خصوصیات اخلاقی و سیره رفتاری امام حسین (ع)

۱- خدا ترسی

اولیاء الله به خاطر شناخت و معرفتی که به ذات مقدس الهی دارند بیش از دیگران ترسانند حسین (ع) این چنین بود که ابن شهر آشوب در مناقب آورده است از حسین (ع)پرسیدند: ما اعظم خوفک من ربک ؛ چه زیاد از خدا می ترسی » فرمودند: لا یأمن یوم القیامة الا من خاف الله فی الدنیا،«از عذاب خدا در قیامت ایمن نیست مگر کسی که دردنیا از خدا بترسد.»

از دعای آن حضرت در روز عرفه میزان شناخت و ترس او را از خدا می یابیم که باچشمی گریان و دلی بریان پس از بیان اوصاف باری تعالی و کیفیت آفرینش جهان هستی و شخصیت شخیص خود، آن چنان خدا را در همه احوال حاضر و ناظر اعمال خویش می داند که گویی او را به چشم بصیرت می بیند آن جا که می گوید: «کور باد چشمی که تو را مراقب خود نبیند و در زیان و خسران باد، بنده ای که نصیب و بهره ای از عشق ومحبت خود در او قرار نداده ای»

دور نکرده ای که شوم طالب حضور
غایب نگشته ای که هویدا کنم تو را

۲ عبادت

بندگی و عبادت حضرت حق جل شانه هم بستگی به میزان شناخت و معرفت شخص نسبت به معبود دارد و چون حسین سرور آزادگان ، خدا را چنان شناخته که توانسته او را توصیف نماید لذا عبادت او هم در حد بالا بوده است چنان که ابن عبد ربه در کتاب «عقد الفرید» روایت می کند: از امام سجاد(ع) پرسیدند: چرا فرزندان پدرت اندکند؟فرمود: تعجب می کنم که من چگونه متولد شدم و حال آن که پدرم شبانه روز هزار رکعت نماز می خواند.

۳ تواضع

حسین بن علی همچون جد بزرگوارش در تواضع و فروتنی اسوه حسنه و الگو برای جهانیان بود؛ چنان که در تفسیر عیاشی مذکور است : حسین (ع) بر جمعی از مساکین بگذشت که عبای خود را بر زمین گسترده و مشغول خوردن نان خشکی بودند، حضرت رادعوت به نشستن و خوردن غذای خود نمودند، امام حسین بلافاصله دعوت آنان را اجابت نمود و مشغول خوردن نان آنان شدند و فرمودند: (ان الله لا یحب المستکبرین ) به درستی که خدا متکبران را دوست ندارد و سپس فرمود: من دعوت شما را پذیرفتم شماهم دعوت مرا اجابت کنید و آنان را با خود به خانه برد و همسر خود رباب را فرمود: آنچه ذخیره کرده ای بیاور، و ایشان را ضیافت و انعام فرمود.

۴ جود و سخا
در باره کرامت و جود و بخشش حسین (ع) داستان های زیادی نقل شد که برای نمونه به دو فقره آن اشاره می شود:

۱- عمرو ابن دینار روایت می کند امام حسین (ع) به عیادت اسامه ابن زید رفت واو بیمار بود وی را اندوهناک دید علتش را جویا شد اسامه گفت : شصت هزار درهم بدهکارم ، امام فرمود: بر عهده من که آن را بپردازم اسامه عرض کرد می ترسم قبل ازادای دین بمیرم امام حسین (ع) فرمود: نخواهی مرد تا من قرض تورا بپردازم و قبل ازفوت اسامه حضرت دینش را پرداخت .

۲- انس می گوید: من خدمت امام حسین (ع) بودم که کنیزش یک شاخه گل آوردو تقدیم امام نمود حضرت فرمود: تورا در راه خدا آزاد کردم ، انس می گوید به حضرتش عرض کردم : یک شاخه گل ارزش ندارد که به خاطر آن اورا آزاد کردی ؟

امام حسین فرمود: این چنین خدا ما را ادب آموخته است و می فرماید: «چون شمارا تحیت گویند شما بهتر از آن تحیت گویید یا مثل آن » و آزاد کردن کنیز تحیت بهتر بود.

۵ علم و دانش

ابوسلمه می گوید به اتفاق عمر بن خطاب به حج رفتیم وقتی که به «ابطح »رسیدیم یک عرب بادیه نشین نزد ما آمده و به عمر بن خطاب گفت : ای امیرالمؤمنین من حج به جای آوردم و در حال احرام تخم شترمرغ را شکستم و پختم و خوردم چه کفاره ای بر من واجب گشته است ؟ عمربن خطاب گفت : من به این مسئله آگاهی ندارم ،بنشین تا یکی از اصحاب محمد(ص) بیاید شاید راه فرجی برای تو باشد. در این موقع امیرالمؤمنین علی (ع) رسید و حسین (ع) نیز همراه او بود، عمر به اعرابی گفت : این علی بن ابی طالب (ع) مسئله ات را از او بپرس ، اعرابی سئوال خود را مطرح کرد علی (ع) به وی فرمود: از این نوجوانی که نزد توست یعنی حسین (ع) بپرس ، اعرابی گفت : چرا یکی مرا به دیگری حواله می کند، مردم به او گفتند: وای بر تو این فرزند رسول خدا(ص) است ، آن گاه اعرابی گفت : ای فرزند رسول خدا من از خانه ام برای حج بیرون آمدم و قضیه را بیان کرد.

امام حسین (ع) فرمود: آیا شتر داری ؟ اعرابی عرض کرد: آری . امام حسین فرمود:به تعداد تخم ، شتر نر را بر ماده بجهان هر تعدادی باردار شدند و زاییدند بچه شتران را به بیت الله هدیه کن . عمر گفت : حسین ، شتر گاهی پوچ می کند. امام حسین فرمودند: عمر،تخم ها هم گاهی فاسد می شوند عمر گفت راست گفتی .

علی حسین را به سینه چسبانید و فرمود: «ذریه بعضها من بعض »

۶ وقار و خویشتن داری

حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) صاحب وقار و ابهت بود که طبق نقل ابو حارم اعرج امام حسن (ع) به او احترام و تعظیم می نمود وقتی ابن عباس علت این بزرگداشت رااز امام مجتبی پرسید حضرت در جوابش فرمود: از حسین (ع) هیبت می برم مانند هیبت امیرالمؤمنین (ع) بعضی از نابخردان این وقار و ابهت امام حسین را حمل بر تکبر آن حضرت مینمودند چنان که مردی به امام حسین (ع) گفت : «در تو کبر و منیت می بینم »

امام حسین (ع) فرمود: همه کبریایی مخصوص خدای یکتاست و غیر او شایسته نیست که خدای تبارک و تعالی فرموده است : عزت مخصوص خدا و رسولش ومؤمنین است .

حاصل فرمایش امام این است که اینکه در من می بینی ابهت و عزت است نه کبرو منیت .

۷ کمک به مستمندان

ابن شهر آشوب در مناقب از شعیب ابن عبدالرحمن خزاعی روایت می کند پس ازشهادت امام حسین (ع) اثری در پشت آن حضرت دیده شد که مربوط به آلات و ادوات جنگ نبود، از امام سجاد پرسیدند که این اثر چیست ؟

امام زین العابدین (ع) فرمودند: پدرم انبان محتوی نان و آذوقه به دوش میکشید وبه خانه های یتیمان و درماندگان و بینوایان میبرد و این اثری که در پشت آن حضرت دیده شد از آن است .

۹ قاطعیت

یکی از صفات بارز و سجایای اخلاقی حسین (ع) ارادة قوی و عزم راسخ و تصمیم قاطع آن بزرگوار است که این خصلت را از جد گرامی محمد بن عبدالله(ص) به ارث برده است که پیامبر عظیم الشان اسلام با این قاطعیت بود که توانست مسیر تاریخ و مفهوم زندگی و معیار ارزش ها را عوض کند و یک تنه در برابر همه قدرت های شیطانی که می خواستند از گفتن کلمه الله جلوگیری کنند ایستاد و به عموی بزرگ خود که پیشنهاد رابر او عرضه نمود که : محمد اگر می خواهد او را بر خود حاکم می کنیم و اگر هدفش همسراست بهترین دختران قریش را به او تزویج می کنیم پاسخ داد: «به خدا قسم اگر خورشیدرا در دست راست و ماه را در دست چپ من قرار دهند که از راهم برگردم هرگز چنین نخواهم کرد تا آن که در راه رسیدن به هدفم جان دهم یا آن که خدا مرا پیروز گرداند».
حسین هم با قاطعیت در برابر قدرت و حکومت استبدادی اموی ایستاد و بدون هیچ تردید اعلان کرد: من با یزید بیعت نمی کنم و با یاران اندک خود به میدان جهاد قدم نهادتا حق را آشکار و باطل را نابود سازد. حسین عزیز برای رسیدن به هدف مقدسش با تمام افراد خانواده و یاران باوفایش ، به سوی میدان مجدوشرف حرکت کرد و به گفته ها وانتقادات بی حد دوستان که خلاف تصمیم قاطعش بود، اعتنایی نکرد و راه رسیدن وپیروزی از طریق شهادت را به امت اسلامی نشان داد و خود نیز در این مسیر به شهادت رسید.

۱۰ عزت نفس

یکی از خصوصیات و امتیازهای بارز حسین بن علی (ع) که او را از همه مجاهدان تاریخ ممتاز ساخته است سرپیچی از ذلت است تا آن جا که ملقب به «ابی الضیم » گشته که این لقب از مشهورترین القاب آن حضرت است ، بلکه حسین مثل اعلای این عنوان ومصداق بارز آن به حساب آمده است یکی از شعرای سرشناس درباره اش می گوید:«حسین کسی است که مرگ با عزت را حیات و زندگی ذلت بار را مرگ می داند».

مصعب بن زبیر می گوید: «حسین مرگ با شرافت را بر زندگی ذلت بار ترجیح داد».

سخنان حسین در روز عاشورا عالی ترین و برترین بیان در مورد حفظ حیثیت وعزت نفس می باشد فرمودند: «همانا زنا زاده پسر زنا زاده مرا میان دو امر مخیر ساخته کشته شدن با شمشیر یا پذیرش ذلت . چه دور است ذلت از ما، که خدا و رسولش و مؤمنین ذلت را برای من نمی پسندند بلکه پدران و مادرانی که در دامن پاکشان مرا پرورش داده اند و مردان غیور و با حمیت و انسان هایی که امتناع می ورزند از این که طاعت انسان های پست را بر کشته شدن ترجیح دهند».

این عزت نفس حسین است که نمی گذارد تسلیم مردمی پست و فرومایه همچون ابن زیاد دست نشانده بنی امیه بشود تا هر گونه بی احترامی را درباره اش انجام دهند،چون کوه در برابر سپاه کوفه می ایستد و بدون هیچ دغدغه و هراسی از گرگان بنی امیه ،درس زندگی با عزت را به جهانیان می آموزد.

آنچه گفته شد از مهم ترین عناصر شخصیتی بود که امام حسین (ع) بیشترین بهره را از هر یک برده است ، لذا او شخصیتی است برتر از دیگر شخصیت ها، و اگربخواهیم شخصیت او را با دیگران مقایسه کنیم ، جوابی جز این ضرب المثل عربی نخواهیم داشت :
«اریه السها و یرینی القمر» یعنی من ستارة سها را به او نشان می دهم و او ماه رابا همه وضوحش به من نشان می دهد.
او به دنیا با چشمی دیگر و از زاویه ای دیگر نگریست و در نتیجه آن را چنان که حقیقتش بود دید، نه کمترین تمایلی به دنیا در او پیدا شد و نه کوچکترین چشم داشتی بدان در وجودش پیدا گردید.
امام حسین (ع) در این دانشگاه درسی به ما می دهد. که نمونه درخشانی از رهبرمبارزی را به ما نشان می دهد که چون پا به میدان حق و باطل می گذاشت جز با پیروزگردانیدن حق یا فداشدن در راه آن از میدان برنمی گشت . اگر چه پیروزی حق حتمی است و اگر چه باطل را برای چند روز صولتی و اهل باطل را دولتی باشد، لیکن پایدار نیست .

https://fa.alalamtv.net/news/۱۶۴۴۰۰۴/