت و سنگيني را رها مي‏كنند. (۲۷)

نَحْنُ خَلَقْنَاهُمْ وَشَدَدْنَا أَسْرَهُمْ وَإِذَا شِئْنَا بَدَّلْنَا أَمْثَالَهُمْ تَبْدِيلًا ﴿۲۸﴾ ما آنها را آفريديم و پيوندهاي وجودشان را محكم كرديم، و هر زمان بخواهيم جاي آنان را به گروه ديگري مي‏دهيم. (۲۸)

إِنَّ هَذِهِ تَذْكِرَةٌ فَمَنْ شَاءَ اتَّخَذَ إِلَى رَبِّهِ سَبِيلًا ﴿۲۹﴾ اين يك تذكر و ياد آوري است و هر كس بخواهد (با استفاده از آن) راهي به سوي پروردگارش انتخاب مي‏كند. (۲۹)

وَمَا تَشَاءُونَ إِلَّا أَنْ يَشَاءَ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيمًا حَكِيمًا ﴿۳۰﴾ و شما چيزي را نمي‏خواهيد مگر اينكه خدا بخواهد، خداوند عالم و حكيم است. (۳۰)

يُدْخِلُ مَنْ يَشَاءُ فِي رَحْمَتِهِ وَالظَّالِمِينَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا ﴿۳۱﴾ هر كس را بخواهد (و شايسته ببيند) در رحمت خود وارد مي‏كند، و براي ظالمان عذاب دردناكي فراهم ساخته است. (۳۱)

اطلاعات عمومی سوره انسان:

76 ـ انسان ـ مدني ـ 31 آيه ـ 240 كلمه ـ 1054 حرف

(معني): انسان.

(علت نامگذري): آيه اول سوره مي باشد، آيات نخستين اين سوره انسان و كيفيت آفرينش و خلقت او را بيان مي كند. آشنايي با سوره هاي قرآن – ص 106 – جعفر شيخ الاسلامي.

(مأخذ نامگذاري): سوره انسان یا دهر، مأخذ نامگذاري آيه اول سوره انسان است. دانستنيهاي قرآن – ص 182 – مصطفي اسرار.

(نامهاي ديگر):دهر،هل اتي،الابرار.

(ترتيب نزول و جمع آوري سوره انسان):

به ترتيب جمع آوري،هفتاد و ششمين سوره است.

به ترتيب نزول،نود و هفتمين سوره است كه بعد از سوره«الرحمن»و قبل از سوره«طلاق»نازل شده است.

(ترتيب آغاز و پايان سوره انسان

آغاز:«هَلْ اَتي عَلَي الانْسانِ حينٌ مِنَ الدَّهْرِ لَمْ يَكُنْ شَيْئاً مَذْكُوراً».

پايان:«يُدْخِلُ مَنْ يَشاءُ في رَحْمَتِه وَ الظّالِمينَ اَعَدَّلَهُمْ عَذاباً اَليماً» . آشنايي با سوره هاي قرآن – ص 106 – جعفر شيخ الاسلامي.

پرسشهای عمومي سوره انسان:

1ـ نامهاي ديگر سوره انسان را ذكر كنيد؟ دهر،هل اتي،ابرار(نامهاي هل اتي(آيا آمد)و دهر(روزگار)

مستقيماً از آيه اول سوره يعني:«هَلْ اَتي عَلَي الانسانِ حينٌ مِنَ الدَّهْرِ…»گرفته شده است و مقصود از ابرار(جمع بر)نيكان اهل بيت(ع)مي باشد كه بخشي از اين سوره يعني از آيه:«اِنَّ الابرار يَشْرَبونَ…»در فضيلت آنان نازل شده است).

2ـ سوره دهر يا انسان در شأن چه كساني نازل گرديد؟در شأن علي،فاطمه،حسن و حسين عليهم السلام

(مراد از آيه پنجم اين سوره است كه مي فرمايد:«اِنَّ الابْرارَ يَشْرَبونَ مِنْ كَأسٍ كانَ مِزاجُها كافوراً…»).

3ـ سبب نزول سوره انسان ( دهر ) چه بود؟ در پي بيماري حسن و حسين(ع)حضرت علي و فاطمه و نيز خادم آنان فضه نذر كردند كه پس از شفاي حسنين سه روز روزه بگيرند آنان پس از بهبود فرزندان خود ضمن وفاي به نذر افطاري خود را در سه روز متوالي به يتيم، مسكين و اسيري ايثار نمودند در اينجا بود كه آياتي از سوره دهر نازل شد و به تمجيد اهل بيت پرداخت كه: «وَ يُطْعِمونَ الطَّعامَ عَلي حُبّه مِسْكيناً وَ يَتيماً وَ اَسيراً». پرسش و پاسخ هايي در شناخت تاريخ و علوم قرآني – ص 113 / 211 و 212 – دكتر مجيد معارف.

4- محتواي سوره انسان در رابطه با چه موضوعاتی می باشد؟

1- آفرينش انسان و خلقت او از نطفه امشاج(مختلط)،هدايت و آزادي اراده انسان.

2- انسان،عمل،اخلاص،ايثار و عاقبت كار او در قيامت.

3- ستايش علي(ع)و فاطمه(ع)به خاطر نذرشان كه سه روز روزه گرفتند و هر روز هنگام افطار،غذاي ساده خود را به مسكين،يتيم و اسير ايثار كردند و خود با آب افطار كردند. (سوره دهر:آيه 8)

4- فرمان صبر و استقامت.

5- پاداش و نعمتهاي اهل بهشت و ابرار و نيكان و دلايل استحقاق اين پاداشها.

6- راه پر فراز و نشيب خود سازي.

7- حاكميت مشيت الهي(در عين مختار بودن). آشنايي با سوره هاي قرآن – ص 106 – جعفر شيخ الاسلامي.

8- اشاره به آفرينش انسان،اشاره به اهميت قرآن،بيان حاكميت مشيت و خواست الهي در عين مختار بودن انسان. دانستنيهاي قرآن – ص 62 – مصطفي اسرار.

پیامها و راهبردها و راهکارها نظریات شرحی بر انشراح سوره انسان کتاب قرآن

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

به نام خداوند رحمتگر مهربان

1. نظریات آیات اول تا سوم سوره انسان در کتاب قرآن در عبارتهای" هَلْ أَتَى عَلَى الْإِنْسَانِ حِينٌ مِنَ الدَّهْرِ لَمْ يَكُنْ شَيْئًا مَذْكُورًا ﴿۱﴾ آيا چنين نيست كه زماني طولاني بر انسان گذشت كه چيز قابل ذكري نبود؟! (۱)إِنَّا خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ نُطْفَةٍ أَمْشَاجٍ نَبْتَلِيهِ فَجَعَلْنَاهُ سَمِيعًا بَصِيرًا ﴿۲﴾ ما انسان را از نطفه مختلطي آفريديم، و او را مي‏آزمائيم (لذا) او را شنوا و بينا قرار داديم. (۲) إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا وَإِمَّا كَفُورًا ﴿۳﴾ ما راه را به او نشان داديم، خواه شاكر باشد (و پذيرا گردد) يا كفران كند. (۳))"، دلالت دارد بر اینکه: 1- خداوند انسان را به تأمل در رابطه با زمانی که بر او گذشته است در آیه اول سوره انسان با طرح پرسشی که " آيا چنين نيست كه زماني طولاني بر انسان گذشت كه چيز قابل ذكري نبود؟! " دعوت نموده است. 2- زمانی که بر انسانها می گذرد با اینکه برای انسانها زمان زیادی می باشد ولی از نظر خداوند زمان زیاد و قابل ذکر و عنوان نمودن نیست زیرا خداوند شاهد زمانهای بسیار طولانی می باشد. 3- خداوند نطفه انسان را از را از آبی ضعیف از مرد و زن قرار داده است "( آیه دوم سوره انسان مربوط به نطفه پدر و مادر است که بعد از پیوند زناشوئی فرزند دار می شوند. )" و خداوند انسان بوجود آمده را مورد آزمایش قرار داده است، برای همین انسان را شنوا و بینا آفریده است تا انسانها با شنیدن و دیدن پی به قدرت و عظمت آفرینش خداوند ببرند و به هدفمند بودن جهان آگاه شوند و قدر شناس و سپاسگزار نعمتهای خداوند باشند و از خداوند و حجتهای خداوند " چهارده معصوم سلام الله علیهم" اطاعت کامل داشته باشند. ( منظور از چهارده معصوم سلام الله علیهم حضرت محمد سلام الله علیه و حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها و دوازده امام سلام الله علیهم که اولینشان حضرت امام علی سلام الله علیه و آخرینشان قائم آل محمد حضرت محمد بن حسن عسکری مهدی موعود سلام الله علیهم می باشند.) 4- خداوند با فرستادن پیامبران بخصوص آخرین پیامبر حضرت محمد سلام الله علیه و امامان معصوم سلام الله علیهم حجت را بر انسانها تمام نموده است و راه حق را بر انسانها نشان داده است، حال اگر انسانها با بهره مندی از نظریات و رهنمودهای کتاب آسمانی قرآن و همچنین چهارده معصوم سلام الله علیهم که بزرگان جهان می باشند، اطاعت خداوند و چهارده معصوم سلام الله علیهم نمایند شاکر و قدرشناس و سپاسگزار بوده اند و اگر از کتاب قرآن و چهارده معصوم غافل شوند و خود را محروم نگهدارند نسبت به رهنمودها و آیات و حجتهای خداوند کُفر ورزیده اند و کافر و ناسپاس بوده اند، پس چه بهتر که انسانها به خوبی با نظریات خداوند و چهارده معصوم سلام الله علیهم آشنا شوند و با قدر شناسی و اطاعت از خداوند شاکر نعمت بزرگ ولایت خداوند و حجتهای معصوم خداوند باشند. 5- موضوع آیات اول تا سوم سوره انسان، در رابطه با مسائل خلقت و زمان و دین پذیری انسان و ولایت خداوند می باشد و از نظر اصول دین اسلام مربوط به اصول توحید و نبوت و امامت می باشد.

2. نظریات آیات چهارم تا ششم سوره انسان در کتاب قرآن در عبارتهای"( إِنَّا أَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ سَلَاسِلَ وَأَغْلَالًا وَسَعِيرًا ﴿۴﴾ ما براي كافران زنجيرها و غلها و شعله‏ هاي سوزان آماده كرده‏ ايم. (۴) إِنَّ الْأَبْرَارَ يَشْرَبُونَ مِنْ كَأْسٍ كَانَ مِزَاجُهَا كَافُورًا ﴿۵﴾ ابرار (نيكان) از جامي مي‏نوشند كه با عطر خوشي آميخته است. (۵)عَيْنًا يَشْرَبُ بِهَا عِبَادُ اللَّهِ يُفَجِّرُونَهَا تَفْجِيرًا ﴿۶﴾ از چشمه‏ اي كه بندگان خاص خدا از آن مي‏نوشند، و از هر جا بخواهند آنرا جاري مي‏سازند! (۶))"، دلالت دارد بر اینکه: 1- خداوند با آیات نذیر و بشیر اراده نموده است که انسانها را از کجرویها بازدارد و به تعالی به کمالات هدایت نماید. 2- سرنوشت منکران و کافران به رهنمودهای خداوند در دنیای بعد از این دنیا جهنم است که دارای زنجيرها و غلها و شعله‏ هاي سوزان می باشد. 3- سرنوشت مؤمنان به آیات و رهنمودهای خداوند که به ابرار معرفی شده اند بهشت است و از جامي مي‏نوشند كه با عطر خوشي آميخته است و از چشمه‏ اي می نوشند، كه بندگان خاص خدا از آن مي‏نوشند، و از هر جا بخواهند آنرا جاري مي‏سازند! 4- دو سرنوشت جهنم برای کافران و بهشت برای ابرار و مؤمنان و متقیان و بندگان خاص خداوند در انتظار دنیای بعد از دنیای کنونی در انتظار انسانها می باشد که بر اثر کفر به آیات و رهنمودهای خداوند و حجتهای معصوم خداوند و همچنین در جهت مقابل ایمان و رعایت تقوا به آیات و رهنمودهای خداوند و حجتهای معصوم خداوند بوجود می آید. 5- آیات چهارم تا ششم سوره انسان در رابطه با قیامت سرنوشت کافران و مؤمنان و ابرار و متقیان و بندگان خاص خداوند است و مربوط به اصل معاد از اصول دین اسلام می باشد.

3. نظریات آیات هفتم تا یازدهم سوره انسان در کتاب قرآن در عبارتهایِ"(يُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَيَخَافُونَ يَوْمًا كَانَ شَرُّهُ مُسْتَطِيرًا ﴿۷﴾ آنها به نذر خود وفا مي‏كنند، و از روزي كه عذابش گسترده است مي‏ترسند. (۷) وَيُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِينًا وَيَتِيمًا وَأَسِيرًا ﴿۸﴾ و غذاي (خود) را با اينكه به آن علاقه (و نياز) دارند به مسكين و يتيم و اسير مي‏دهند. (۸) إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِيدُ مِنْكُمْ جَزَاءً وَلَا شُكُورًا ﴿۹﴾ (و مي‏گويند) ما شما را براي خدا اطعام مي‏كنيم و، هيچ پاداش و تشكري از شما نمي‏خواهيم. (۹) إِنَّا نَخَافُ مِنْ رَبِّنَا يَوْمًا عَبُوسًا قَمْطَرِيرًا ﴿۱۰﴾ ما از پروردگارمان خائفيم در آن روز كه عبوس و شديد است. (۱۰) فَوَقَاهُمُ اللَّهُ شَرَّ ذَلِكَ الْيَوْمِ وَلَقَّاهُمْ نَضْرَةً وَسُرُورًا ﴿۱۱﴾ از اين رو خداوند آنها را از شر آن روز( قیامت) نگه مي‏دارد و از آنها استقبال مي‏كند در حالي كه شادمان و مسرورند. (۱۱))"، دلالت دارد بر اینکه 1- آیه هفتم تا یازدهم سوره انسان مربوط به روایتی از مسائلی که در خانواده امیرالمؤمنین حضرت امام علی سلام الله علیه پیش آمده است، می باشد. شأن نزول این سوره از امام باقر علیه السلام روایت شده است: امام حسن و امام حسین علیهم السلام در دوران کودکی بیمار شدند پیامبر صلی الله علیه و اله وسلم از آنها عیادت کرد و به امام علی علیه السلام فرمود: ای ابالحسن اگر برای فرزندانت نذری کنی خداوند به ایشان عافیت می بخشد. امام علی علیه السلام و فاطمه سلام الله علیها و فضه نذر کردند که سه روز روزه بگیرند تا بیماری حسنین شفا یابد. در روز اول هنگام افطار مسکینی به در خانه آمد و تقاضای غذا کرد. ایشان غذای خود را به او دادند. روز دوم هنگام افطاریتیم و اسیری به در خانه آمدند و آنها غذای خود را به آنها دادند. روز بیست و پنجم ماه ذی الحجه بود که سوره هل أتی بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم نازل شد. مناقب آل ابی طالب، ج3، ص149 2- خداوند به دلیل اینکه حضرت علی سلام الله علیه و خانواده اش حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها و فضه خادمشان سلام الله علیها نذرشان را عمل نمودند و از غذائی که دوست داشتند به دیگران ( مسکین و یتیم و اسیر )، دادند و این کار را برای خداوند انجام دادند و از آنان تشکر و پاداشی انتظار نداشتند. 3- به دلیل آنکه خانواده امیرالمؤمنین سلام الله علیهم در نذری که انجام دادند به تقوای الهی عمل نمودند و از شر روز قیامت به خداوند پناه بردند و خداوند آنان را از بندگان خاص خود و از اَبرار قرار داد، خداوند آنان را از شرهای روز قیامت در امان خود محفوظ نگاه می دارد و در قیامت در حالی که حضرت امیرالمؤمنین و خانواده محترمش سلام الله علیهم شادمان و مسرورند، خداوند از آنان استقبال می نماید. 4- موضوع آیات هفتم تا یازدهم سوره انسان در رابطه با نذر حضرت امیرالمؤمنین سلام الله علیه و خانواده محترمشان و به جا آوردن نذر و رفتار سخاوتمندانه و انفاقشان می باشد و از نظر اصول دین در رابطه با اصل توحید و امامت و معاد می باشد.

4. نظریات آیات دوازدهم تا بیست و دوم سوره انسان در کتاب قرآن در عبارتهایِ"( وَجَزَاهُمْ بِمَا صَبَرُوا جَنَّةً وَحَرِيرًا ﴿۱۲﴾ خداوند در برابر شكيبائي آنان، بهشت و لباسهاي حرير بهشتي را به آنها پاداش مي‏دهد. (۱۲) مُتَّكِئِينَ فِيهَا عَلَى الْأَرَائِكِ لَا يَرَوْنَ فِيهَا شَمْسًا وَلَا زَمْهَرِيرًا ﴿۱۳﴾ اين در حالي است كه بر تختهاي زيبا تكيه كرده‏ اند، نه آفتاب را در آنجا مي‏بينند، نه سرما را. (۱۳) وَدَانِيَةً عَلَيْهِمْ ظِلَالُهَا وَذُلِّلَتْ قُطُوفُهَا تَذْلِيلًا ﴿۱۴﴾ و در حالي است كه سايه‏ هاي آن (درختان بهشتي) بر آنها فرو افتاده، و چيدن ميوه‏ هايش بسيار آسان است. (۱۴) وَيُطَافُ عَلَيْهِمْ بِآنِيَةٍ مِنْ فِضَّةٍ وَأَكْوَابٍ كَانَتْ قَوَارِيرَا ﴿۱۵﴾ و در گرداگرد آنها ظرفهائي از نقره، و قدحهائي بلورين مي‏گردانند (مملو از بهترين غذاها و نوشيدني ها) (۱۵) قَوَارِيرَ مِنْ فِضَّةٍ قَدَّرُوهَا تَقْدِيرًا ﴿۱۶﴾ ظرفهاي بلوريني از نقره! كه آنها را به اندازه لازم آماده كرده‏ اند. (۱۶) وَيُسْقَوْنَ فِيهَا كَأْسًا كَانَ مِزَاجُهَا زَنْجَبِيلًا ﴿۱۷﴾ و در آنجا از جامهائي سيراب مي‏شوند كه لبريز از شراب طهوري است كه با زنجبيل آميخته است. (۱۷) عَيْنًا فِيهَا تُسَمَّى سَلْسَبِيلًا ﴿۱۸﴾ از چشمه‏ اي در بهشت كه نامش سلسبيل است. (۱۸) وَيَطُوفُ عَلَيْهِمْ وِلْدَانٌ مُخَلَّدُونَ إِذَا رَأَيْتَهُمْ حَسِبْتَهُمْ لُؤْلُؤًا مَنْثُورًا ﴿۱۹﴾ و بر گرد آنها نوجواناني جاوداني (براي پذيرائي) مي‏گردند كه هر گاه آنها را ببيني گمان مي‏كني مرواريد پراكنده‏ اند! (۱۹) وَإِذَا رَأَيْتَ ثَمَّ رَأَيْتَ نَعِيمًا وَمُلْكًا كَبِيرًا ﴿۲۰﴾ و هنگامي كه آنجا را ببيني نعمتها و ملك عظيمي را مي‏بيني! (۲۰) عَالِيَهُمْ ثِيَابُ سُنْدُسٍ خُضْرٌ وَإِسْتَبْرَقٌ وَحُلُّوا أَسَاوِرَ مِنْ فِضَّةٍ وَسَقَاهُمْ رَبُّهُمْ شَرَابًا طَهُورًا ﴿۲۱﴾ بر اندام آنها (بهشتيان) لباسهائي است از حرير نازك سبز رنگ، و از ديباي ضخيم و با دستبندهائي از نقره تزيين شده‏ اند، و پروردگارشان شراب طهور به آنها مي‏نوشاند! (۲۱) إِنَّ هَذَا كَانَ لَكُمْ جَزَاءً وَكَانَ سَعْيُكُمْ مَشْكُورًا ﴿۲۲﴾ اين جزاي شما است و سعي و تلاش شما مورد قدرداني است. (۲۲))"، دلالت دارد بر اینکه: 1- خداوند در برابر انفاقی که خانوادۀ حضرت امیرالمؤمنین امام علی سلام الله علیه به تعالی بعد از هر وعده روزه انجام دادند و از آنچه دوست داشتند که از آن بهره مند شوند به مسکین و فقیر و اسیر در راه خداوند انفاق نمودند خداوند پاداشهای فوق را در عوض به آنها در قیامت عطا می نماید: 2 – از جمله عطایای خداوند در بهشت به خانواده امیرالمؤمنین سلام الله علیهم که به نذر خود به تعالی و سخاوت و بی منت و انفاق به کمالات عمل نمودند، عبارت است از: 1- بهشت و لباسهاي حرير بهشتي را به آنها پاداش مي‏دهد. 2- این در حالیست که بر تختهاي زيبا تكيه كرده‏ اند، نه آفتاب را در آنجا مي‏بينند، نه سرما را.3- و در حالي است كه سايه‏ هاي آن (درختان بهشتي) بر آنها فرو افتاده، و چيدن ميوه‏ هايش بسيار آسان است. 4- و در گرداگرد آنها ظرفهائي از نقره، و قدحهائي بلورين مي‏گردانند (مملو از بهترين غذاها و نوشيدني ها) 5- ظرفهاي بلوريني از نقره! كه آنها را به اندازه لازم آماده كرده‏ اند. 6- و در آنجا از جامهائي سيراب مي‏شوند كه لبريز از شراب طهوري است كه با زنجبيل آميخته است. 7- از چشمه‏ اي در بهشت كه نامش سلسبيل است. 8- و بر گرد آنها نوجواناني جاوداني (براي پذيرائي) مي‏گردند كه هر گاه آنها را ببيني گمان مي‏كني مرواريد پراكنده‏ اند! 9- و هنگامي كه آنجا را ببيني نعمتها و ملك عظيمي را مي‏بيني! 10- بر اندام آنها (بهشتيان) لباسهائي است از حرير نازك سبز رنگ، و از ديباي ضخيم و با دستبندهائي از نقره تزيين شده‏ اند، و پروردگارشان شراب طهور به آنها مي‏نوشاند! 11- به آنها خطاب شود: اين جزاي شما است و سعي و تلاش شما مورد قدرداني است. 2- موضوع آیات دوازدهم تا بیست و دوم سوره انسان در رابطه با پاداش ایثار و انفاق و عمل به نذری ست که حضرت امیرالمؤمنین امام علی سلام الله علیه و خانواده محترمش انجام داده اند می باشد و از نظر اصول دین در رابطه با اصل توحید و امامت و عدل و معاد می باشد.

5. نظریات آیات بیست و سوم تا بیست و ششم سوره انسان کتاب قرآن در عبارتهایِ"( إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ تَنْزِيلًا ﴿۲۳﴾ مسلما ما قرآن را بر تو نازل كرديم. (۲۳) فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ وَلَا تُطِعْ مِنْهُمْ آثِمًا أَوْ كَفُورًا ﴿۲۴﴾ پس در (تبليغ و اجراي) حكم پروردگارت شكيبا باش، و از هيچ گنهكار و كافري از آنان اطاعت مكن. (۲۴) وَاذْكُرِ اسْمَ رَبِّكَ بُكْرَةً وَأَصِيلًا ﴿۲۵﴾ و نام پروردگارت را هر صبح و شام به ياد آور. (۲۵) وَمِنَ اللَّيْلِ فَاسْجُدْ لَهُ وَسَبِّحْهُ لَيْلًا طَوِيلًا ﴿۲۶﴾ و در شبانگاه براي او سجده كن، و مقداري طولاني از شب، او را تسبيح گوي. (۲۶) دلالت دارد بر اینکه: 1- خداوند کتاب قرآن را بر پیامبر اکرم حضرت محمد سلام الله علیه نازل نموده است و خداوند به پیامبر خود رهنمودها و دستورات عبادی و تعلیم و تربیّتی در رابطه با چگونگی عباداتش و چگونگی انجام رسالتش امر نموده است. 2- حضرت محمد سلام الله علیه در انجام مأموریّت خداوند امر و هدایت به شکیبائی و صبر شده است و احکام خداوند را آنطور که خداوند از او خواسته است انجام می داده است و به امر خداوند حضرت محمد سلام الله علیه از گنهکاران و کافران اطاعت نمی کرده است. 3- به امر خداوند حضرت محمد سلام الله علیه هر صبح و شب ذکر خداوند می گفته است. 4- به امر خداوند حضرت محمد سلام الله علیه مقداری از شب را به سجده و ذکر و تسبیح خداوند می پرداخته است. 5- موضوع آیات بیست و سوم تا بیست و ششم سوره انسان در رابطه با خداوند و چگونگی عبادتها و رسالتهای پیامبر اسلام و نزول قرآن بر پیامبر اکرم حضرت محمد سلام الله علیه می باشد و از نظر اصول دین به اصل توحید و نبوت مربوط می شود.

6. نظریات آیات بیست و هفتم تا سی ام سوره انسان کتاب قرآن در عبارتهایِ"( إِنَّ هَؤُلَاءِ يُحِبُّونَ الْعَاجِلَةَ وَيَذَرُونَ وَرَاءَهُمْ يَوْمًا ثَقِيلًا ﴿۲۷﴾ آنها زندگي زودگذر دنيا را دوست دارند در حالي كه پشت سر خود روز سخت و سنگيني را رها مي‏كنند. (۲۷)نَحْنُ خَلَقْنَاهُمْ وَشَدَدْنَا أَسْرَهُمْ وَإِذَا شِئْنَا بَدَّلْنَا أَمْثَالَهُمْ تَبْدِيلًا ﴿۲۸﴾ ما آنها را آفريديم و پيوندهاي وجودشان را محكم كرديم، و هر زمان بخواهيم جاي آنان را به گروه ديگري مي‏دهيم. (۲۸)إِنَّ هَذِهِ تَذْكِرَةٌ فَمَنْ شَاءَ اتَّخَذَ إِلَى رَبِّهِ سَبِيلًا ﴿۲۹﴾ اين يك تذكر و ياد آوري است و هر كس بخواهد (با استفاده از آن) راهي به سوي پروردگارش انتخاب مي‏كند. (۲۹)وَمَا تَشَاءُونَ إِلَّا أَنْ يَشَاءَ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيمًا حَكِيمًا ﴿۳۰﴾ و شما چيزي را نمي‏خواهيد مگر اينكه خدا بخواهد، خداوند عالم و حكيم است. (۳۰))"دلالت دارد بر اینکه 1- بعضی انسانها به خیالشان دنیا برایشان بسیار خوب است در حالی که سختیهای دنیا را پشت سر می گذارند ولی چون به رضایتمندی خداوند عمل نمی کنند و اطاعت امر خداوند نمی کنند و کافر و ظالم هستند در دنیای دیگرنتیجه رضایتبخشی نخواهند گرفت.2- خداوند انسانها را به تعالی و انسجام دستگاههای بدنشان را به تعالی و استحکام به کمالات آفریده است و در میانشان جامعه ای با پیوندهای محکم نیز آفریده است ولی هر وقت اراده نماید می تواند جای آنها را به انسانهای دیگری دهد. 3- خداوند تذکراتش را برای یادآوری و هدایت و روشنگری می دهد تا هر کس به آن آگاه شود و اراده نماید هدایت یابد. 4- خواسته های انسانها به اراده خداوند محقق می شود و خداوند عالم و حکیم است. 5- موضوع آیات بیست و هفت تا سی ام سوره انسان کتاب قرآن در رابطه با انسانها و چگونگی آفرینششان و تعامل و ارتباطشان با خداوند است و از نظر اصول دین به اصول توحید و نبوت و امامت و عدل و معاد مربوط می شود و در رابطه با صفات علیم و حکیم بودن خداوند در چگونگی اداره امور انسانها و هدایت آنها می باشد.
7. نظریات آیه سی و یکم سوره انسان کتاب قرآن در عبارت"( يُدْخِلُ مَنْ يَشَاءُ فِي رَحْمَتِهِ وَالظَّالِمِينَ أَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا ﴿۳۱﴾ هر كس را بخواهد (و شايسته ببيند) در رحمت خود وارد مي‏كند، و براي ظالمان عذاب دردناكي فراهم ساخته است. (۳۱))"دلالت دارد بر اینکه 1- خداوند هر انسانی را که شایسته ببیند در رحمت خودش وارد می نماید ولی ظالمان و کافران را عذابی سخت می دهد، پس باید در این دنیا انسانها به تعالی به گونه ای به آیات و رهنمودهای خداوند توجّه داشته باشند و عمل نمایند که از رحمت خداوند در دو دنیا برخوردار شوند حتّی اگر در دنیای کنونی سختیهائی هم تحمّل نمایند ولی به رضایتمندی خداوند چنان عمل نمایند که خداوند رحمتش را شامل حالشان نماید و انسانها باید تلاش نمایند که ظالم و کافر به آیات و رهنمودهای خداوند نباشند. 2- شایستگیهای انسانها در اطاعت از نظریات و رهنمودهای خداوند و حجتهای معصومش سلام الله علیهم، انسانها را در رحمت خداوند وارد می نماید. 3- موضوع آیۀ سی و یکم سوره انسان در رابطه با رفتار خداوند نسبت به اعمال انسانها می باشد و مربوط به توحید از اصول و مبانی دین اسلام می باشد.

نظریات بزرگان جهان آفرینش در رابطه با سوره انسان

1. الرّسول (صلی الله علیه و آله ) مَعَاشِرَ النَّاسِ هَذَا عَلِیٌّ (علیه السلام) أَنْصَرُکُمْ لِی وَ أَحَقُّکُمْ بِی وَ أَقْرَبُکُمْ إِلَیَّ وَ أَعَزُّکُمْ عَلَیَّ وَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ وَ أَنَا عَنْهُ رَاضِیَانِ وَ مَا نَزَلَتْ آیَهًُْ رِضًی إِلَّا فِیهِ وَ مَا خَاطَبَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا إِلَّا بَدَأَ بِهِ وَ لَا نَزَلَتْ آیَهًُْ مَدْحٍ فِی الْقُرْآنِ إِلَّا فِیهِ وَ لَا شَهِدَ اللَّهُ بِالْجَنَّهًِْ فِی هَلْ أَتی عَلَی الْإِنْسانِ إِلَّا لَهُ وَ لَا أَنْزَلَهَا فِی سِوَاهُ وَ لَا مَدَحَ بِهَا غَیْرَهُ. پیامبر (صلی الله علیه و آله ) ای گروه مردم! این مرد" اشاره به امیر المؤمنین حضرت امام علی سلام الله علیه" از همه ی شما مرا بیشتر یاری داده است و شایسته ترین مردم در رعایت حق خدای عزّوجلّ و من بوده و هست و خدای و من از او خشنودیم و هیچ آیه یی که در آن بیان رضایت حق باشد نازل نشده است، مگر اینکه درباره ی اوست و خداوند هیچ گاه خطاب ای کسانی که گرویده اند صادر نفرموده است، مگر اینکه او سر فصل آن خطاب است و خداوند در سوره ی هَلْ أَتی گواهی به بهشت نداده است، مگر برای او و آن را در مورد کس دیگری جز او نازل نفرموده است و در آن سوره کسی جز او را نستوده است. بحارالأنوار، ج۳۷، ص۲۱۰/ الیقین، ص۳۵۱
2. الباقر (علیه السلام): فِی رِوَایَهًِْ أَبِی الْجَارُود عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ أَمْشاجٍ قَالَ مَاءُ الرَّجُلِ وَ مَاءُ الْمَرْأَهًِْ اخْتَلَطَا جَمِیعاً. امام باقر (علیه السلام): در روایت ابوالجارود از امام باقر (علیه السلام) درباره ی آیه: أَمْشَاجٍ نَّبْتَلِیهِ، آمده است که: «آب مرد و زن با همدیگر آمیخته شد». بحارالأنوار، ج۵۷، ص۳۷۶/ القمی، ج۲، ص۳۹۸/ نورالثقلین/ البرهان/ بحارالأنوار، ج۵۷، ص۳۸۴؛
3. الصّادق (علیه السلام): عَنْ زُرَارَهًَْ عَنْ حُمْرَانَ بْنِ أَعْیَنَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ إِنَّا هَدَیْناهُ السَّبِیلَ إِمَّا شاکِراً وَ إِمَّا کَفُوراً قَالَ عَلَّمَهُ السَّبِیلَ فَإِمَّا آخِذٌ فَهُوَ شَاکِرٌ وَ إِمَّا تَارِکٌ فَهُوَ کَافِرٌ.

امام صادق (علیه السلام): حمران گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره ی سخن خداوند: إِنَّا هَدَیْناهُ السَّبِیلَ إِمَّا شاکِراً وَ إِمَّا کَفُوراً، پرسیدم، فرمود: «راه را به او یاد داد؛ یا [آن راه را] انتخاب می کند؛ پس او شاکر است و یا رها می کند، پس او کافر و ناسپاس است». بحارالأنوار، ج۵، ص۳۰۲/ المحاسن، ج۱، ص۲۷۶/ الکافی، ج۲، ص۳۸۴/ نورالثقلین/ البرهان؛ «علمه السبیل» محذوف/ وسایل الشیعهًْ، ج۱، ص۳۱/ وسایل الشیعهًْ، ج۱، ص۳۶/ القمی، ج۲، ص۳۹۸/ نورالثقلین/

4. الباقر (علیه السلام): فِی رِوَایَهًِْ أَبِی الْجَارُودِ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی قَوْلِهِ وَ إِنَّ جَهَنَّمَ لَمَوْعِدُهُمْ أَجْمَعِینَ فَوُقُوفُهُمْ عَلَی الصِّرَاطِ وَ أَمَّا لَها سَبْعَةُ أَبْوابٍ لِکُلِّ بابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ فَبَلَغَنِی وَ اللَّهُ أَعْلَمُ أَنَّ اللَّهَ جَعَلَهَا سَبْعَ دَرَکَاتٍ ... وَ السَّادِسَهًُْ هِیَ السَّعِیرُ فِیهَا ثَلَاثُ مِائَهًِْ سُرَادِقٍ مِنْ نَارٍ فِی کُلِّ سُرَادِقٍ ثَلَاثُ مِائَهًِْ قَصْرٍ مِنْ نَارٍ فِی کُلِّ قَصْ-رٍ ثَلَاثُ مِائَهًِْ بَی-ْتٍ مِنْ نَارٍ فِی کُلِّ بَیْ-تٍ ثَلَاثُ مِائَهًِْ لَوْنٍ مِنْ عَذَابِ النَّارِ فِیهَا حَیَّاتٌ مِنْ نَارٍ وَ عَقَارِبُ مِنْ نَارٍ وَ جَوَامِعُ مِنْ نَارٍ وَ سَلَاسِلُ مِنْ نَارٍ وَ أَغْلَالٌ مِنْ نَارٍ وَ هُوَ الَّذِی یَقُولُ اللَّهُ إِنَّا أَعْتَدْنا لِلْکافِرِینَ سَلاسِلَ وَ أَغْلالًا وَ سَعِیراً. امام باقر (علیه السلام) در روایت ابوالجارود از امام باقر (علیه السلام) درباره ی سخن خداوند: و دوزخ، میعادگاه همه ی آنهاست!. (حجر/۴۳) [آمده است که فرمود]: «توقّفشان بر روی [پل] صراط است. و امّا هفت در دارد و برای هر دری، گروه معیّنی از آن ها تقسیم شده اند!. (حجر/۴۴) [درباره ی این آیه] به من رسیده است - و خدا داناتر است - که خداوند جهنّم را هفت طبقه قرار داد؛ و ششم سعیر (شعله های سوزان آتش) است؛ در آن سیصد سراپرده از آتش است؛ در هر سراپرده ای سیصد قصر از آتش است؛ در هر قصری سیصد خانه از آتش است؛ در هر خانه ای سیصد نوع از عذاب آتش است و در آن مارهایی از آتش، عقرب هایی از آتش، [مکان های] بزرگ از آتش، زنجیرهایی از آتش و غل هایی از آتش است و این مطلب همان است که خداوند می فرماید: إِنَّا أَعْتَدْنا لِلْکافِرِینَ سَلاسِلَ وَ أَغْلالًا وَ سَعِیراً. بحارالأنوار، ج۸، ص۲۸۹/ القمی، ج۱، ص۳۷۶؛ «عن ابی جعفر (فی قوله ... علی الصراط و أما» محذوف
5. الرّسول (صلی الله علیه و آله): عَنْ مَسْلَمَهًَْ بْنِ خَالِدٍ عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ (علیه السلام) فَوَثَبَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) حَتَّی دَخَلَ عَلَی فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) فَلَمَّا رَأَی مَا بِهِمْ انْکَبَّ عَلَیْهِمْ یَبْکِی وَ قَالَ أَنْتُمْ مُنْذُ ثَلَاثٍ فِیمَا أَرَی وَ أَنَا غَافِلٌ عَنْکُمْ فَهَبَطَ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) بِهَذِهِ الْآیَاتِ إِنَّ الْأَبْرارَ یَشْرَبُونَ مِنْ کَأْسٍ کانَ مِزاجُها کافُوراً عَیْناً یَشْرَبُ بِها عِبادُ اللَّهِ یُفَجِّرُونَها تَفْجِیراً قَالَ هِیَ عَیْنٌ فِی دَارِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) یُفَجِّرُ إِلَی دُورِ الْأَنْبِیَاءِ وَ الْمُؤْمِنِینَ. پیامبر (صلی الله علیه و آله): مسلمةبن خالد از امام صادق (علیه السلام) و ایشان از پدرش (علیه السلام) نقل می کند که فرمود: پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) با شتاب برخاست و به خانه ی امیرالمؤمنین (علیه السلام) و فاطمه (سلام الله علیها) آمد، و چون آن حال را مشاهده نمود، گریست و فرمود: «شما سه روز است که این وضع را دارید و من غافل از حال شما». پس جبرئیل با این آیات: إِنَّ الْأَبْرارَ یَشْرَبُونَ مِنْ کَأْسٍ کانَ مِزاجُها کافُوراً عَیْناً یَشْرَبُ بِها عِبادُ اللهِ یُفَجِّرُونَها تَفْجِیراً نازل شد. این چشمه در خانه ی پیامبر (صلی الله علیه و آله) می باشد که از آنجا می جوشد و و روانه ی خانه های انبیاء (علیهم السلام) و مؤمنان می گردد». بحارالأنوار، ج۳۵، ص۲۴۷/ الأمالی للصدوق، ص۲۶۰/ روضهًْ الواعظین، ج۱، ص۱۶۳؛ «تفاوت لفظی»/کشف الغمهًْ، ج۱، ص۳۰۳؛ «تفجر» بدل «یفجر»/ بحارالأنوار، ج۳۵، ص۲۴۰/ بناءالمقالهًْ الفاطمیهًْ، ص۲۳۵/ العمدهًْ، ص۳۴۷
6. الحسن (علیه السلام): عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَنَفِیَّهًِْ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ (علیه السلام) قَال کُلُّ مَا فِی کِتَابِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ إِنَّ الْأَبْرارَ فَوَ اللَّهِ مَا أَرَادَ بِهِ إِلَّا عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ (علیه السلام) وَ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) وَ أَنَا وَ الْحُسَیْنَ (علیه السلام) لِأَنَّا نَحْنُ أَبْرَارٌ بِآبَائِنَا وَ أُمَّهَاتِنَا وَ قُلُوبُنَا عَلَتْ بِالطَّاعَاتِ وَ الْبِرِّ وَ تَبَرَّأَتْ مِنَ الدُّنْیَا وَ حُبِّهَا وَ أَطَعْنَا اللَّهَ فِی جَمِیعِ فَرَائِضِهِ وَ آمَنَّا بِوَحْدَانِیَّتِهِ وَ صَدَّقْنَا بِرَسُولِهِ. امام حسن (علیه السلام): هرچه در قرآن مجید لفظ إِنَّ الْأَبْرارَ هست به خدا سوگند! جز علیّ بن ابی طالب و فاطمه و من و حسین (علیهم السلام) کسی دیگری را منظور نکرده اند. زیرا ما پاکان و نیکان از نظر پدرها و مادرانیم و دل های ما شیفته ی اطاعت خدا و نیکوکاری است و از دنیا و علاقه به آن بیزار است و در تمام فرایض و واجبات خدا را اطاعت نموده ایم و به یکتایی او ایمان داریم و پیامبرش را تصدیق نموده ایم. بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳/ المناقب، ج۴، ص۲/ نورالثقلین؛ «مبراهًْ من الدنیا» بدل «تبرأت من الدنیا»
7. الصّادق (علیه السلام): یُوفُونَ بِالنَّذْرِ یَعْنِی عَلِیّاً وَ فَاطِمَهًَْ وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ (علیهم السلام) وَ جَارِیَتَهُمْ وَ یَخافُونَ یَوْماً کانَ شَرُّهُ مُسْتَطِیراً یَکُونُ عَابِساً کَلُوحاً. امام صادق (علیه السلام): یُوفُونَ بِالنَّذْرِ مقصود علی و فاطمه و حسن و حسین (علیهم السلام) و کنیز آن ها است و وَ یَخافُونَ یَوْماً کانَ شَرُّهُ مُسْتَطِیراً یعنی عبوس و زشت چهره است. بحارالأنوار، ج۳۵، ص۲۴۰/ الأمالی للصدوق، ص۲۶۰/ روضهًْ الواعظین، ج۱، ص۱۶۳
8. الرّسول (صلی الله علیه و آله): عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ مِنْ أَصْحَابِ ابْنِ دَأْبٍ قَالَ ... قال یَا عَلِیُّ (علیه السلام) مَا عَمِلْتَ فِی لَیْلَتِکَ قَالَ وَ لِمَ یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ نَزَلَتْ فِیکَ أَرْبَعَهًُْ مَعَالِیَ قَالَ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی کَانَتْ مَعِی أَرْبَعَهًُْ دَرَاهِمَ فَتَصَدَّقْتُ بِدِرْهَمٍ لَیْلًا وَ بِدِرْهَمٍ نَهَاراً وَ بِدِرْهَمٍ سِرّاً وَ بِدِرْهَمٍ عَلَانِیَهًًْ قَالَ فَإِنَّ اللَّهَ أَنْزَلَ فِیکَ الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ بِاللَّیْلِ وَ النَّهارِ سِرًّا وَ عَلانِیَةً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ ثُمَّ قَالَ لَهُ فَهَلْ عَمِلْتَ شَیْئاً غَیْرَ هَذَا فَإِنَّ اللَّهَ قَدْ أَنْزَلَ عَلَیَّ سَبْعَ عَشْرَهًَْ آیَهًًْ یَتْلُو بَعْضُهَا بَعْضاً مِنْ قَوْلِهِ إِنَّ الْأَبْرارَ یَشْرَبُونَ مِنْ کَأْسٍ کانَ مِزاجُها کافُوراً إِلَی قَوْلِهِ إِنَّ هذا کانَ لَکُمْ جَزاءً وَ کانَ سَعْیُکُمْ مَشْکُوراً قَوْلِهِ وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلی حُبِّهِ مِسْکِیناً وَ یَتِیماً وَ أَسِیراً. پیامبر (صلی الله علیه و آله): ای علی (علیه السلام)! در شبی [که گذشت] چه کاری انجام دادی؟ عرض کرد: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! برای چه [می پرسی]»؟! فرمود: «درباره ی تو چهار مقام بلند نازل شد». عرض کرد: «پدر و مادرم به فدایت! چهار درهم داشتم، درهمی را شب، درهمی را روز، درهمی را در نهان و درهمی را آشکارا صدقه دادم». فرمود: «خداوند درباره ی تو نازل فرمود: آن ها که اموال خود را، شب و روز، پنهان و آشکار، انفاق می کنند، مزدشان نزد پروردگارشان است نه ترسی بر آنهاست، و نه غمگین می شوند. (بقره/۲۷۴) سپس به او فرمود: «آیا کاری غیر از این انجام دادی؟ چون خداوند هفده آیه ی پی درپی بر من نازل کرده است که از آیه: إِنَّ الْأَبْرارَ یَشْرَبُونَ مِنْ کَأْسٍ کانَ مِزاجُها کافُوراً تا ... إِنَّ هَذَا کَانَ لَکُمْ جَزَاء وَکَانَ سَعْیُکُم مَّشْکُورًا». بحارالأنوار، ج۴۰، ص۱۰۴
9. (الحسن (علیه السلام): یُوفُونَ بِالنَّذْرِ یَعْنِی یُتِمُّونَ الْوَفَاءَ بِه. امام حسن (علیه السلام)- یُوفُونَ بِالنَّذْر یعنی آنان به نذر خود وفا می کنند. شواهدالتنزیل، ج۲، ص۴۰۵
10. الکاظم (علیه السلام): عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْل عَنْ أَبِی الْحَسَنِ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ یُوفُونَ بِالنَّذْرِ الَّذِی أَخَذَ عَلَیْهِمْ مِنْ وَلَایَتِنَا. امام کاظم (علیه السلام): محمّدبن فضیل از امام موسی بن جعفر (علیه السلام) درباره ی این آیه: یُوفُونَ بِالنَّذْرِ، نقل می کند که فرمود: «به آن عهد و پیمانی که درخصوص ولایت از آن ها گرفته شده، برای خدا وفا می کنند (پایبند هستند)».الکافی، ج۱، ص۴۱۳/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۳۱/ نورالثقلین/ البرهان/ الکافی، ج۱، ص۴۳۴/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۳۸؛ «فی المیثاق» زیادهًْ/ بحارالأنوار، ج۲۶، ص۲۸۲/ بصایرالدرجات، ص۹۰/ نورالثقلین/
11. الرّسول (صلی الله علیه و آله): رُوِّینَا عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (علیه السلام) عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) نَهَی عَنِ النَّذْرِ لِغَیْرِ اللَّهِ وَ نَهَی عَنِ النَّذْرِ فِی مَعْصِیَهًِْ أَوْ قَطِیعَهًِْ الرَّحِمِ. پیامبر (صلی الله علیه و آله): رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از نذرکردن برای غیر خدا نهی فرمود و از نذر در معصیت یا قطع رحم نهی فرمود.دعایم الإسلام، ج۲، ص۱۰۰
12. أمیرالمؤمنین (علیه السلام): یَا عِبَادَ اللَّهِ إِنَّ بَعْدَ الْبَعْثِ مَا هُوَ أَشَدُّ مِنَ الْقَبْرِ یَوْمَ یَشِیبُ فِیهِ الصَّغِیرُ وَ یَسْکَرُ فِیهِ الْکَبِیرُ وَ یَسْقُطُ فِیهِ الْجَنِینُ وَ تَذْهَلُ کُلُّ مُرْضِعَهًٍْ عَمَّا أَرْضَعَتْ یَوْمٌ عَبُوسٌ قَمْطَرِیرٌ یَوْمَ کانَ شَرُّهُ مُسْتَطِیراً إِنَّ فَزَعَ ذَلِکَ الْیَوْمِ لَیُرْهِبُ الْمَلَائِکَهًَْ الَّذِینَ لَا ذَنْبَ لَهُمْ وَ تَرْعُدُ مِنْهُ السَّبْعُ الشِّدَادُ وَ الْجِبَالُ الْأَوْتَادُ وَ الْأَرْضُ الْمِهَادُ وَ تَنْشَقُّ السَّمَاء. امام علی (علیه السلام): بندگان خدا! همانا پس از برانگیخته شدن از قبر با چیزی روبرو هستید که از (عذاب) قبر دشوارتر است، و آن روزی است که خردسال در آن روز پیر شود و بزرگسال و به مستی و بیهوشی درآید، و کودکان نارس در جنین بیفتند، و هر زن شیردهی از کودک شیرخوارش غافل گردد، روزی که چهره درهم کشیده، و اخم برهم بسته، روزی که شرّ آن در همه جا پخش است، همانا ترس آن روز فرشتگانی را که گناهی ندارند به هراس اندازد، و آسمان های هفتگانه و کوه های استوار و زمین گسترده و گاهوار از بیم آن بلرزه افتند، و آسمان بشکافد. بحارالأنوار، ج۷، ص۱۰۳/ بحارالأنوار، ج۷۴، ص۳۹۰؛ «و تنشق السماء» محذوف
13. العسکری (علیه السلام)- السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ سَیِّدَ الْوَصِیِّینَ وَ أَوَّلَ الْعَابِدِینَ وَ أَزْهَدَ الزَّاهِدِینَ وَ رَحْمَهًُْ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ صَلَوَاتُهُ وَ تَحِیَّاتُهُ أَنْتَ مُطْعِمُ الطَّعَامِ عَلی حُبِّهِ مِسْکِیناً وَ یَتِیماً وَ أَسِیراً لِوَجْهِ اللَّهِ لَا تُرِیدُ مِنْهُمْ جَزاءً وَ لا شُکُوراً. امام عسکری (علیه السلام): سلام بر تو ای امیرمؤمنان (علیه السلام)، سرور جانشینان پیامبران، اوّلین عبادت کنندگان و زاهدترین زاهدان و رحمت خداوند، برکت هایش، درودش و الطافش (بر تو باد). تو اطعام کننده غذا هستی و غذای [خود] را با اینکه به آن علاقه [و نیاز] دارند، به «مستمند»و «یتیم» و «اسیر» اطعام می کنند. به خاطر خدا [اطعام می کنی]، و هیچ پاداش و سپاسی از آن ها نمی خواهی. بحارالأنوار، ج۹۷، ص۳۶۴
14. الصّادق (علیه السلام): عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ کُنَّا عِنْدَ أَبِی عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) وَ مَعَنَا بَعْضُ أَصْحَابِ الْأَمْوَالِ فَذَکَرُوا الزَّکَاهًَْ فَقَالَ أَبُوعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) إِنَّ الزَّکَاهًَْ لَیْسَ یُحْمَدُ بِهَا صَاحِبُهَا وَ إِنَّمَا هُوَ شَیْءٌ ظَاهِرٌ إِنَّمَا حَقَنَ بِهَا دَمَهُ وَ سُمِّیَ بِهَا مُسْلِماً وَ لَوْ لَمْ یُؤَدِّهَا لَمْ تُقْبَلْ لَهُ صَلَاهًٌْ وَ إِنَّ عَلَیْکُمْ فِی أَمْوَالِکُمْ غَیْرَ الزَّکَاهًِْ فَقُلْتُ أَصْلَحَکَ اللَّهُ وَ مَا عَلَیْنَا فِی أَمْوَالِنَا غَیْرُ الزَّکَاهًِْ ... قُلْتُ لَهُ وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلی حُبِّهِ مِسْکِیناً وَ یَتِیماً وَ أَسِیراً قَالَ لَیْسَ مِنَ الزَّکَاهًِْ. امام صادق (علیه السلام): ابوبصیر گوید: نزد امام صادق (علیه السلام) بودیم و بعضی از ثروتمندان نیز در میان ما بودند که سخن از زکات به میان آمد، فرمود: «زکات چیزی نیست که زکات دهنده بدان ستایش شود، بلکه وظیفه ای رسمی است؛ که خون او به وسیله ی آن حفظ می شود، و با پرداخت آن، شخص «مسلمان» نامیده می شود، و اگر آن را نپردازد، نمازش پذیرفته نیست. و بدانید که در اموال شما حقّی اداکردنی جز زکات نیز هست ... گفتم: منظور از این آیه چیست: وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلی حُبِّهِ مِسْکِیناً وَ یَتِیماً وَ أَسِیراً فرمود: «این زکات نیست». الکافی، ج۳، ص۴۹۹/ وسایل الشیعهًْ، ج۹، ص۴۷/ نورالثقلین.
15. الرّسول (صلی الله علیه و آله): خَیْرُکُمْ مَنْ أَطْعَمَ الطَّعَامَ وَ أَفْشَی السَّلَامَ وَ صَلَّی وَ النَّاسُ نِیَامٌ. پیامبر (صلی الله علیه و آله): بهترین شما کسی می باشد که اطعام دهد و سلام را بلند ادا کند و نماز بخواند با اینکه مردم در خوابند. الکافی، ج۴، ص۵۰/ نورالثقلین
16. الرّسول (صلی الله علیه و آله): مَا مِنْ مُسْلِمٍ أَطْعَمَ مُسْلِماً عَلَی جُوعٍ إِلَّا أَطْعَمَهُ اللَّهُ مِنْ ثِمَارِ الْجَنَّهًِْ وَ مَا مِنْ مُسْلِمٍ کَسَا أَخَاهُ عَلَی عُرْیٍ إِلَّا کَسَاهُ اللَّهُ مِنْ خُضْرِ الْجَنَّهًِْ وَ مَنْ سَقَی مُسْلِماً عَلَی ظَمَإٍ سَقَاهُ اللَّهُ مِنَ الرَّحِیقِ. پیامبر (صلی الله علیه و آله): هر مسلمانی که مسلمان برهنه را بپوشاند خداوند از پارچه های سبز بهشت به او می پوشاند. و هر مسلمانی که مسلمان گرسنه را سیر کند خداوند روز رستاخیز از میوه های بهشت به او می چشاند و هر مسلمانی که مسلمان تشنه ای را سیراب کند خداوند روز قیامت شربت به او بنوشاند. نورالثقلین
17. الرّسول (صلی الله علیه و آله): رُوِّینَا عَنْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَنَّهُ قَالَ: إِذَا وُضِعَتْ مَوَائِدُ آلِ مُحَمَّدِ حَفَّتْ بِهَا الْمَلَائِکَهًُْ یُقَدِّسُونَ اللَّهَ وَ یَسْتَغْفِرُونَ لَهُمْ وَ لِمَنْ أَکَلَ طَعَامَهُمْ وَ کَانَ بَعْضُهُمْ (علیهم السلام) إِذَا حَضَرَ طَعَامَهُ أَحَدٌ قَالَ کُلْ یَا عَبْدَ اللَّهِ وَ تَبَرَّکْ بِهِ. وقتی سفره های آل محمّد (علیهم السلام) گسترده شود، فرشتگان آن را احاطه می کنند و خدا را تقدیس می کنند و برای آن ها و برای کسی که غذایشان را خورده استغفار می کنند و بعضی از آن ها هنگامی که کسی کنار غذایش حاضر می شد، می فرمود: «بخور ای بنده ی خدا و از آن برکت بگیر». دعایم الإسلام، ج۲، ص۱۰۴
18. الصّادق (علیه السلام): رَوَی الصَّدُوقُ (رحمة الله علیه) فِی مَجَالِسِهِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ الصَّادِقِ (علیه السلام) فِی حَدِیثٍ طَوِیلٍ یَذْکُرُ فِیهِ سَبَبَ نُزُولِ سُورَهًِْ هَلْ أَتَی فِی أَصْحَابِ الْکِسَاءِ (علیه السلام): وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلی حُبِّهِ یَقُولُ عَلَی شَهْوَتِهِمْ لِلطَّعَامِ وَ إِیثَارِهِمْ لَهُ مِسْکِیناً مِنْ مَسَاکِینِ الْمُسْلِمِینَ وَ یَتِیماً مِنْ یَتَامَی الْمُسْلِمِینَ وَ أَسِیراً مِنْ أُسَارَی الْمُشْرِکِینَ. امام صادق (علیه السلام): وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلی حُبِّهِ یعنی با داشتن نیاز نسبت به آن، آن را به مسکینی از مساکین مسلمان و یتیمی از مسلمان و اسیری از اسرای مشرکان می بخشند. بحارالأنوار، ج۳۵، ص۲۴۰/ بحارالأنوار، ج۶۷، ص۲۲۶/ الأمالی للصدوق، ص۲۶۰/ روضهًْ الواعظین، ج۱، ص۱۶۳/ نورالثقلین
19. الکاظم (علیه السلام): عَنْ مُعَمَّرِ بْنِ خَلَّادٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ (علیه السلام) قَالَ: یَنْبَغِی لِلرَّجُلِ أَنْ یُوَسِّعَ عَلَی عِیَالِهِ کَیْلَا یَتَمَنَّوْا مَوْتَهُ وَ تَلَا هَذِهِ الْآیَهًَْ وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلی حُبِّهِ مِسْکِیناً وَ یَتِیماً وَ أَسِیراً قَالَ الْأَسِیرُ عِیَالُ الرَّجُلِ یَنْبَغِی لِلرَّجُلِ إِذَا زِیدَ فِی النِّعْمَهًِْ أَنْ یَزِیدَ أُسَرَاءَهُ فِی السَّعَهًِْ عَلَیْهِمْ ثُمَّ قَالَ إِنَّ فُلَاناً أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِ بِنِعْمَهًٍْ فَمَنَعَهَا أُسَرَاءَهُ وَ جَعَلَهَا عِنْدَ فُلَانٍ فَذَهَبَ اللَّهُ بِهَا قَالَ مُعَمَّرٌ وَ کَانَ فُلَانٌ حَاضِراً. امام کاظم (علیه السلام): معمّربن خلّاد از امام کاظم (علیه السلام) نقل می کند که فرمود: «مرد باید نسبت به خانواده ی خویش بخشنده باشد که آرزوی مرگ وی را نکنند». و این آیه را تلاوت نمود: وَ یُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَی حُبِّهِ مِسْکِینًا وَ یَتِیمًا وَ أَسِیرًا، منظور از اسیر، خانواده ی مرد هستند. اگر رزق و روزی مردی افزون گشت، لازم است که در حقّ خانواده خویش بخشنده باشد. سپس فرمود: «خداوند رزق و روزی فلان شخص را زیاد کرد، ولی آن شخص نسبت به خانواده ی خویش بخشنده نبود؛ پس خداوند رزق و روزی را از وی گرفت و به دیگری بخشید». فلان شخص در همان لحظه حاضر بود. الکافی، ج۴، ص۱۱/ وسایل الشیعهًْ، ج۲۱، ص۵۴۰؛ «ثم قال ان فلانا انعم الله ... الی آخر» محذوف/ نورالثقلین.
20. الصّادق (علیه السلام): الأَسِیرُ یُطْعَمُ وَ إِنْ کَانَ یُقَدَّمُ لِلْقَتْلِ وَ قَالَ إِنَّ عَلِیّاً (علیه السلام) کَانَ یُطْعِمُ مَنْ خُلِّدَ فِی السِّجْنِ مِنْ بَیْتِ مَالِ الْمُسْلِمِینَ. امام صادق (علیه السلام): باید به اسیر غذا داد هرچند او را برای کشتن آماده کرده اند، علی (علیه السلام) از بیت المال مسلمانان به زندانیان ابدی غذا می داد. تهذیب الأحکام، ج۶، ص۱۵۳/ وسایل الشیعهًْ، ج۱۵، ص۹۲
21. الصّادق (علیه السلام): وَ اللَّهِ مَا قَالُوا هَذَا لَهُمْ وَ لَکِنَّهُمْ أَضْمَرُوهُ فِی أَنْفُسِهِمْ فَأَخْبَرَ اللَّهُ بِإِضْمَارِهِمْ یَقُولُونَ لَا نُرِیدُ جَزَاءً تُکَافُونَنَا بِهِ وَ لَا شُکُوراً تُثْنُونَ عَلَیْنَا بِهِ وَ لَکِنْ إِنَّمَا أَطْعَمْنَاکُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ وَ طَلَبِ ثَوَابِه. امام صادق (علیه السلام): به خدا این جمله را برای آن ها به زبان نیاوردند ولی در دل گرفتند و خدا از آن خبر داد. گویند: «چیزی در عوض از شما نمی خواهیم و نمی خواهیم که قدردانی کنید. تنها برای رضای خدا به شما اطعام کردیم و ثواب او را خواهیم». بحارالأنوار، ج۶۷، ص۲۲۶/ نورالثقلین/ بحارالأنوار، ج۳۵، ص۲۴۰/ الأمالی للصدوق، ص۲۶۰/ روضهًْ الواعظین، ج۱، ص۱۶۳
22. الکاظم (علیه السلام): أَمَا إِنَّ عَلِیّاً (علیه السلام) لَمْ یَقُلْ فِی مَوْضِعٍ إِنَّما نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اللهِ لا نُرِیدُ مِنْکُمْ جَزاءً وَ لا شُکُوراً وَ لَکِنَّ اللَّهَ عَلِمَ مِنْ قَلْبِهِ أَنَّمَا أَطْعَمَ لِلَّهِ فَأَخْبَرَهُ بِمَا یَعْلَمُ مِنْ قَلْبِهِ مِنْ غَیْرِ أَنْ یَنْطِقَ بِه. امام کاظم (علیه السلام): علی (علیه السلام) در هیچ کجا نگفت که ما شما را به خاطر خدا اطعام می کنیم، وهیچ پاداش و سپاسی از شما نمی خواهیم. ولی خداوند عزّوجلّ از پیش میدانست که او برای خدای عزّوجلّ این کار را انجام داده است، پس بدون آنکه علی (علیه السلام) نیّت خویش را بر زبان بیاورد، او را از نیّت درونیاش باخبر ساخت. بحارالأنوار، ج۴۰، ص۱۰۴/ البرهان
23. الرّسول (صلی الله علیه و آله): إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهًِْ وَ حُشِرَ النَّاسُ فِی الْمَحْشَرِ وَجَدْتُمْ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ (علیه السلام) یَتَلَأْلَأُ نُوراً کَالْکَوْکَبِ الدُّرِّیِّ. پیامبر (صلی الله علیه و آله): وقتی روز قیامت مردم در محشر بر انگیخته می شوند، علیّ بن ابی طالب (علیه السلام) را می یابید که نور درخشانی مانند ستاره درخشان است. بحارالأنوار، ج۳۹، ص۲۲۸
24. الباقر (علیه السلام): وَ عَنْ أَبِی حَمْزَهًَْ الثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) وَ جَزاهُمْ بِما صَبَرُوا جَنَّةً وَ حَرِیراً قَالَ بِمَا صَبَرُوا عَلَی الْفَقْرِ وَ مَصَائِبِ الدُّنْیَا. امام باقر (علیه السلام): ابوحمزه ثمالی از امام باقر (علیه السلام) نقل می کند که فرمود: وَ جَزاهُمْ بِما صَبَرُوا جَنَّةً وَ حَرِیراً این برای جماعتی است که بر فقر و مصائب دنیا صبر کردند. بحارالأنوار، ج۷۵، ص۱۸۶/ کشف الغمهًْ، ج۲، ص۱۳۲
25. الرّضا (علیه السلام): إِنَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ آیَتَانِ مِنْ آیَاتِ اللَّهِ - یَجْرِیَانِ بِأَمْرِهِ مُطِیعَانِ لَهُ، ضَوْؤُهُمَا مِنْ نُورِ عَرْشِهِ وَ حَرُّهُمَا مِنْ جَهَنَّمَ فَإِذَا کَانَتِ الْقِیَامَهًُْ عَادَ إِلَی الْعَرْشِ نُورُهُمَا - وَ عَادَ إِلَی النَّارِ حَرُّهُمَا فَلَا یَکُونُ شَمْسٌ وَ لَا قَمَر. امام رضا (علیه السلام): خورشید و ماه، دو موجود از آفریده های خداوند هستند که به دستور او در گردشند و از او اطاعت می کنند. نور آن ها از نور عرش و حرارت آن دو از حرارت جهنّم است. روز قیامت نور آن دو به عرش برمی گردد و حرارت آن ها به آتش جهنّم. و دیگر خورشید و ماهی نخواهد بود. القمی، ج۲، ص۳۴۳/ نورالثقلین
26. الرّسول (صلی الله علیه و آله): وَ الْأَنْهَارُ تَجْرِی مِنْ تَحْتِ مَسَاکِنِهِمْ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَل وَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ وَ الثِّمَارُ دَانِیَهًٌْ مِنْهُمْ وَ هُوَ قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ وَ دانِیَةً عَلَیْهِمْ ظِلالُها وَ ذُلِّلَتْ قُطُوفُها تَذْلِیلًا مِنْ قُرْبِهَا مِنْهُمْ یَتَنَاوَلُ الْمُؤْمِنُ مِنَ النَّوْعِ الَّذِی یَشْتَهِیهِ مِنَ الثِّمَارِ بِفِیهِ وَ هُوَ مُتَّکِئٌ وَ إِنَّ الْأَنْوَاعَ مِنَ الْفَاکِهَهًِْ لَیَقُلْنَ لِوَلِیِّ اللَّهِ یَا وَلِیَّ اللَّهِ کُلْنِی قَبْلَ أَنْ تَأْکُلَ هَذَا قَبْلِی. پیامبر (صلی الله علیه و آله): جویبارها از زیر اتاق های نشیمن آنها روانند و این است مفهوم سخن پروردگار که می فرماید: تَجْرِی مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ، وَ دانِیَةً عَلَیْهِمْ ظِلالُها وَ ذُلِّلَتْ قُطُوفُها تَذْلِیلًا، از فرط نزدیکی مؤمن هر میوه ای را که می خواهد می تواند همان طورکه تکیه داده با دهانش بگیرد، و هر نوع میوه به ولیّ خدا می گوید: «ای دوست خدا! مرا بخور پیش از آنکه آن یکی را بخوری». الکافی، ج۸، ص۹۹/ بحارالأنوار، ج۸، ص۱۵۹/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۲۳/ نورالثقلین؛ «بتفاوت»
27. الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ الْمَدَنِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) سُئِل ... قال إِذَا أُدْخِلَ الْمُؤْمِنُ إِلَی مَنَازِلِهِ فِی الْجَنَّهًِْ وَ وُضِعَ عَلَی رَأْسِهِ تَاجُ الْمُلْکِ وَ الْکَرَامَهًِْ أُلْبِسَ حُلَلَ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّهًِْ وَ الْیَاقُوتِ ... ثُمَّ یَبْعَثُ اللَّهُ إِلَیْهِ أَلْفَ مَلَکٍ یُهَنِّئُونَهُ بِالْجَنَّهًِْ وَ یُزَوِّجُونَهُ بِالْحَوْرَاءِ قَالَ فَیَنْتَهُونَ إِلَی أَوَّلِ بَابٍ مِنْ جِنَانِهِ فَیَقُولُونَ لِلْمَلَکِ الْمُوَکَّلِ بِأَبْوَابِ جِنَانِهِ اسْتَأْذِنْ لَنَا عَلَی وَلِیِّ اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ بَعَثَنَا إِلَیْهِ نُهَنِّئُهُ فَیَقُولُ لَهُمُ الْمَلَکُ حَتَّی أَقُولَ لِلْحَاجِبِ فَیُعْلِمَهُ مَکَانَکُمْ قَالَ فَیَدْخُلُ الْمَلَکُ إِلَی الْحَاجِبِ وَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ الْحَاجِبِ ثَلَاثُ جِنَانٍ حَتَّی یَنْتَهِیَ إِلَی أَوَّلِ بَابٍ فَیَقُولَ لِلْحَاجِبِ إِنَّ عَلَی بَابِ الْعَرْصَهًِْ أَلْفَ مَلَکٍ أَرْسَلَهُمْ رَبُّ الْعَالَمِینَ لِیُهَنِّئُوا وَلِیَّ اللَّهِ وَ قَدْ سَأَلُونِی أَنْ آذَنَ لَهُمْ عَلَیْهِ فَیَقُولُ الْحَاجِبُ إِنَّهُ لَیَعْظُمُ عَلَیَّ أَنْ أَسْتَأْذِنَ لِأَحَدٍ عَلَی وَلِیِّ اللَّهِ وَ هُوَ مَعَ زَوْجَتِهِ الْحَوْرَاءِ قَالَ وَ بَیْنَ الْحَاجِبِ وَ بَیْنَ وَلِیِّ اللَّهِ جَنَّتَانِ قَالَ فَیَدْخُلُ الْحَاجِبُ إِلَی الْقَیِّمِ فَیَقُولُ لَهُ إِنَّ عَلَی بَابِ الْعَرْصَهًِْ أَلْفَ مَلَکٍ أَرْسَلَهُمْ رَبُّ الْعِزَّهًِْ یُهَنِّئُونَ وَلِیَّ اللَّهِ فَاسْتَأْذِنْ فَیَتَقَدَّمُ الْقَیِّمُ إِلَی الْخُدَّامِ فَیَقُولُ لَهُمْ إِنَّ رُسُلَ الْجَبَّارِ عَلَی بَابِ الْعَرْصَهًِْ وَ هُمْ أَلْفُ مَلَکٍ أَرْسَلَهُمُ اللَّهُ یُهَنِّئُونَ وَلِیَّ اللَّهِ فَأَعْلِمُوهُ بِمَکَانِهِمْ قَالَ فَیُعْلِمُونَهُ فَیُؤْذَنُ لِلْمَلَائِکَهًِْ فَیَدْخُلُونَ عَلَی وَلِیِّ اللَّهِ وَ هُوَ فِی الْغُرْفَهًِْ وَ لَهَا أَلْفُ بَابٍ وَ عَلَی کُلِّ بَابٍ مِنْ أَبْوَابِهَا مَلَکٌ مُوَکَّلٌ بِهِ فَإِذَا أُذِنَ لِلْمَلَائِکَهًِْ بِالدُّخُولِ عَلَی وَلِیِّ اللَّهِ فَتَحَ کُلُّ مَلَکٍ بَابَهُ الْمُوَکَّلَ بِهِ قَالَ فَیُدْخِلُ الْقَیِّمُ کُلَّ مَلَکٍ مِنْ بَابٍ مِنْ أَبْوَابِ الْغُرْفَهًِْ قَالَ فَیُبَلِّغُونَهُ رِسَالَهًَْ الْجَبَّارِ جَلَّ وَ عَزَّ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ الْمَلائِکَةُ یَدْخُلُونَ عَلَیْهِمْ مِنْ کُلِّ بابٍ مِنْ أَبْوَابِ الْغُرْفَةِ سَلامٌ عَلَیْکُمْ إِلَی آخِرِ الْآیَهًِْ قَالَ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ وَ إِذا رَأَیْتَ ثَمَّ رَأَیْتَ نَعِیماً وَ مُلْکاً کَبِیراً یَعْنِی بِذَلِکَ وَلِیَّ اللَّهِ وَ مَا هُوَ فِیهِ مِنَ الْکَرَامَهًِْ وَ النَّعِیمِ وَ الْمُلْکِ الْعَظِیمِ الْکَبِیرِ إِنَّ الْمَلَائِکَهًَْ مِنْ رُسُلِ اللَّهِ عَزَّ ذِکْرُهُ یَسْتَأْذِنُونَ عَلَیْهِ فَلَا یَدْخُلُونَ عَلَیْهِ إِلَّا بِإِذْنِهِ فَذَلِکَ الْمُلْکُ الْعَظِیمُ الْکَبِیر. پیامبر (صلی الله علیه و آله)- محمّدبن اسحاق مدنی از امام باقر (علیه السلام) نقل کرده است: پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: ... هنگامی که مؤمن به منازل خود در بهشت درآید تاج ملک و کرامت بر سر او نهاده شود و حلّه های طلاباف و نقره باف و مزیّن به یاقوت به تن کند... سپس خداوند هزار فرشته به سوی او می فرستد تا او را به بهشت تبریک گویند و آن حوریه را زوج او کنند. پس به نخستین در بستان های او رسند و به فرشته دربان این بستان ها گویند از ولیّ خدا برای ما اجازه بگیر، زیرا خدا ما را فرستاده تا به او تهنیت گوییم. فرشته بدیشان می گوید: تا من به دربان بگویم و او وی را از محلّ شما آگاه گرداند. پیامبر (صلی الله علیه و آله) می فرماید: آن فرشته نزد دربان می رود درحالی که میان آن ها سه بستان فاصله است تا به در اوّل می رسد و به دربان می گوید: «بر در باغ هزار فرشته هستند که خداوند جهانیان ایشان را فرستاده تا به ولیّ خدا تبریک گویند و از من خواسته اند از او برای ایشان اجازه بگیرم» و دربان می گوید: «بر من گران است از ولیّ خدا که با همسر حوریّه خود است برای کسی اجازه گیرم». پیامبر (صلی الله علیه و آله) می فرماید: میان این دربان و دوست خدا دو بستان فاصله است. دربان نزد پیشکار او می رود و به او می گوید: «بر در باغ هزار فرشته اند که خداوند آن ها را برای تبریک به ولیّ خدا فرستاده پس برای ایشان اجازه شرفیابی بگیر». پیشکار نزد خدمتکاران مخصوص می رود و به آن ها می گوید: «هزار فرش-ته که فرستادگان خداوند جبّارند بر در باغ انتظار می کشند تا به ولیّ خدا خجسته باد گویند، پس حضور آنها را به آگاهی او برسانید». حضور آن ها را به آگاهی او می رسانند و او به فرشتگان اذن ورود می دهد و بدین ترتیب آنها بر ولیّ خدا وارد می شوند درحالی که او در غرفه خود است و این غرفه هزار در دارد که بر هر یک از این درها فرشته ای گمارده شده است و ناگاه به فرشته ها اجازه ورود داده می شود که نزد ولیّ خدا روند و هر فرشته ای دری را که به آن گمارده شده بگشاید. پیشکار هر فرشته را از یک در این غرفه وارد می کند و آنها پیام خداوند جبّار را بدو می رسانند و این است مفهوم سخن پروردگار که: وَ الْملَئکَةُ یَدْخُلُونَ عَلَیهْم مِّن کلُ ِّ بَاب، سَلَامٌ عَلَیْکمُ بِمَا صَبرَْتمُ ْ فَنِعْمَ عُقْبیَ الدَّار؛ و فرشتگان از هر دری بر آنان وارد می گردند. [و به آنان می گویند]: سلام بر شما به خاطر صبر و استقامتتان! چه نیکوست سرانجام آن سرا [ی جاویدان]!. (رعد/۲۴-۲۳) و نیز قول خداوند عزّوجلّ: وَ إِذا رَأَیْتَ ثَمَّ رَأَیْتَ نَعیماً وَ مُلْکاً کَبیراً همین است، یعنی ولیّ خدا و ارجمندی و نعمت ها و ملک پهناور او چنین است. راستی که فرشته ها که پیامبر از طرف خداوند عزّ ذکره هستند برای ورود بر او اجازه می خواهند و جز با اجازه نزد او نمی روند و این است ملک بزرگ و با شکوه. الکافی، ج۸، ص۹۷/ بحارالأنوار، ج۸، ص۱۵۹/ نورالثقلین؛ «بتفاوت لفظی»/ بحارالأنوار، ج۸، ص۱۲۸/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۲۳
28. الصّادق (علیه السلام)- قال هِشَامُ بْنُ الْحَکَمِ: سَأَلَ الزِّنْدِیقُ أَبَاعَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) فَقَال ... قَالَ فَکَیْفَ یُنَعَّمُ أَهْلُ الْجَنَّهًِْ بِمَا فِیهَا مِنَ النَّعِیمِ وَ مَا مِنْهُمْ أَحَدٌ إِلَّا وَ قَدِ افْتَقَدَ ابْنَهُ أَوْ أَبَاهُ أَوْ حَمِیمَهُ أَوْ أُمَّهُ فَإِذَا افْتَقَدُوهُمْ فِی الْجَنَّهًِْ لَمْ یَشْکُوا فِی مَصِیرِهِمْ إِلَی النَّارِ فَمَا یَصْنَعُ بِالنَّعِیمِ مَنْ یَعْلَمُ أَنَّ حَمِیمَهُ فِی النَّارِ یُعَذَّبُ قَالَ (علیه السلام) إِنَّ أَهْلَ الْعِلْمِ قَالُوا إِنَّهُمْ یُنْسَوْنَ ذِکْرَهُمْ وَ قَالَ بَعْضُهُمُ انْتَظَرُوا قُدُومَهُمْ وَ رَجَوْا أَنْ یَکُونُوا بَیْنَ الْجَنَّهًِْ وَ النَّارِ فِی أَصْحَابِ الْأَعْرَاف. امام صادق (علیه السلام): هشام بن حکم گوید: زندیقی از امام صادق (علیه السلام) پرسید: «... نحوه ی استفاده بهشتیان از نعمات آنجا چگونه است، با اینکه غالبشان فاقد پسر یا پدر یا رفیق یا مادر خود شده، و فقدانشان فقط حاکی از این است که همه ی مفقودین در دوزخند، پس با نعمات چه کند آنکه از حال رفیقش در جهنّم و عذاب با خبر است»؟!. فرمود: «أهل علم گفته اند: أهل بهشت یاد آنان را فراموش می کنند، و برخی دیگر گفته اند: چشم به راه آنان می باشند، و امید آن دارند که از جمله أهل اعراف؛ میان دوزخ و بهشت باشند». بحارالأنوار، ج۸، ص۱۳۶/ نورالثقلین
29. الباقر (علیه السلام): وَ إِذا رَأَیْتَ ثَمَّ رَأَیْتَ نَعِیماً وَ مُلْکاً کَبِیراً یَعْنِی بِذَلِکَ وَلِیَّ اللَّهِ وَ مَا هُوَ فِیهِ مِنَ الْکَرَامَهًِْ - وَ النَّعِیمِ وَ الْمُلْکِ الْعَظِیمِ - وَ إِنَّ الْمَلَائِکَهًَْ مِنْ رُسُلِ الْجَبَّارِ لَیَسْتَأْذِنُونَ عَلَیْهِ - فَلَا یَدْخُلُونَ عَلَیْهِ إِلَّا بِإِذْنِهِ فَذَلِکَ الْمُلْکُ الْعَظِیمُ وَ الْأَنْهَارُ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا. امام باقر (علیه السلام): وَ إِذَا رَأَیْتَ ثَمَّ رَأَیْتَ نَعِیمًا وَ مُلْکًا کَبِیرًا منظور، ولیّ خداست و آن همه کرامت و بزرگواری و نعمت ها و پاداش عظیم و باشکوهی که در اختیار دارد. فرشتگان که از جانب خداوند تبارک وتعالی میآیند برای ورود نزد او از وی اجازه می گیرند و تنها درصورتی که به آن ها اجازه دهد بر وی وارد می شوند. القمی، ج۲، ص۲۴۸
30. الرّسول (صلی الله علیه و آله): عَنْ عَوْفِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْأَزْدِیِّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِذَا أَرَادَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قَبْضَ رُوحِ الْمُؤْمِنِ قَالَ یَا مَلَکَ الْمَوْتِ انْطَلِقْ أَنْتَ وَ أَعْوَانُکَ إِلَی عَبْدِی فَطَالَ مَا نَصَبَ نَفْسَهُ مِنْ أَجْلِی فَأْتِنِی بِرُوحِهِ لِأُرِیحَهُ عِنْدِی فَیَأْتِیهِ مَلَکُ الْمَوْتِ بِوَجْهٍ حَسَنٍ وَ ثِیَابٍ طَاهِرَهًٍْ وَ رِیحٍ طَیِّبَهًٍْ ... فَیَبْسُطُ صَحِیفَتَهُ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ وَ هُوَ یُنَادِی هاؤُمُ اقْرَؤُا کِتابِیَهْ إِنِّی ظَنَنْتُ أَنِّی مُلاقٍ حِسابِیَهْ فَهُوَ فِی عِیشَةٍ راضِیَةٍ فَإِذَا انْتَهَی إِلَی بَابِ الْجَنَّهًِْ قِیلَ لَهُ هَاتِ الْجَوَازَ قَالَ هَذَا جَوَازِی مَکْتُوبٌ فِیهِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ هَذَا جَوَازٌ جَائِزٌ مِنَ اللَّهِ الْعَزِیزِ الْحَکِیمِ لِفُلَانِ بْنِ فُلَانٍ مِنْ رَبِّ الْعَالَمِینَ فَیُنَادِی مُنَادٍ یَسْمَعُ أَهْلُ الْجَمْعِ کُلُّهُمْ أَلَا إِنَّ فُلَانَ بْنَ فُلَانٍ قَدْ سَعِدَ سَعَادَهًًْ لَا یَشْقَی بَعْدَهَا أَبَداً قَالَ فَیَدْخُلُ فَإِذَا هُوَ بِشَجَرَهًٍْ ذَاتِ ظِلٍّ مَمْدُودٍ وَ ماءٍ مَسْکُوبٍ وَ ثِمَارٍ مُهْدَلَهًٍْ یَخْرُجُ مِنْ سَاقِهَا عَیْنَانِ تَجْرِیَانِ فَیَنْطَلِقُ إِلَی إِحْدَاهُمَا فَیَغْتَسِلُ مِنْهَا فَیَخْرُجُ عَلَیْهِ نَضْرَهًُْ النَّعِیمِ ثُمَّ یَشْرَبُ مِنَ الْأُخْرَی فَلَا یَکُونُ فِی بَطْنِهِ مَغْصٌ وَ لَا مَرَضٌ وَ لَا دَاءٌ أَبَداً وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ وَ سَقاهُمْ رَبُّهُمْ شَراباً طَهُوراً. پیامبر (صلی الله علیه و آله): از امام صادق (علیه السلام) روایت است که فرمود: پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرموده است: هنگامی که خدای تبارک وتعالی بخواهد جان مؤمن را بگیرد، می فرماید: «ای فرشته ی مرگ! تو و یارانت به سوی بنده ی من بروید که خسته کردن خودش به خاطر من طولانی شد. سپس روحش را برایم بیاور تا آن را نزد خود آسایش دهم». فرشته ی مرگ با چهره ای نیکو، لباس پاکیزه و بوی خوش نزد او می آید... پرونده ی عملش را برای مردان و زنان مؤمن می گستراند و فریاد می زند: [ای اهل محشر]! نامه ی اعمال مرا بگیرید و بخوانید! من یقین داشتم که [قیامتی در کار است و] به حساب اعمالم می رسم»! او در یک زندگی "کاملًا" رضایتبخش قرار خواهد داشت. (حاقه/۲۱-۱۹) او در یک زندگی کاملا رضایت بخش قرار خواهد داشت. وقتی به در بهشت برسد به او گفته شود: «مجوّز [ورود به بهشت] را بده». می گوید: «این مجوّز من است که در آن نوشته شده است: به نام خداوند بخشنده ی مهربان. این مجوّزی نافذ از خداوند عزیز حکیم برای فلانی فرزند فلانی است [و این مجوّز] از طرف پروردگار جهانیان است». سپس ندادهنده ای فریاد می زند و همه ی جماعت می شنوند: «آگاه باشید! فلانی فرزند فلانی سعادتمند شده سعادتی که بعد از آن هرگز بدبخت نمی شود». وارد بهشت می شود و ناگهان در کنار درختی با سایه کشیده و گسترده، و در کنار آبشارها، و میوه هایی آویزان قرار می گیرد و از ساقه ی آن درخت دو چشمه همیشه جاری بیرون می آید. به سوی یکی از آن ها می رود و با آب آن غسل می کند و بر او شادابی نعمت ظاهر می شود. سپس از دیگری می خورد و هرگز در درونش دل درد، بیماری و درد پیدا نمی شود و این معنای سخن خداوند است که می فرماید: وَ سَقاهُمْ رَبُّهُمْ شَراباً طَهُوراً. بحارالأنوار، ج۸، ص۲۱۱/ الاختصاص، ص۳۴۹
31. الرّسول (صلی الله علیه و آله): إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) سُئِلَ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ یَوْمَ نَحْشُرُ الْمُتَّقِینَ إِلَی الرَّحْمنِ وَفْداً فَقَالَ یَا عَلِیُّ (علیه السلام) إِنَّ الْوَفْدَ لَا یَکُونُونَ إِلَّا رُکْبَاناً أُولَئِکَ رِجَالٌ اتَّقَوُا اللَّهَ فَأَحَبَّهُمُ اللَّهُ وَ اخْتَصَّهُمْ وَ رَضِیَ أَعْمَالَهُمْ فَسَمَّاهُمُ الْمُتَّقِینَ ثُمَّ قَالَ لَهُ یَا عَلِیُّ (علیه السلام) أَمَا وَ الَّذِی فَلَقَ الْحَبَّهًَْ وَ بَرَأَ النَّسَمَهًَْ إِنَّهُمْ لَیَخْرُجُونَ مِنْ قُبُورِهِمْ وَ إِنَّ الْمَلَائِکَهًَْ لَتَسْتَقْبِلُهُمْ بِنُوقٍ مِنْ نُوقِ الْعِزِّ عَلَیْهَا رَحَائِلُ الذَّهَبِ مُکَلَّلَهًًْ بِالدُّرِّ وَ الْیَاقُوتِ وَ جَلَائِلُهَا الْإِسْتَبْرَقُ وَ السُّنْدُسُ وَ خُطُمُهَا جَدْلُ الْأُرْجُوَانِ تَطِیرُ بِهِمْ إِلَی الْمَحْشَرِ مَعَ کُلِّ رَجُلٍ مِنْهُمْ أَلْفُ مَلَکٍ مِنْ قُدَّامِهِ وَ عَنْ یَمِینِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ یَزُفُّونَهُمْ زَفّاً حَتَّی یَنْتَهُوا بِهِمْ إِلَی بَابِ الْجَنَّهًِْ الْأَعْظَمِ وَ عَلَی بَابِ الْجَنَّهًِْ شَجَرَهًٌْ إِنَّ الْوَرَقَهًَْ مِنْهَا لَیَسْتَظِلُّ تَحْتَهَا أَلْفُ رَجُلٍ مِنَ النَّاسِ وَ عَنْ یَمِینِ الشَّجَرَهًِْ عَیْنٌ مُطَهِّرَهًٌْ مُزَکِّیَهًٌْ قَالَ فَیُسْقَوْنَ مِنْهَا شَرْبَهًًْ فَیُطَهِّرُ اللَّهُ بِهَا قُلُوبَهُمْ مِنَ الْحَسَدِ وَ یُسْقِطُ مِنْ أَبْشَارِهِمُ الشَّعْرَ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ سَقاهُمْ رَبُّهُمْ شَراباً طَهُوراً مِنْ تِلْکَ الْعَیْنِ الْمُطَهِّرَهًِْ قَالَ ثُمَّ یَنْصَرِفُونَ إِلَی عَیْنٍ أُخْرَی عَنْ یَسَارِ الشَّجَرَهًِْ فَیَغْتَسِلُونَ فِیهَا وَ هِیَ عَیْنُ الْحَیَاهًِْ فَلَا یَمُوتُونَ أَبَداً. پیامبر (صلی الله علیه و آله): امام صادق (علیه السلام) می فرماید: علی (علیه السلام) از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) درباره ی آیه: در آن روز که پرهیزگاران را دسته جمعی به سوی خداوند رحمان [و پاداش های او] محشور می کنیم. (مریم/۸۵) پرسید؛ فرمود: «وفد نمی باشد مگر سواره؛ آنان مردانی هستند که تقوای الهی پیشه کردند و خدا آنان را دوست می دارد و آنان را جدا کرده و از اعمالشان راضی گشته و آنان را متّقین نامیده است». سپس فرمود: «ای علی! آگاه باش! قسم به کسی که دانه را شکافت و انسان را آفرید، آنان از قبرهایشان بیرون می آیند درحالی که سفیدی صورتهایشان مثل سفیدی برف است و بر آنان لباس هایی است که سفیدی آن مثل سفیدی شیر است و نعلین هایی به پا دارند که بند آن از لؤلؤی درخشان است». و در حدیث دیگری فرمود: «فرشتگان با ناقه هایی بهشتی به دیدار آن ها می آیند که زین هایی از طلا دارند که با مروارید و یاقوت مزیّن شده است و پالانهایی از حریر و پرنیان دارند و طناب بینی آن ها بافته هایی از ارغوان است و افساری از زبرجد دارند. سپس آنان را به سمت صحرای محشر به پرواز در می آورند، درحالی که همراه هریک از ایشان هزار فرشته است که در جلو و راست و چپ ایشان قرار دارند. این فرشتگان، آنان را احاطه می کنند تا اینکه به دروازه ی بزرگ بهشت می رسند. بر دروازه ی بهشت، درختی است که هزار نفر از سایه یک برگ آن بهره می گیرد و در طرف راست آن چشمه ای است که پاک می کند و مطهّر می سازد. پس جرعه ای از آن می نوشند و خداوند با آن قلب هایشان را از حسد پاک می کند و موهای صورتشان را می زداید. همچنان که خود در قرآن می فرماید: وَسَقَاهُمْ رَبُّهُمْ شَرَابًا طَهُورًا یعنی از همان چشمه ی پاک کننده، سپس به سوی چشمه ای دیگر که در طرف چپ درخت واقع است، باز می گردند و در آن خود را می شویند و این همان چشمه ی حیات است که پس از آن دیگر نمی میرند». الکافی، ج۸، ص۹۵/ بحارالأنوار، ج۷، ص۱۷۲؛ بتفاوت / نورالثقلین؛ «جذل» بدل «جدل» و «یصرفون» بدل «ینصرفون»/ بحارالأنوار، ج۸، ص۱۵۷/ القمی، ج۲، ص۵۳؛ «بتفاوت»
32. الصّادق (علیه السلام): قیل یُطَهِّرُهُمْ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ سِوَی اللَّهِ إِذْ لَا طَاهِرَ مِنْ تَدَنُّسٍ بِشَیْءٍ مِنَ الْأَکْوَانِ إِلَّا اللَّهُ. امام صادق (علیه السلام)- [خداوند با این شراب طهور] آن ها را از هرچیزی غیر از خدا پاک می کند؛ چون جز خداوند، پاک کننده ای نیست که از آلودگی به چیزی از هستی پاک گرداند. بحارالأنوار، ج۸، ص۱۱۳/ بحرالعرفان، ج۱۶، ص۲۵۷
33. الرّسول (صلی الله علیه و آله): فَیُسْقَوْنَ مِنْهَا شَرْبَهًًْ فَیُطَهِّرُ اللَّهُ بِهَا قُلُوبَهُمْ مِنَ الْحَسَدِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله): آن مردان از آن می آشامند و خداوند با آن دل هایشان را از حسد پاک می گرداند.

الکافی، ج۸، ص۹۵/ بحارالأنوار، ج۷، ص۱۷۲/ نورالثقلین/ بحارالأنوار، ج۸، ص۱۵۷/ القمی، ج۲، ص۵۳

34. الصّادق (علیه السلام): فَأَنْزَلَ اللَّهُ فِیهِمْ هَذِهِ الْآیَهًَْ إِلَی قَوْلِه وَ کانَ سَعْیُکُمْ مَشْکُوراً فِی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ هِیَ جَارِیَهًٌْ فِی کُلِ مُؤْمِنٍ فَعَلَ مِثْلَ ذَلِکَ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَل. امام صادق (علیه السلام): سخن خداوند متعال: وَ کَانَ سَعْیُکُم مَّشْکُورًاً درباره ی امیرالمؤمنین (علیه السلام) است و این آیه بر هر مؤمنی که چنین عملی را با شادابی و رضایت در راه خداوند عزّوجلّ انجام دهد، [صدق می کند].القمی، ج۲، ص۳۹۸
35. الکاظم (علیه السلام): عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْمَاضِی (علیه السلام) قَال سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عزوجل ... إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنا عَلَیْکَ الْقُرْآنَ تَنْزِیلًا قَالَ بِوَلَایَهًِْ عَلِیٍّ (علیه السلام) تَنْزِیلًا قُلْتُ هَذَا تَنْزِیلٌ قَالَ نَعَمْ ذَا تَأْوِیل. امام کاظم (علیه السلام): محمّدبن فضیل گوید: به امام کاظم (علیه السلام) عرض کردم: «منظور از این آیه: إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا عَلَیْکَ الْقُرْآنَ تَنزِیلًا چیست»؟ فرمود: «به ولایت علی (علیه السلام) نازل کردیم». عرض کردم: «این گونه نازل شده است»؟ فرمود: «خیر، بلکه تأویل آیه این گونه است». الکافی، ج۱، ص۴۳۴/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۳۸/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۲۷؛ «بتفاوت لفظی»/ نورالثقلین/ البرهان؛ «بتفاوت لفظی»
36. الکاظم (علیه السلام): إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنا عَلَیْکَ الْقُرْآنَ بِوَلَایَهًِْ عَلِیٍّ تَنْزِیلًا. امام کاظم (علیه السلام): إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنا عَلَیْکَ الْقُرْآنَ تَنْزِیلًا [یعنی] به ولایت علی (علیه السلام). بحرالعرفان، ج۲، ص۲۶۷
37. الصّادق (علیه السلام): أَمَرَهُ أَنْ یُصَلِّیَ فِی سَاعَاتٍ مِنَ اللَّیْلِ فَفَعَلَ (صلی الله علیه و آله). امام صادق (علیه السلام): خداوند به پیامبر (صلی الله علیه و آله) دستور داد که در ساعاتی از شب نماز بخواند و او [به این دستور] عمل کرد. مستدرک الوسایل، ج۶، ص۳۲۸/ بحارالأنوار، ج۸۴، ص۱۵۹/ دعایم الإسلام، ج۱، ص۲۱۱
38. الکاظم (علیه السلام): عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الْمَاضِی (علیه السلام) قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ ... إِنَّ هذِهِ تَذْکِرَةٌ قَالَ الْوَلَایَهًُْ. امام کاظم (علیه السلام): محّدبن فضیل گوید: از امام کاظم (علیه السلام) درباره ی این سخن خداوند عزّ وجلّ إِنَّ هَذِهِ تَذْکِرَةٌ، پرسیدم. فرمود: «منظور، ولایت است». الکافی، ج۱، ص۴۳۴/ بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۳۸/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۷۲۷/ نورالثقلین.
39. العسکری (علیه السلام): قُلُوبُنَا أَوْعِیَهًٌْ لِمَشِیَّهًِْ اللَّهِ فَإِذَا شَاءَ شِئْنَا وَ اللَّهُ یَقُولُ وَ ما تَشاؤُنَ إِلَّا أَنْ یَشاءَ اللهُ. امام عسکری (علیه السلام): دل های ما ظرف مشیّت خداست وقتی او بخواهد ما خواهیم خواست. و [خداوند] در قرآن کریم می فرماید: وَ ما تَشاؤُنَ إِلَّا أَنْ یَشاءَ اللهُ. بحارالأنوار، ج۲۵، ص۳۳۶/ دلایل الإمامهًْ، ص۲۷۳/ الغیبهًْ للطوسی، ص۲۴۶/ نورالثقلین
40. الهادی (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ جَعَلَ قُلُوبَ الْأَئِمَّهًِْ (علیهم السلام) مَوْرِداً لِإِرَادَتِهِ فَإِذَا شَاءَ اللَّهُ شَیْئاً شَاءُوهُ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ وَ ما تَشاؤُنَ إِلَّا أَنْ یَشاءَ اللهُ. امام هادی (علیه السلام): خداوند دل های ائمّه (علیهم السلام) را محلّ اراده ی خود قرار داده اگر خدا چیزی را بخواهد آن ها خواهند خواست و این معنی آیه است ما تَشاؤُنَ إِلَّا أَنْ یَشاءَ اللهُ. بحارالأنوار، ج۲۵، ص۳۷۲/ بصایرالدرجات، ص۵۱۷

دعای متناسب سوره انسان کتاب قرآن

بسم الله الرحمن الرحیم

خداوندا! بر محمد و آل محمد درود فرست، و چنان نما که زمانهائی که بر انسانها می گذرد همیشه همراه باشد با عبادتی مقبول درگاه احدیتت، ای خالق یکتای بی همتا تا چنان شوند که هم جزء متقیان و بندگان صالحت باشند و هم جزء بندگان خاصت و جزء ابرارت باشند، تا عمری پُر برکت و به تعالی و کمالات داشته باشند.

پروردگارا! به الطاف عمیمیت، به حق اینکه انسانها را از نطفه ای به تعالی آفریدی و به حق اینکه به انسانها شنوائی و بینائی عطا نمودی و آنها را مورد امتحان قرار دادی و راه را نشانشان دادی، چنان نما که انسانها به منزهی و رُشدی نائل آیند تا نسبت به رهنمودها و آیاتت کافر نباشند و نسبت به خود و دیگران ظلم ننمایند و همیشه جزء مؤمنین به رهنمودهای خالق خود و حجتهای معصومش باشند.

خداوندا! بر محمد و آل محمد درود فرست و به حقِّ نذری که حضرت امیرالمؤمنین امام علی سلام الله علیه و خانواده محترمش انجام دادند چنان نما که انسانها به رهنمودها و دستورات الهی و حجتهای معصومش کافر نباشند و به زنجيرها و غلها و شعله‏ هاي سوزان گرفتار نشوند و چنان نما که انسانها به قدری به رهنمودها و احکام الهی و حجتهای بر حقش چهارده معصوم مؤمن باشند که در بهشت از جامی بنوشند که با عطر خوش آمیخته باشد.

پروردگارا! به الطاف عمیمیت، چنان نما که انسانها به تعالی به نذرهائی که به رضایتمندی خداوند است چنان عمل نمایند که از ابرار و بندگان خاصت شوند و در بهشت از چشمه ای که بندگان خاصت می نوشند بنوشند و هر جا که به تعالی اراده لازم است، آب چشمه جاری شود.

خداوندا! بر محمد و آل محمد درود فرست و چنان نما که مسئولین و دیگر انسانها رابطه عالی با خداوند داشته باشند و به نذرهایشان که مورد رضایتمندی خداوند است و در توانشان است به تعالی عمل نمایند و الگویشان را حضرت امیرالمؤمنین امام علی سلام الله علیه و حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها قرار دهند و برای رضایتمندی خداوند بندگی خداوند نمایند و با تکبّر و خودستائی زندگی ننمایند و به تعالی بندگی خداوند نمایند و با مردم رفتاری شایسته داشته باشند.

پروردگارا! به الطاف عمیمیت، چنان نما تا مسئولین و انسانها با خانوادهشان و مسکین و فقیر و اسیر رفتاری شایسته داشته باشند و از آنچه که دوست دارند بی منّت و از شفع دل و بدون توقع به آنان هدیه دهند و با آنان به خوبی رفتار نمایند و از روز قیامت که بازخواست می شوند بترسند از اینکه رفتاری شایسته نداشته باشند تا از شر بدیهای قیامت در امان خداوند سعادتمند و رستگار و شادمان و مسرور باشند.

خداوندا! بر محمد و آل محمد درود فرست، چنان نما تا انسانها چنان آگاهانه و پاک و منزه و به تعالی و رُشد یا فتگی اطاعت خداوند نمایند که همه اعتقاداتشان و اخلاقیاتشان مطابق صراط مستقیم دین خالق خود و حجتهای معصومش چنان باشد که همواره در قیامت نعمتهای عالی بهشت و پاداش متعالی به قدرشناسی از خداوند و چهارده معصوم سلام الله علیهم نصیبشان شود.

پروردگارا! به الطاف عمیمیت، و به حق قرآن و رسول خداوند حضرت محمد سلام الله علیه و امامان معصوم سلام الله علیهم و حضرت فاطمه سلام الله علیها دختر گرامی پیامبر خداوند سوگند چنان نما که همه انسانها قدرشناس کتاب خداوند قرآن و چهارده معصوم سلام الله علیهم به تعالی باشند و به کمالات و منزهی چنان مطابق انتظارات و رضایتمندی خداوند و حجتهای معصوم خداوند عمل نمایند که شایسته و موفق به شیعۀ چهارده معصوم شدن و بهره مندی از بهشت خداوند در قیامت بگردند و در دو دنیا سعادتمند و خوشبخت شوند و هم خداوند و حجتهای معصومش از آنها راضی باشد و هم آنها به توفیق بندگی خداوند و رضایتمندی خداوند و حجتهای معصومش در قیامت مسرور و راضی باشند.

خداوندا! بر محمد و آل محمد درود فرست و به حق چهارده معصوم و حجتهای معصومت که عالی رفتار نمودند چنان نما که دین چهارده معصوم اسلام در جهان، جهانی شود و همۀ حاکمیّتها و انسانها و مردم در جهان دین اسلام محمدی که دین قائم آل محمد سلام الله علیهم می باشد را بپذیرند و وعده سوره نصر و سوره قدر و سوره کوثر و سوره حمد و آیات هشتاد و هشتاد و یک سوره اسراء به تعالی و به زودی برای همیشه محقق گردد.

پروردگارا! به الطاف عمیمیت، به تعالی و عظمت دین اسلام و عظمت جهان آفرینش سوگند که حق با دین خالق یکتی بی همتا و چهارده معصوم سلام الله علیهم می باشد، چنان نما که همه به عظمت دین اسلام دین قائم آل محمد سلام الله علیه پی ببرند و همه توفیقات عبادت و زندگی اسلامی را داشته باشند و همه موفق شوند همواره به صراط مستقیم دینِ اسلام و نیّات و گفتار و رفتارشان مطابقت داشته باشد تا بتوانند به منزهی از عیبها و نقصها باشند و رُشد و کمالات اعتقادی و اخلاقی و آگاهی به شایستگی بندگی خداوند و اطاعت امر خداوند نمایند و به تعالی اطاعت حجت بر حق خداوند قائم آل محمد سلام الله علیه داشته باشند و به کمالات و تعالی و ادب یاری امام زمان حضرت مهدی موعود و حجتهای معصومت بدهند. الهی آمین یا ارحم الراحمین، به برکت و حرمت محمداٍ و آله طاهرین. اللهم صل علی محمد وآل محمد و عجل فرجهم. اللهم عجل لولیک الفرج صاحب الزمان وجعلنا من خیر انصارهی و اعوانهی و شیعته

فضیلت و خواص سوره انسان

1. امام محمد باقر علیه السلام: هر كس سوره هل اتى را در هر بامداد پنجشنبه بخواند خداوند حوریانى فراوان به همسرى او درمى آورد و با پیامبر صلى الله علیه و آله محشور مى شود. ثواب الاعمال، ص 260؛ مجمع البیان، ج 10، ص 402. همچنین بر اساس روایاتى تلاوت این سوره موجب تقویت نفس مى شود. البصائر، ج 51، ص 4. (امام صادق علیه السلام نیز فرمودند: هر که سوره انسان را قرائت نماید خداوند او را با تعداد زیادی از حوریان بهشتی تزویج نماید و در سرای باقی با پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم خواهد بود. ثواب الاعمال، ص121 )
2. در سیره امام رضا علیه السلام آمده است: ایشان در نماز صبح روز دوشنبه و پنجشنبه در رکعت اول سوره حمد و انسان و در رکعت دوم بعد از حمد سوره غاشیه را قرائت می نمود و می فرمود: هر کس در نماز صبح روز دوشنبه و پنجشنبه اینگونه نماز بخواند خداوند در این دو روز ایشان را از شرور در امان می دارد. من لا یحضره الفقیه، ج1، ص308
3. امام صادق علیه السلام همچنین فرمودنده اند: من ضامنم برای هر یک از شیعیانم که در نماز صبح روز پنجشنبه سوره انسان را بخواند و اگر در آن شب یا روز بمیرد با امنیت و بدون حساب از گناهانی که انجام داده وارد بهشت می شود و دیوان حسابرسی برای او باز نمی شود و در قبر از او پرسشی نخواهد شد و اگر زنده بود در حفظ و امان الهی است و آفات دنیا از او برداشته می شود و چیزی از جنبنده های زمینی تا پنجشنبه بعد به او آسیبی نمی رساند. الاصول السته عشر، ص3
4. الرّسول حضرت محمد (صلی الله علیه و آله ): مَنْ قَرَأَ سُورَهًُْ هَلْ أَتی کَانَ جَزَاؤُهُ عَلَی اللَّهِ جَنَّهًًْ وَ حَرِیراً. پیامبر حضرت محمد (صلی الله علیه و آله): هرکس این سوره را بخواند، پاداش وی نزد خداوند، بوستانی بهشتی و جامه ای ابریشمی خواهد بود. المسباح للکفعمی، ص۴۴۹/ نورالثقلین
5. الامام العسکری (علیه السلام): عَنْ عَلِیِّ بْنِ عُمَرَ الْعَطَّارِ، قَالَ: دَخَلْتُ عَلَی أَبِی الْحَسَنِ الْعَسْکَرِیِّ (علیه السلام) یَوْمَ الثَّلَاثَاءِ فَقَالَ: لَمْ أَرَکَ أَمْسِ قُلْتُ: کَرِهْتُ الْحَرَکَهًَْ فِی یَوْمِ الْإِثْنَیْنِ. قَالَ: یَا عَلِیُّ، مَنْ أَحَبَ أَنْ یَقِیَهُ اللَّهُ شَرَّ یَوْمِ الْإِثْنَیْنِ فَلْیَقْرَأْ فِی أَوَّلِ رَکْعَهًٍْ مِنْ صَلَاهًِْ الْغَدَاهًِْ هَلْ أَتی عَلَی الْإِنْسانِ ثُمَّ قَرَأَ أَبُو الْحَسَنِ (علیه السلام) فَوَقاهُمُ اللهُ شَرَّ ذلِکَ الْیَوْمِ وَ لَقَّاهُمْ نَضْرَةً وَ سُرُوراً. امام حسن عسکری (علیه السلام): (در خطاب به علی بن عمر عطّار): ای علی! هرکس می خواهد خدایش او را از شرّ روز دوشنبه نگهدارد، باید در رکعت اوّل نماز بامدادش، هَلْ أَتی عَلَی الْإِنْسانِ را بخواند سپس این آیه را خواند: فَوَقاهُمُ اللهُ شَرَّ ذلِکَ الْیَوْمِ وَ لَقَّاهُمْ نَضْرَهًًْ وَ سُرُوراً.الأمالی للصوسی، ص۲۲۴/ نورالثقلین

1. راهکارهای تعلیم و تربیّتی و فرهنگی:

1- مسئولین و عوامل تهیه محتوای تحقیقاتی و مطالعاتی پژوهشکدههای علوم انسانی و اسلامی و حوزهها و دانشگاهها مجموعه ای از آموزه های رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را، که طبق موازین الهی و اسلامی، موجب رشد شود را، در اختیار عوامل تعلیم و تربیّت ( از جمله انتشارات و وزارت آموزش و پرورش و حوزهها و دانشگاهها و مراکز و معاونتهای فرهنگی و پرورشی و وزارت ارشاد اسلامی و مبلغین و رسانه ها)، برای نشر و ترویج و آموزش فرهنگ الهی اسلام، قرار دهند.

2. عوامل مؤثر در تهیه محتوای کتابهای درسی و غیر درسی، و تولید کنندگان محتوای ادبیّات و بسترهای تبلیغاتی و لوازم التحریر و بازیها و فیلم و نمایشها و برنامه ها و مطالب رسانه ها ( رسانه ها، مطبوعات، فضای مجازی تبلیغات و بسترهای تکنولوژیهای مختلف) و مبلغین برای ارتقاء فرهنگ تعلیم و تربیّت اسلامی جامعه به آموزههای رفتارها و نگرشهائی که می تواند تعالی نگرشی و گفتاری و رفتاری را طبق موازین الهی و اسلامی محقق نماید و جامعه را در ابعاد مختلف ( اعتقادی، فضائل اخلاقی، بصیرت، معارف و دانش و مهارتها و توانمندیهای لازم زندگی)، به رشد رساند، باید متناسب با سن و به اندازه لازم هماهنگ با دیدگاههای قرآن و چهارده معصوم سلام الله علیهم، به تهیه مطالب تعلیم و تربیتی اهمیّت لازم را بدهند و به مطالب به اندازه پرداخته شود و محصولات را به جامعۀ هدف به تعالی لازم عرضه نمایند.
3. طرحها و برنامه های گفتمان و برنامه ریزی با زبانهای مختلف بین المللی و مردم دنیا بطور جهانی، با محصولات متناسب و بهره مندی از همه بسترها و سازوکارها و ساختارهای تعلیم و تربیتی برای بهره مندی از ولایت خداوند و پیامبران و حجتهای عالم و دانشمند و فاضل و معصوم سلام الله علیهم نهضتی نرم افزاری و عملیاتی برای تعالی نگرشی و نفسانی به تعالی توسط همه افراد توانمندی که در نهادها و سازمانهای دولتی و بخش خصوصی نقش آفرینی می نمایند، برای نشر و ترویج فرهنگ والای الهی نقش آفرینی های مفید و مؤثر و خداپسندانه صورت پذیرد تا رنگ استثمار استعمار شرک و کفر و نفاق و استکبار و جهلها و رزیلتها و احاطه طاغوتهای مختلف از جهانیان زدوده شود و تعالی و رشد و آگاهی و علم و دانش مفید و اعتقادات و نگرشها و تفکّر و گفتار و رفتار و تمایلات و روحیات و اخلاق خداپسندانه در جهان توسعه یابد.

2. الگوی سوره انسان در راهبردها و راهکارهای سیاستگذاریها و قانونگذاریها و قضاوتها و برنامه ریزیها
1. انسانها باید با مسائلی که خداوند در رابطه با آنها سخن گفته و انتظاراتی که خداوند از انسانها دارد به تعالی و با دقّت آشنا شوند و شناخت خوبی از آیات و نظریات و رهنمودهای خداوند و حجتهای معصوم خداوند بخصوص چهارده معصوم سلام الله علیهم داشته باشند و نظام تعلیم و تربیّت و رسانه های مختلف در این زمینه در جهان نسبت به مسئولیّت بزرگی که به عهدهشان می باشد، مسئولند که انسانها را با خالق خودشان و حجتهای معصوم خداوند به تعالی و به تناسب سن آشنا سازند.
2. قسمتی از سوره انسان در رابطه با داستان بیماری امام حسن و امام حسین سلام الله علیهم می باشد و نذری که امیرالمؤمنین سلام الله علیهم به اتفاق خانواده اش انجام دادند و اینکه وقت افطار افرادی به در خانه شان می آمدند و آنها از روی شعف و تقوای الهی و پناه بردن از شر قیامت به خداوند غذای خود را به ادب در راه خداوند انفاق نمودند، بدون اینکه در دلشان توقع پاداش و تشکری داشته باشند که این موضوع برای مسئولین نظام و جامعۀ اسلامی سرمشق و الگوی متعالی می باشد.
3. سوره انسان نشانگر این است که پیامبر اکرم حضرت محمد سلام الله علیه و امامان معصوم سلام الله علیهم که بزرگان جهان هستند، مسئولیّت و وظائف و عبادتشان سنگینتر و متعالی تر و دقیقتر بوده است و برخوردار از تربیّت الهی بوده اند.
4. خداوند در رابطه با وظائف انسانها با فرستادن پیامبران و امامان و نزول کتابهای آسمانی بخصوص کتاب قرآن نقش خود را در هدایت انسانها به تعالی انجام داده است، حال وظیفه انسانهاست که نسبت به دین اسلام که آخرین دین است و خداوند و حضرت محمد و امامان معصوم سلام الله علیهم شناخت کسب نمایند و از رهنمودهای خداوند بهره مند شوند.
5. باید در مسائل به خداوند پناه برد و از خداوند کمک خواست و رفتاری به رضایتمندی و خشنودی خداوند انجام داد.
6. خداوند از روی دوستداری با آیات بشارت و انذار و بیان رهنمودها و روشنگریهایش انسانها را به صراط مستقیم دین خود هدایت نموده است.
7. باید عبادات و مسئولیت پذیری الهی چهارده معصوم سلام الله علیهم برای همه مسئولین و مردم و انسانها تاثیر سازنده ای در تعالی اعمالشان داشته باشد.
8. خداوند جهان را بستر رُشد و تعالی انسانها قرار داده است.

گل افشان گل محمدی